En son bir şarkıyı plaktan, kasetten veya CD'den ne zaman dinlediniz? Eğer bir müzik tutkunu değilseniz, yıllardır dinlememiş olabilirsiniz. Hatta 2000'li yılardan sonra doğanlar bir müzik cihazı bile görmemiş olabilir. Sanatçılar albüm satışlarından elde ettiği gelirde, yapımcının iki dudağı arasındaydı. Müzik endüstrisi 1990'ların sonlarına doğru ilk dijitalleşen sektörlerden biri oldu. Uluslararası Fonogram Endüstrisi Federasyonu'nun (IFPI) 2024 raporuna göre, dünya genelinde 667 milyondan fazla kişi ücretli müzik streaming hizmetlerine abone olmuş durumda. Bu aboneler, aylık ortalama 10 ABD doları civarında ödeme yapıyorlar.
MÜZİK GELİRİNİN PAYLAŞIMI
Peki bu gelirler nasıl paylaşılıyor? Aylık 10 dolarlık bir müzik streaming abonelik gelirinin müzisyen, besteci, yapımcı ve platform arasında nasıl paylaşıldığı, genellikle şu şekilde olur: Öncelikle, müzik streaming platformu (Spotify, Apple Music, vb.) bu gelirin önemli bir kısmını keser. Genellikle bu oran yüzde 30-35 civarındadır. Bu kesinti, platformun işletme maliyetlerini ve karını karşılamak için ayrılıyor. Geriye kalan miktar, müzik haklarının sahibi olan plak şirketlerine (label) gider. Plak şirketleri genellikle kalan miktarın yüzde 50-60'ını alıyor. Bu miktar, şarkıların üretim, pazarlama ve dağıtım maliyetlerini karşılamak için kullanılır.
BESTECİ YAPIMCI MÜZİSYEN
Plak şirketi bu gelirden pay aldıktan sonra, müzisyenlere ve bestecilere ödeme yapar. Bu ödeme, sanatçının plak şirketi ile yaptığı anlaşmaya bağlı olarak değişiyor. Birçok durumda sanatçı, kalan miktarın yüzde10-15'i gibi bir oran alıyor. Besteciler, müzik yayıncıları aracılığıyla, genellikle çok daha küçük bir pay alıyorlar. Bestecilerin hakları genellikle müzik yayıncıları aracılığıyla yönetiliyor. Bu yayıncılar da aldıkları telif gelirinden bir kesinti yapar. Bestecilere ve söz yazarlarına ödenen miktar, toplam gelirin yaklaşık yüzde 5-10'u kadar olabilir. Özetle; aylık 10 dolarlık bir abonelik gelirinin yaklaşık yüzde 30-35'i platforma, yüzde 50-60'ı plak şirketine, yüzde 10-15'i sanatçıya ve yüzde 5-10'u besteciye ve müzik yayıncılarına gider. Bu oranlar, taraflar arasındaki anlaşmalara göre değişebiliyor. Kaynak: Global Music Report 2024 IFPI > https://ifpicr.cz/ifpi-global-music-report- 2024).
KÜRESEL PİYASALARDA HEYECAN SAHNEDE
Royal, sanatçılara müzik eserlerinin bir kısmını hayranlarına veya yatırımcılara satma imkanı sunuyor. Bu platform, NFT (Non-Fungible Token) teknolojisini kullanarak müzik haklarını dijital varlıklar haline getiriyor. Kurucular arasında Grammy ödüllü sanatçılar ve teknoloji yatırımcıları yer alıyor. Audius, merkeziyetsiz bir müzik paylaşım ve akış platform. Sanatçılar, eserlerini doğrudan platformda yayınlayabilir ve dinleyicilerle etkileşim kurabiliyor. Audius, blokzincir teknolojisi ile çalışır ve sanatçılara gelirlerini daha doğrudan ve şeffaf bir şekilde elde etme imkanı sunuyor. Opulous, müzik telif haklarını tokenize eden ve bu tokenları bir dijital borsa aracılığıyla alıp satma imkanı sunan bir platform. Sanatçılar, gelirlerini artırmak ve projelerine fon sağlamak için müzik haklarını dijital olarak satabiliyor.Rocki, hem dinleyiciler hem de sanatçılar için çift yönlü bir müzik platform. Dinleyiciler, sanatçıların eserlerine NFT olarak sahip olabiliyor ve bu eserlerden kazanç elde edebiliyor. Sanatçılar ise dinleyicilerle doğrudan etkileşim kurarak eserlerini sunabiliyor. Corite, sanatçıların hayran kitlesi aracılığıyla müzik projelerini finanse edebildiği bir platform. Hayranlar, sanatçılara destek olmak için yatırım yapabilir ve karşılığında müzik gelirlerinden pay alabiliyor.
ABD'DE 110 MİLYON KULLANICI VAR
Dijital müzik servisleri kullanıcı sayısı sıralamasında öne çıkan ilk 5 ülke ve tahmini kullanıcı sayıları şu şekildedir:
1. Amerika Birleşik Devletleri (ABD):
Yaklaşık 110 milyon kullanıcı
2. Çin: Yaklaşık 90 milyon kullanıcı
3. Hindistan: Yaklaşık 60 milyon kullanıcı
4. Brezilya: Yaklaşık 30 milyon kullanıcı
5. Japonya: Yaklaşık 25 milyon kullanıcı
TÜRKİYE'DE GİRİŞİMLER UZUN ZAMAN ÖNCE YOLA ÇIKTI
Türkiye'de dijital müzik borsası ve müzik haklarının dijitalleştirilmesi konusunda henüz dünya çapında bilinen büyük platformlar yok. Ancak bu alanda yenilikçi girişimler bulunuyor.
Musixen, sanatçıların canlı müzik performanslarını dijital ortamda sergileyebileceği ve bu performanslardan gelir elde edebileceği bir platform. Kullanıcılar, performansları izleyebiliyor, beğenebilir ve sanatçılara bağışta bulunabiliyor. Platform, sanatçılara doğrudan bir gelir modeli sunuyor. Türkiye'deki müzik endüstrisinde dijitalleşmeyi destekleyen bir girişim olarak hızla yaygınlaşmış. Pivony, müzik platformları için veri analitiği hizmetleri sunuyor ve kullanıcı verilerini analiz ederek müzik şirketlerine ve sanatçılara stratejik kararlar almayı kolaylaştırıyor.
Sanatçılar ve plak şirketleri, müzik haklarını daha verimli yönetmek için Pivony'nin sağladığı analizlerden yararlanabiliyor.
Groovypedia, bağımsız sanatçıları destekleyen bir dijital müzik platformu. Sanatçılar, eserlerini platform üzerinden dinleyicilere sunabilir ve gelir elde edebiliyor. Müzik endüstrisinde bağımsız sanatçılara yönelik bir pazar oluşturmayı hedefliyor.
Fonos, müzik eserlerinin NFT olarak satılabileceği bir platform.
Sanatçılar, müzik haklarını dijital varlıklar olarak satabilir ve eserlerinin gelirlerinden pay alabiliyor.
Türkiye'de NFT ve müzik kesişiminde faaliyet gösteren yenilikçi bir girişim.
EpicLive, canlı konser deneyimlerini dijital ortama taşıyan bir platform. Sanatçılar, konserlerini online olarak düzenleyebiliyor ve izleyicilerle etkileşim kurabiliyor.
Sanatçılar, konserlerden doğrudan gelir elde edebiliyor.
ŞARKILAR, BİREYSEL YATIRIMCILAR TARAFINDAN ALINIP SATILABİLECEK
Platformlarıyla birlikte artık müzikseverlerin ve bireysel yatırımcıların şarkıları alıp satabileceklerini söyleyen Parça Kurucusu ve CEO'su Tercan Turusan, konuya dair şu açıklamada bulundu: "Dünyada ilk kez şarkıları alınıpsatılabilen varlıklar haline getiriyoruz. Yani, kullanıcılar artık sadece dinlenme gelirleri üzerinden kazanç sağlamanın haricinde şarkının fiyat hareketlerinden de gelir elde edebilecek. Bu sayede müzikseverler ve yatırımcılar, müzik sektörünün gerçek potansiyelini deneyimlerken sanatçılar da yeni eserler üretebilmek için ekstra kaynak bulabilecek. Her bir paydaşa avantaj sağlayan bu modelin müzik dünyasında bir devrim yaratacağına inanıyoruz." Yola çıktıkları ilk günden bu yana hem sanatçılara hem de müzikseverler ve yatırımcılara avantajlar sunacak, güncel fırsatlardan yararlanabilecekleri modeller geliştirdiklerini belirten Parça Kurucusu ve CEO'su Tercan Turusan, değerlendirmelerini şöyle sonlandırdı: "Pazaryerimizde hem şarkıların dinlenme gelirlerinden pay alınabiliyor hem de şarkıların fiyat artışından kâr kazancı elde edilebiliyor. Sanatçılara müzikseverlerle güçlü bağ kurabilecekleri bu ortamda, dinleyicilere sevdikleri şarkılara ortak olma fırsatı veriyoruz. Yatırımcılara düzenli gelir elde edebilecekleri yeni bir zemin oluşturuyoruz. Böylece, daha sürdürülebilir bir müzik ekosistemi yaratıyoruz. Teknolojik gelişmelerle birlikte hızla değişen sektörümüzde, zorlukları beraber aşacağımız bir evren için süratle çalışmaya devam edeceğiz."
***
ÖĞRENCİLERİN SINAV BAŞARISINA, YAPAY ZEKALI RAUNT DESTEK OLDU
TÜRK Telekom iştiraki Sebit, geliştirdiği eğitim çözümleriyle milyonlarca öğrenciyi eğitim hayatları boyunca desteklemeye devam ediyor. Yapay zeka desteği ile kişiselleştirilmiş eğitim desteği veren Raunt kullanan 21 öğrenci ilk 100'e girmeyi başardı.
Türk Telekom iştiraki Sebit'in Yükseköğretim Kurumları Sınavı'na (YKS) hazırlık süreçleri için geliştirdiği eğitim çözümü Raunt, öğrencilere YKS 2024'te büyük başarı kazandırdı.
Yapay zekâ destekli eğitim modellerinden bire bir rehberlik desteğine kadar sınava hazırlık ve tercih süreci boyunca öğrencilerin YKS maratonunda ihtiyacı olan tüm çözümleri bir arada sunan Raunt'la YKS'ye hazırlanan öğrencilerden 21'i ilk 100'de yer alırken 143 öğrenci ise ilk 1000'e girdi.
Raunt'un "Bire Bir Rehberlik" sistemi hem sınava hazırlık sürecinde hem de tercih döneminde eğitim profesyonelleri, uzman psikolog ve psikolojik danışmanlarla öğrencilere doğru tercihler yapmaları konusunda fayda sağladı. Yapay zekâ teknolojileriyle kişiye özel eğitim olanakları sunan Raunt, zengin içerikleri, YKS hazırlığında en çok tercih edilen basılı kaynakları ve 350 binden fazla çözümlü soru havuzu desteğiyle öğrencilerin sınav sürecini farklı kaynak arayışına girmeden tamamlamalarında önemli rol oynadı.
EĞİTİMDE BAŞARIYI ARTIRIYOR
Sebit'in YKS'ye hazırlanan öğrenciler için geliştirdiği Raunt ile YKS 2024'e hazırlanan 21 öğrenci ilk 100'de, 143 öğrenci ise ilk 1000'de yer aldı. "Bire Bir Canlı Rehberlik" uygulaması, yapay zekâ teknolojileriyle desteklenerek geliştirilen eğitim modelleri ve Sebit'in 35 yılı aşkın deneyimini aktardığı Raunt; YKS sürecinde öğrencilerin her an yanında oldu.
Raunt'un yapay zekâ teknolojileriyle desteklenen soru çözüm ve çalışma planı oluşturma sistemi öğrencilerin YKS'ye hazırlanma sürecinde kolaylık sağladı.
Üç farklı çalışma stratejisi sunarak kişiye özel çalışma planı hazırlayan Raunt'un yapay zekâ sistemi; öğrenci bir konuda çok iyiyse "Sorulara Yüklen", zorlandığı kısımlar varsa "Eksiklerini Gider", yetersiz olduğu konu varsa "Sıfırdan Çalış" yönlendirmeleriyle doğru çalışma stratejisinin belirlenmesini sağlıyor. Yapay zekâ, öğrencilerin deneme sınavlarını testlerdeki yanlışlarına göre güncelliyor ve yeni çalışma planı sunuyor.