Halil İnalcık, 7 Eylül 1916'da İstanbul'da doğdu. Babası Kırım göçmenlerinden Seyit Osman Nuri Bey, annesi Ayşe Bahriye Hanım'dır. İnalcık'ın çocukluğu savaş yıllarında geçti. İlk tahsilini 1923-1930 arasında Ankara Gazi Mektebi'nde yapan İnalcık, orta öğretimine bir yıl Sivas Muallim Mektebi'nde devam etti. Orta tahsilini 1931'de Ankara'da Gazi Muallim Mektebi'nde tamamladı. İnalcık, Dil Tarih Coğrafya Fakültesi'ne başladı. Ankara Üniversitesi DTCF'nin ilk öğrencilerinden oldu.

Yakınçağ Bölümü'nde, doktorasını da tamamladıktan sonra, 1942-1972 döneminde aynı fakültede öğretim üyesi oldu.1972'de Chicago Üniversitesi Tarih Bölümü'ne Osmanlı tarihi konusunda dersler vermek için davet edildi.1993'te Bilkent Üniversitesi'nden davet alıncaya dek Chicago Üniversitesi'nde görevini sürdürdü.Bu yıllar içinde başta Harvard olmak üzere dünyanin belli başlı Amerikan üniversitelerinde Osmanlı tarihi seminerleri düzenledi, Osmanlı tarihi alanında önde gelen bir çok akademisyenin hocası oldu.1973'teki Osmanlı İmparatorluğu - Klasik dönem (1300-1600) kitabından başlayarak uluslararası yayınevlerinde pek çok kitap yayımlandı.

Yurt içi ve dışında çeşitli üniversitelerden fahri doktora payeleri aldı. 1993 yılında Bilkent Üniversitesi'ne davet edilen İnalcık, burada Tarih bölümünü kurdu. Ayrıca İnalcık çok iyi düzeyde Osmanlı Türkçesi, iyi düzeyde; İngilizce, Fransızca, Almanca, orta düzeyde de; Arapça, Farsça ve İtalyanca bilmektedir. Dünyanın çeşitli üniversitelerinden çok sayıda fahri doktora tevcih edilen İnalcık, 20. yüzyıl sona ererken Cambridge Uluslararası Biyografi Merkezi tarafından dünyada sosyal bilimler alanında sayılı 2000 bilim adamı arasında gösterilmiştir.

Hayatı ve tarihçiliğini anlattığı Tarihçilerin Kutbu Halil İnalcık Kitabı adlı söyleşi kitabı Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları'ndan 2005 yılında yayımlanmıştır.

Başlıca Eserleri

The Ottoman Empire, The Classical Age, 1300-1600, London, 1973
Studies in Ottoman social and economic history, London, 1985
The Middle East and the Balkans under the Ottoman Empire, Bloomington, 1993
Süleyman the second and his time, Istanbul, 1993
An Economic and Social History of the Ottoman Empire (Donald Quataert ile birlikte), Cambridge, 1994
From empire to republic: essays on Ottoman and Turkish social history, Istanbul, 1995
Sources and studies on the Ottoman Black Sea, Cambridge, 1995
History of Humanity (editor, Peter Burke ile birlikte), 1999
Ottoman Civilization (Gunsel Renda ile birlikte), Ankara, 2003
Essays in Ottoman History, Eren Yayıncılık
Makaleler 1: Doğu Batı, Doğu Batı Yayınları, 2005
Fatih devri üzerinde tetkikler ve vesikalar, Ankara, 1954
Osmanlı'da Devlet, Hukuk, Adalet, Eren Yayıncılık, 2000
Osmanlı İmparatorluğu'nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi Cilt 1 /1300-1600, Eren Yayıncılık, Prof. Dr. Donald Quataert ile, 2001
Osmanlı İmparatorluğu'nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi Cilt 2 / 1600-1914, Eren Yayıncılık, 2004
Osmanlı İmparatorluğu - Toplum ve Ekonomi, Eren Yayıncılık
Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600), Yapı Kredi Yayınları, 2003
Tanzimat ve Bulgar Meselesi, Eren Yayıncılık
ABD Tarihi, Allan Nevins/Henry Steele Commager (çeviri) Doğu Batı Yayınları, 2005
Şair ve Patron, Doğu Batı Yayınları, 2003
Balkanlar (Prof. Dr. Erol Manisalı ile)
Atatürk ve Demokratik Türkiye, Kırmızı Yayınınları (1.Baskı: Temmuz 2007 - 2.Baskı: Aralık 2007)
Devlet-i Aliyye (1.Baskı: 2009)
Kuruluş - Osmanlı Tarihini Yeniden Yazmak
Tanzimat, Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu (Mehmet Seyitdanlıoğlu ile birlikte) İş Bankası Kültür Yayınları, 2011.
OSMANLILAR, Fütühat ve Avrupa İle İlişkiler
Has-Bağçede 'Ayş u Tarab - Nedimler Şairler Mutripler, İş Bankası Kültür Yayınları (2011)
Kuruluş ve İmparatorluk Sürecinde Osmanlı
Osmanlılar (2010)
Kuruluş ve İmparatorluk Sürecinde Osmanlı (2011)
Rönesans Avrupası Türkiye'nin Batı Medeniyetiyle Özdeşleşme Süreci, İş Bankası Kültür Yayınları (2011)
Osmanlı ve Modern Türkiye, Timaş Yayınları (2013)
Devlet-i 'Aliyye: Tagayyür ve Fesad, Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar II, İş Bankası Kültür Yayınları (2014)