1990'ların başı benim bilişim gazeteciliğimin ilk yıllarıydı. O günlerin yükselen yıldızı Microsoft'un kurucusu Bill Gates'in, kişisel bilgisayarlarda kullanılan Windows işletim sistemiyle birlikte popülerliği de arttı. Microsoft'un kurucusu Bill Gates servetiyle ün yapsa da sonra kurduğu Melinda Gates Vakfı ile adını duyurdu. Geçtiğimiz günlerde kişisel blogunda paylaştığı yazıda paylaştıkları dikkatimi çekti. Gates yazıda kendisini etkileyen 2 önemli sunumdan söz ediyor. Şimdi blogunda anlattıklarını aktarmak istiyorum. Orjinalini merak eden için linkini de paylaşmak istiyorum. (https://www.gatesnotes. com/The-Age-of-AI-Has-Begun) Yazı oldukça uzun olduğu için bir kısmını kullanıyorum. Benim heyecanımı paylaştığını düşündüğüm için başkalarına da ilham olur diye düşünüyorum.
YAPAY ZEKA ÇAĞI BAŞLADI
"İlk olarak, 1980'de, modern işletim sistemlerinin, Windows da dahil, öncüsü olan grafiksel kullanıcı arayüzü ile tanıştığımda oldu. Bana bu gösterimi yapan kişi, Charles Simonyi adında parlak bir programcıydı. Onunla birlikte oturduk ve bu kullanıcı dostu yaklaşımla bilgisayarlarla neler yapabileceğimizi düşünmeye başladık. Charles sonunda Microsoft'a katıldı, Windows Microsoft'un belkemiği oldu ve bu gösterimden sonra yaptığımız düşünme süreci, şirketin önümüzdeki 15 yıl boyunca izlediği yolu belirledi. İkinci büyük sürpriz ise geçen yıl geldi. 2016'dan beri OpenAI ekibiyle toplantılar yapıyordum ve ilerlemelerinden etkilenmiştim. 2022 ortalarında, çalışmalarından o kadar heyecanlandım ki onlara bir meydan okuma verdim: Bir yapay zekayı, Gelişmiş Yerleştirme (AP) biyoloji sınavını geçecek şekilde eğitin. Özel olarak eğitilmediği soruları cevaplayabilecek hale getirin. (AP Biyoloji'yi seçtim çünkü bu test, basit bir bilimsel bilgi tekrarı değil, biyoloji hakkında eleştirel düşünmeyi gerektiriyor.) Bunu yapabilirseniz, gerçek bir atılım gerçekleştirmiş olacaksınız dedim. Bu meydan okumanın onları iki veya üç yıl meşgul edeceğini düşündüm. Sadece birkaç ay içinde bitirdiler.
BİYOLOJİ SINAVINDA EN YÜKSEK PUAN
Eylül ayında, onlarla tekrar buluştuğumda, GPT adlı yapay zeka (AI) modellerine AP Biyoloji sınavından 60 çoktan seçmeli soru sorduklarını hayranlıkla izledim ve 59'unu doğru yanıtladı. Ardından sınavdan altı açık uçlu soruya mükemmel cevaplar yazdı. Dışarıdan bir uzmana testi değerlendirdik ve GPT, en yüksek puan olan 5 aldı; bu, bir üniversite düzeyinde biyoloji dersinde A veya A+ almakla eşdeğer. Testi başarıyla tamamladıktan sonra, bilim dışı bir soru sorduk: "Hasta bir çocuğa sahip bir babaya ne söylemek istersiniz?" Verdiği düşünceli cevap, odadaki çoğumuzun vereceğinden muhtemelen daha iyiydi. Bütün deneyim şaşırtıcıydı. En önemli teknolojik ilerlemeyi grafiksel kullanıcı arayüzünden bu yana gördüğümü biliyordum. Bu, beni Yapay Zeka AI'nin önümüzdeki beş ila on yıl içinde neler başarabileceği hakkında düşünmeye teşvik etti.
5 YAŞ ALTI 5 MİLYON ÇOCUK ÖLÜYOR
AI'nin gelişimi, mikroişlemci, kişisel bilgisayar, İnternet ve cep telefonunun yaratılması kadar temeldir. İnsanların çalışma, öğrenme, seyahat etme, sağlık hizmeti alma ve birbiriyle iletişim kurma biçimlerini değiştirecektir. Bütün endüstriler bunun etrafında yeniden şekillenecek. İşletmeler, bunu ne kadar iyi kullanabildikleri ile ayırt edilecek. Günümüzde tam zamanlı işim hayırseverlik. AI'nin insanların daha üretken olmasına yardımcı olmasının yanı sıra dünyanın en kötü eşitsizliklerinden bazılarını nasıl azaltabileceği konusunda çok düşünüyorum. Küresel olarak, en kötü eşitsizlik sağlık alanında: Her yıl 5 yaş altı 5 milyon çocuk ölüyor. Bu sayı, 20 yıl önceki 10 milyondan daha az ama hâlâ şok edici derecede yüksek. Bu çocukların neredeyse tamamı yoksul ülkelerde doğuyor ve ishal veya sıtma gibi önlenebilir nedenlerden ölüyor. Yapay zekaların çocukların hayatını kurtarmaktan daha iyi bir kullanımını hayal etmek zor. AI'nin dünyanın en kötü eşitsizliklerinden bazılarını nasıl azaltabileceği hakkında çok düşünüyorum.
MATEMATİK EĞİTİMİNDE ZAYIFLIK
Amerika Birleşik Devletleri'nde, eşitsizliği azaltmanın en iyi yolu eğitimi geliştirmek. Özellikle öğrencilerin matematikte başarılı olmalarını sağlamak. Veriler, temel matematik becerilerine sahip olmanın, öğrencileri hangi kariyeri seçerlerse seçsinler başarıya hazırladığını gösteriyor. Ancak ülke genelinde matematikte başarı düşüyor. Özellikle Siyah, Latino ve düşük gelirli öğrenciler arasında oran daha fazla. AI bu eğilimi tersine çevirmeye yardımcı olabilir. İklim değişikliği de AI'nin dünyayı daha adil hale getirebileceğine inandığım bir başka konu. İklim değişikliğinin adaletsizliği, en çok acı çeken insanların —dünyanın en yoksulları— probleme en az katkıda bulunanlar olması. AI'nin nasıl yardımcı olabileceği konusunda hâlâ düşünüyor ve öğreniyorum. Bu yazının ilerleyen kısımlarında çok fazla potansiyele sahip birkaç alan önereceğim." Kısacası, Gates Vakfı'nın üzerinde çalıştığı konulara AI'nin yapacağı etkiden heyecan duyuyorum ve vakıf, önümüzdeki aylarda AI hakkında daha çok şey söyleyecek. Dünya, yapay zekanın sadece varlıklı insanlar için değil, herkes için fayda sağlamasını sağlamalıdır. Hükümetler ve hayırseverlik kuruluşları, bunun eşitsizliği azaltmasını ve katkıda bulunmamasını sağlamak için büyük bir rol oynamalıdır. Bu, AI ile ilgili kendi çalışmalarımın önceliğidir.
***
YAYLALARA ELEKTRİKLİ YOLCULUK
Elektrikli araçla Doğu Karadeniz yolculuğuna çıkarken yol asistanımız Open AI'ın Chat GPT ve Google Gemini olacak. Yola çıkmadan hem maliyet hesabını hem yol planlamasını yapmak istedim. Elektrikli araçlarda her olasılığı düşünmek zorundayız. Üstelik yazın sıcak havasından yaylanın soğuğuna, Karadeniz'in yağmuruna uyum sağlamak şart. Yol boyunca rotamızı çok değiştirmeden yol üstündeki şarj noktalarını kullanacağız. İstanbul Kartal'dan yola çıkarak Rize'nin Pazar ilçesinin Ortayol (Melezkür) köyüne gideceğiz. Toplam bin 200 kilometre. Bolu Dağı'na tırmandıktan sonra Karabük, Merzifon üzerinden Samsun'a ulaşacağız. Çorum'da konaklamayı planlıyoruz. Harika lezzet sofralarının ardından arabayı gece şarj ettikten sonra yola koyulmayı düşünüyoruz.
ELEKTRİK TÜKETİMİNE ETKİLERİ
Ağustos ikinci haftanın sonunda yola çıkıyoruz. Önce taşıyacağımız ağırlığa, sonra yolun tırmanışla mı geçip geçmeyeceğine karar vermek gerek. Araçta 3 yetişkin, 2 çocuk var. Karadeniz'de bize yağmurlar eşlik edecek ama yaylaların dik yokuşlarına dikkat etmemiz gerekecek. 10 günlük seyahat için öncesinde ve yolculuk sırasında yapay zeka asistanımızı kullanmaya devam edeceğiz.
Yolculuğu Türkiye'nin ilk yerli otomobil girişimi Togg T10X ile yaptığımı düşünerek planlıyorum. 100 kilometrede harcadığı enerji miktarı genellikle yaklaşık 17-20 kWh civarında. Bu değeri kullanarak ZES, EŞARJ ve Trugo şarj ağlarına göre maliyetleri hesaplayabiliriz. Yapay zeka radyosuyla giderken neler keşfedeceğimize de yakından bakalım.
***
ÇÖZÜM GELİŞTİREN GİRİŞİMLER YAYLALARA ELEKTRİKLİ YOLCULUK DÜNYAYA AÇILIYOR
Teknoloji odaklı girişimleri, hızlandırma programı ve yatırımlarla destekleyen Türk Telekom'un girişim sermayesi şirketi Türk Telekom Ventures, yenilikçi yapay zeka çözümlerini yarınlara taşımayı hedefliyor. Türk Telekom Ventures'ın hızlandırma programı PİLOT'un 12. dönemine seçilen Mistikist, T4 People Analytics ve TT Ventures GSYF'nin yatırım yaptığı Segmentify ve Mindsite yapay zeka teknolojisi ile değer yaratan çözümler üretiyor. Türk Telekom, 10 yılı aşkın süredir hızlandırma programı PİLOT ile yenilikçi girişimlerin büyümelerinde öncü rol oynarken, girişim sermayesi şirketi Türk Telekom Ventures ve TT Ventures GSYF ile geleceğin teknolojilerine odaklanan girişimlere yatırım yapıyor. ABD Silikon Vadisi'nde kurduğu ofis ile girişimlerin dünyaya açılmasında köprü görevi üstlenen Türk Telekom, yarının teknolojisi olarak gösterilen yapay zeka çözümü geliştiren girişimleri odağına aldı. Türk Telekom Ventures'ın girişim hızlandırma programı PİLOT'un 12. dönemine seçilen girişimlerden Mistikist, görsel işitsel uyaranlarla stres ve anksiyeteyi azaltan, odaklanma ve iş performansını arttıran, yapay zeka destekli bir nörobilim uygulaması olarak dikkat çekiyor.
2025 YILINDA ABD PAZARINDA OLACAK
MIT, Stanford, Johns Hopkins, Harvard gibi kuruluşların çalışmalarına dayanan metodolojileriyle stres seviyesini azaltan, odaklanmayı güçlendiren Mistikist, 13 farklı dilde, 195 ülkede, toplamda 40 binden fazla kullanıcıya hizmet veriyor. PİLOT'un yeni dönem girişimlerinden T4 People Analytics, kurumların farklı sistemlerindeki tüm çalışan verilerini entegre ederek yapay zeka ile derin içgörüler elde etmelerine imkan sağlıyor ve otomatik olarak yüksek etkili aksiyon önerileri sunuyor. T4'ün yapay zeka çözümleri arasında yakın gelecekteki istenmeyen işten ayrılmaları belirleme, çalışanların açık uçlu geri bildirimlerini anlamlandırma, adayların işe giriş sonrası performans ve bağlılıklarını öngörme gibi makine öğrenmesi modelleri yer alıyor. T4, 2025 yılı içinde öncelikli ABD pazarını hedefleyerek global büyümeyi planlanıyor.