3'üncü nükleere Çin ilgisi
Hükümetin 3'üncü nükleer santral için ABD-Çin ortaklığıyla görüşmelere başladığına ilişkin ilk haberlerden biri, Westinghouse'un Kasım 2014'teki açıklamasıyla gündeme geldi:
- Türkiye, ABD'li Westinghouse Electric Company ve Çin devlet şirketi State Nuclear Technology Corporation (SNPTC) 3'üncü nükleer santral için görüşmelere başladı. Westinghouse, açıklamasında şu ayrıntının altını çizdi:
- Elektrik Üretim A.Ş. ile münhasır görüşmelere başladık. Enerji Bakanlığı bürokratları, bu haberi şu mesajla karşıladı:
- Bu, ön görüşme niteliğindedir... Haber, ABD'li enerji devinin Türkiye'ye geçmişten gelen ilgisini anımsattı:
- ABD, uzun süredir Türkiye'deki nükleer santral sürecine dahil olmak istiyordu.
BAKAN ALBAYRAK O İDDİALARA CEVAP VERDİ
Şirketten son açıklama, 15 Mart 2016'da geldi. Westinghouse Electric Kıdemli Başkan Yardımcısı Jeff Benjamin, hükümete kısa süre önce 3'üncü nükleer santral ile ilgili rapor sunduklarını belirtti:
- Hükümetinizden cevap bekliyoruz.
ÇİN'İN 4'ÜNCÜ BÜYÜK ŞİRKETİ
Dün sabah Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak ve Özelleştirme İdaresi Başkanı Mehmet Bostan, Müsteşar Yardımcısı Necati Yamaç, Türkiye Yatırım ve Destek Ajansı Başkanı Arda Ermut, Bakanlık Dış İlişkiler Genel Müdür Yardımcısı Safa Uslu'nun da yer aldığı heyetle Pekin'den Quindao'ya geçtik. Havalimanından Haiyang'daki nükleer santral sahasına yolculuğumuz 1.5 saat sürdü. Yolda bir yandan ABD-Çin ortaklığının 3'üncü nükleer santrala ilgisiyle ilgili haberleri gözden geçirdim. Diğer taraftan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın hazırladığı kitapçıktaki bilgilere baktım:
- State Nuclear Power Technology Corporation (SNPTC), Çin'in 53 kamu şirketi arasında büyüklükte 4'üncü sırada. 112.9 milyar dolar sermayeye, 32.3 milyar dolar yıllık gelire sahip. Westinghouse ile AP1000 reaktör teknolojisini transfer etmek üzere ortaklık geliştirdi. 3'üncü nesil nükleer teknolojisini oluşturdu.
TÜRK ŞİRKETLERİ LOKAL ÜRETİM YAPABİLİR
Şirketin geliştirdiği teknoloji ile ilgili şu bilgi de kitapçıkta yer aldı:
- SNPTC ve Westinghouse, 1400 MWe kapasitede CAP1400 reaktörü ile ilgili de ortaklık geliştirdi. Çin, CAP1400 teknolojisinin tüm patent haklarını satın aldı.
Ortaklığın Türkiye'ye ilgisinin de altı çizildi:
- SNPTC-Westinghouse ortaklığı, ülkemizdeki 3'üncü nükleer santral projesiyle yakından ilgileniyor. Dün yerel saatle 13.00'te nükleer santral sahasına vardığımızda Albayrak ile heyetini SNPTC ve Westinhouse yetkililerinden oluşan bir ekip karşıladı. İnşası bitmek üzere olan yeni bölümde kontrol odası dahil hızlı bir tur sonrasında sunuma geçildi.
Şirket temsilcileri sunumda, şu noktalara özellikle işaret etti:
- Türkiye'ye teknoloji transferi yaparız. Türk şirketlerinin santral için lokal üretim yapmasına sıcak bakarız. Arkamızda ABD ve Çin Halk Cumhuriyeti yönetimlerinin güçlü desteği var. Sunum sonrası Qingdao Havalimanı'na dönüp, DAP uçağıyla Şanghay'a geçtik. Berat Albayrak, Veyhay'daki nükleer santral gezisinin ardından, Çin ziyaretinin son durağı olan Şanghay şehrine geçti. SNPTC'ye ait Şanghay Nükleer Araştırma ve Dizayn Enstitüsü'nü gezerek yetkililerden bilgi alan Bakan Albayrak, Westinghouse teknolojisi üzerine geliştirilen CAP 1400 santralinin dizaynı ve teknik donanımı hakkında yapılan sunumu izledi.
SANTRALE UÇAK DÜŞERSE NE OLUR?
HAIYANG SNPTC AP1000 saha ziyareti ve sunum sırasında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak'ın heyetindeki bürokratlardan biri, nükleer santralin güvenliği konusu üzerinde durdu: - Yaptığınız nükleer santrale uçak düşmesi olasılıkları üzerinde duruyor musunuz? Böyle bir durumda santralin dayanıklılığı nedir? Bu sorunun kaynağında New York'taki ikiz kulelere uçakla gerçekleşen saldırı ve terörün ulaştığı boyut yatıyor...
ÜST DÜZEY PROTOKOL
Berat Albayrak'ın Çin tema sları sırasında havalimanları ve yollarda özel güvenlik tedbirleri alındı. Santral gezisi için de tesise giden yollar trafiğe kapatıldı, Enerji Bakanı konvoyunun hızlı ulaşımı sağlandı.
EĞİTİM VE ÜRETİM İŞBİRLİĞİ ÖNERDİLER
SNPTC sunumunda, Türkiye ile nükleer santral tecrübelerini, inşaattan mühendisliğe dek paylaşmaya hazır olduklarını belirtiyor. Teknik eleman, mühendis, proje yöneticisi ve uzmanların eğitimi için Çin'in akademik kurumlarıyla eğitim verebileceklerini, santralin pek çok bölümünün Çin yerine Türkiye'de üretilebileceğini söylüyorlar. Finansmana gelince... Önerileri, proje için borç finansmanından özkaynak aktarımı, kredi teminine dek ortak yol bulunabileceğini aktarıyorlar.
AP1000 REAKTÖRÜNÜN AVANTAJLARI NELER?
AP1000 reaktör teknolojisi yeni reaktörlere göre daha ucuz.
Daha az boru, tel, vana kullanıldığı için daha kompakt.
İnşaatında zaman ve maliyetten tasarruf sağlanıyor.
Yaşlanmış atık yakıt saha yüzeyinde kuru bir şekilde saklanabiliyor.
Soğutma sistemi tamamen yerçekimi prensibine dayalı olarak çalışan bir su tankı sistemi ile sağlanıyor.
Herhangi bir çekirdek erimesi durumunda bağımsız bir şekilde pasif olarak devreye girecek su tankı sayesinde 72 saat boyunca aralıksız soğutma sağlanabiliyor.