Seçim ile ilgili analizleri pek yapamadık. AK Parti ve HDP ile ilgili bir analiz yapmanın anlamlı olduğu bir seçim yaşadığımızı düşünüyorum. Doğu ve Güneydoğu seçmeninin kararlarını mercek altına alalım birlikte. Önce birkaç genel veri ile başlayalım.
Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde;
Recep Tayyip Erdoğan: 63 ilde
Muharrem İnce: 8 ilde
Selahattin Demirtaş: 10 ilde birincilik elde etmişler.
2014 CB seçimlerine göre 58 ilde Recep Tayyip Erdoğan'ın oyları artış göstermiş, 23 ilde azalmış.
2018 milletvekilliği seçimlerinde
Ak Parti: 64 ilde birinci
CHP: 6 ilde birinci
HDP: 11 ilde birinci olmuş.
AK Parti 2015 seçimleri ile karşılaştırıldığında toplam oy olarak düşüş göstermiş elbette ancak bazı illerde artış göstermiş. Artış gösterdiği iller ilginç: Mardin, Şırnak, Hakkari, Siirt, Van, Bitlis, Ağrı, Kars, Tunceli, Edirne. Bir kısmı HDP ve CHP'nin en çok oy aldığı şehirler.
Gelelim HDP ve Demirtaş ile ilgili verilere.
Demirtaş 2014'te de Cumhurbaşkanı adayı idi. O yüzden bir karşılaştırma yapabiliriz.
Demirtaş Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde 4 ilde oylarını artırmış, 77 ilde oylarını azaltmış.
1 Kasım 2015 milletvekili seçimleri ile 24 Haziran milletvekilliği seçimlerinde HDP'ye bakalım şimdi.
HDP oyları 2015'e göre 50 ilde artış göstermiş, 31 ilde azalış göstermiş.
Oyların azaldığı şehirlerin büyük çoğunluğu Doğu Güneydoğu Anadolu şehirleri. Diyarbakır, Elazığ, Tunceli, Bingöl, Mardin, Şırnak, Hakaari, Van, Siirt, Bitlis, Ağrı, Muş, Erzurum, Kars, Iğdır, Kilis, Kahramanmaraş gibi şehirler.
Doğu Güneydoğu bölgesi ile Türkiye genelinde birkaç şehir hariç, ülkenin tamamına yakınında oylarını artırmış HDP. CHP faktörü çok ciddi şekilde etkilemiş.
Gelelim karşılaştırmalı birkaç veriye.
Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinden 2014 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ve 2018 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde kime ne kadar oy gittiğine bakalım.
Doğu Anadolu 2014'te; Recep Tayyip Erdoğan'a 52,74, İhsanoğlu'na 14,59, Demirtaş'a 32,67 oy vermiş.
Doğu Anadolu 2018'de; Erdoğan'a 52,29, İnce'ye 13,66, Demirtaş'a 29,30
Görüldüğü üzere Doğu Anadolu bölgesinde Cumhurbaşkanı Erdoğan'a verilen destek neredeyse değişmemişken, Demirtaş'a olan destek yüzde 3,37 oranında azalmış.
Güneydoğu Anadolu 2014'te; Erdoğan'a 50,52, İhsanoğlu'na 10,94, Demirtaş'a 38,54 oy vermiş.
Güneydoğu Anadolu 2018'de; Erdoğan'a 49,10, İnce'ye 11,48, Demirtaş'a 35,94 oy vermiş.
Güneydoğu Anadolu'da Erdoğan'a verilen oylar 1,42 oranında düşerken, Demirtaş'ın oyları neredeyse Cumhurbaşkanı Erdoğan'daki kayıptan iki katı fazla kayıpla 2,6 oy oranında azalmış.
2014 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri yani iki bölgenin toplamında Erdoğan ve Demirtaş'a yönelik oy kayıpları şöyle.
Erdoğan yüzde 1,04 azalmış, Demirtaş yüzde 2,82 azalmış. İki bölge toplamına baktığımızda Demirtaş'ın oy kaybı Cumhurbaşkanı Erdoğan'ınkinden neredeyse 3 kat fazla.
Milletvekili sayılarına baktığımızda 2015 seçimleri ile 2018 seçimleri arasında pek bir fark olmadığını gösteriyor.
Doğu Anadolu'da AK Parti 2015'te 27 milletvekili çıkarırken, 2018'de de 27 milletvekili çıkarmış. HDP 2015'te 20 milletvekili çıkarırken, 2018'de 18 milletvekiline düşmüş.
Güneydoğu Anadolu'da Ak Parti 2015'de 29 milletvekili çıkarırken, 2018'de 30 milletvekili çıkarmış. HDP ise hem 2015 hem de 2018 seçimlerinde 27 milletvekili çıkarmış.
AK Parti'nin 2015 seçimleri ile karşılaştırınca oylarını en fazla arttırdığı il Hakkari olmuş.
HDP'nin 2015 seçimleri ile karşılaştırınca en fazla oy kaybettiği il Şırnak olmuş. Onu Hakkari takip etmiş.
Şu son iki veri bile bize birçok şey anlatıyor aslında.
Sonuç olarak şunu net söyleyebiliyoruz. Hem HDP hem de Demirtaş'a verilen destek Doğu ve Güneydoğu bölgelerinde düşerken, Erdoğan'a ve AK Parti'ye olan destek ya aynı kalmış yada çok daha küçük oranlarda düşmüş.
İlk başta da belirttiğim üzere HDP'nin oylarının azaldığı iller tamamen Doğu ve Güneydoğu'yu kapsıyor. AK Parti'nin Türkiye genelinde 2015'e göre oylarında azalma görünürken, oylarını artırdığı iller genellikle Doğu ve Güneydoğu şehirleri olmuş.
O halde ezberleri bozmanın zamanı geldi.
AK Parti'nin Kürtlerle ilgili politikasında yada söylemlerinde Kürtler nezdinde bir sorun yok. Tam tersi iyileşme var.
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Kürtlerin sorunları konusundaki hassasiyetinin azaldığı algısı bizzat Kürtler tarafından yalanlanmış oldu.
Suriye'de YPG'ye yönelik harekatlar Kürtler'de bir kırılmayı gerçekleştirmedi, tam tersi bir durum gözlendi.
Ak Parti'nin MHP ile ittifak yapması Kürtler tarafından onaylanmayacak tezleri, seçim öncesi söylenen tüm ezberler çöpe gitti. MHP'nin de Doğu Güneydoğu'da oylarını artırmış olmasını da burada not edelim.
Kürtler, var olan bazı sorunların çözüm adresini Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Ak Parti olarak gördüklerini tekrarlamış oldular.
Kürtler HDP'den çektikleri destekle, aslında bu partiyi baraj altında bırakarak 7 Haziran ve 1 Kasım'da takındığı şiddet söylemlerinden ve pratiğinden vazgeçmesini söylediler. Kürtler HDP'yi cezalandırdı ancak CHP bunun önüne geçerek tarihi bir hesaplaşmaya engel oldu maalesef.
Doğu ve Güneydoğu Anadolu'daki belediyelere atanan kayyumlar nedeniyle Kürtlerin Cumhurbaşkanı Erdoğan'a karşı olumsuz tavır geliştirdikleri ile ilgili analizler boşa düştü.
Çok ezber vardı elbette. Listeyi siz de uzatabilirsiniz.
