Vitiligo nedir?
Cildimizin ve saçımızın rengini melanin maddesi vermektedir. Vitiligo melaninin az ya da hiç olmamasıdır. Vitiligo yaşamı tehdit eden ya da bulaşıcı bir hastalık değildir. Fakat beyaz görüntü kişinin kendisini kötü hissetmesine neden olmakta, psikolojik olarak hastayı rahatsız etmektedir.
Vitiligo neden gelişir?
Vitiligonun kesin nedeni bilinmemektedir. Vitiligo melanin üretimini durduğunda veya bu hücreler öldüğünde ortaya çıkar. Vitiligo bölgeleri vücudun diğer kısımlarına göre daha açık renkli ya da beyazdır. Hastalığın oluşmasında bir takım teroiler ileri sürülmektedir. Bunlar içinde en çok kabul gören otoimmun teoridir. Bu teori kişinini bağışıklık sisteminin ciltteki melanositlere saldırmasına ve onları tahrip etmesine dayanmaktadır. Bağışlık sisteminin yanlış çalışması sonucunda renk hücreleri zarar görmektedir. Güneş yanığı, stres veya endüstriyel kimyasallara maruz kalma gibi bir tetikleyici bir faktörün de vitiligoya neden olabileceği düşünülmektedir. Vitiligoda genetiğin etkisi de göz önünde tutulmalıdır. Ailesinde vitiligo olan kişilerde gelecekte vitiligo gelişme ihtimali daha yüksektir.
Vitiligo tanısı nasıl konulur?
Vitiligo tanısı için genelde klinik muayene yeterlidir. Vitiligo alanlarının net tespiti, teşhisinin doğrulanması için cilt üzerine Wood lambası diye isimlendirilen ultraviyole ışık veren özel bir lamba yardımcı olur. Tanıdan emin olunamadığı, şüphede kalınan durumlarda deri biyopsisi yapılır. Vitiligo hastalarında bağışıklık sisteminden kaynaklanan başka otoimmun hastalıklar bulunabilir. Bu yüzden vitiligo hastalarında ilaveten kan vitamin değerleri ölçümleri, tiroid fonksiyonlarını araştırmak gerekebilir.
Vitiligo hastalığının belirtileri nelerdir?
Vitiligo görsel bir rahatsızlıktır. Hastanın iç organları ile ilişkili bir yakınmaya neden olmaz. Hastalığın neden olduğu beyaz görünüm psikolojik olarak rahatsız eder. Vitiligodan etkilenen bölgeler güneş ışınlarına karşı savunmasızdır. Diğer bölgelere göre daha çabuk yanar. Bu kişilerde güneş yanığı ve cilt kanseri ihtimali daha yüksektir.
Vitiligo tedavisi nasıl yapılır?
Vitiligo kesin tedavisi ne yazık ki bulunmamaktadır. Tedaviden çok iyi sonuçlar elde eden hastalar olduğu gibi daha yavaş cevap veren hastalarda vardır. Bunu baştan tahmin edebilmek zordur. Yüz ve boyun tutulumu olan vitiligo hastaları el ve ayak gibi uç bölgelere yerleşenlere göre tedaviye daha iyi cevap verir. Vitiligo hastaları güneş altında mutlaka yüksek koruma faktörlü ve geniş spektrum etkili güneş kremi kullanarak çıkmalıdır.
Vitiligo üç farklı şekilde tedavi edilmektedir. Harici kullanılan ilaçlar, fototerapi ve cerrahi yönteme vitiligonun yaygınlığı ve hastanın geçmişte kullanmış olduğu tedaviye göre karar verilir.
Harici kullanılan ilaçlardan özellikle steroid içeren kremler ve kortizon dışı bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar ilk tedavi basamağı olarak kullanılır. Cildin vitiligodan etkilenen bölgelerine kortikosteroid krem uygulamak, özellikle hastalığın erken aşamalarında başlanırsa, kaybedilen rengin geri dönmesine yardımcı olabilir. Birkaç ay boyunca cilt renginde bir değişiklik gözlemlenmeyebilir. Bu tip kremler etkilidir ve kullanımı kolaydır.
Takrolimus veya pimekrolimus gibi kortizon dışı bağışıklık sistemini baskılayan kalsinörin inhibitörleri özellikle yüz ve boyun bölgesinde küçük renksiz alanlar olan bireyler için etkili olabilir. Bu ürünler kortikosteroidlerden daha az yan etkiye sahiptirler. En az 6 ay kullanılmaları gerekir.
Kalan rengin kaldırılması, yani depigmentasyon vitiligonun çok yaygın olduğu ve diğer tedavilerin etkili olmadığı vakalarda bir seçenek olarak uygulanır.Cildin vitiligodan etkilenmeyen bölgelerine renk açıcı krem uygulaması yapılır ve bu alanların rengi yavaş yavaş açılır. Bu terapi uzun bir süre boyunca devam eder. Kızarıklık, şişme, kaşıntı ve kuru cilt gibi yan etkileri vardır. Bu depigmentasyon yöntemi kalıcıdır ve güneş ışığına karşı hassasiyeti artırır. Bu tedavi seçeneğine uzun zamandan beri devam eden, uygulanan tedavi yöntemlerinden yanıt alınamayan vakalarda başvurulur.
Vitiligonun etkilerini en aza indirmek için cildin güneşten ve UV ışınlarından korunması gerekir. Özellikle açık tenli bireylerde en az 30 koruma faktörlü, geniş spektrumlu, suya dayanıklı bir güneş kremi bol bol kullanılmalıdır. Cildi güneşten gölgeler ve uygun kıyafetler ile korumak mümkündür.
Yaygın vitiligo tedavisinde fototerapi yöntemine başvurulur.Hastanın cildinin doktor gözetiminde, düzenli seanslar halinde ultraviyole ışınlarına maruz bırakılması işlemi olan Fototerapi yönteminde, ultraviyole ışınlarının bağışıklık sistemini düzenleyici, enflamasyonu durdurucu etkilerinden faydalanılır. Vitiligo tedavisinde UVB (ultraviyole B) ışınları veya önce ilaç alınarak UVA ışınları kullanılır. Yan etkilerinin az olması nedeniyle UVB ışını daha çok tercih edilir. Belirli seans sonrasında tedaviden yanıt alınamadığı zaman tedavi sonlandırılır.
Cerrahi tedavinin amacı rengini kaybetmiş bölgelere rengi tekrar ekleyerek cilt tonunu eşitlemektir. Pigmentli derinin küçük parçaları pigment kaybetmiş bölümlere yerleştirilir. Bu yöntemin enfeksiyon, skar, yamalı görünüm gibi riskleri ve yanıt alamama olasılığı vardır.
Bitkisel tedavilerden ginkgo biloba bitkisi, alfa-lipoik asit, folik asit, C vitamini ve B12 vitaminide cilt renginin normale dönmesine olumlu etkileri vardır. Vitiligo tedavisinde destek olarak kullanılırlar. Vitiligonun tedavi edilmesi, tekrarlamayacağı anlamına gelmemelidir. Bu yüzden belirli aralıklarla hastaların takip edilmelerinde fayda vardır.
