Tarihi nasıl anlamalıyız ve tarihçi nasıl olmalıdır. Bu saygınlığa ve mertebeye ulaşmak herkese göre değildir.
Tarih kullanılmaya ve çarpıtılmaya en müsait alandır.
Dönemlere göre değişen şövenist ve önyargılı görüşler bu alanı kullanır. Siyasetin tahakkümü istismar eder.
Tarihçi bu yüzden her şeyden önce önyargılı olmamalıdır, gerçeğin peşinde koşmalıdır. Kendi uzmanlığı dışında diğer alanlardan da beslenmelidir.
Coğrafya, sosyoloji, filoloji, arkeoloji, hukuk, ekonomi, etnografya, kronolojiden de anlamalı destek almalıdır.
Dönemleri çevresiyle değerlendirmeli ve en zoru ve emek isteyeni karşılaştırmalı olarak ele almalıdır.
Sabırlı, disiplinli ve çalışkan olmalıdır.
Profesör İlber Ortaylı, tarih alanında bu saydıklarımızın hepsidir ve daha fazlasıdır.
Dünyada saygın bir yere sahiptir ve hepimizin gurur kaynağıdır.
Türk tarihçiliğinin kuşaktan kuşağa uzanan Fuad Köprülü, Ömer Lütfi Barkan, İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Halil İnalcık gibi efsane hocalarıyla andığımız yaşayan bir değerdir.
İlber Hoca, ailemizden biri gibidir...
Geçmişten geleceğe köprüdür, tarihi hafızamız, önümüzü aydınlatan bir fenerdir.
Kutup yıldızı gibi ona bakarak yönünüzü tayin edebilirsiniz.
Onlarca kitabı, makaleleri, söyleşileriyle, her daim danışılan, örnek alınan bir aydındır...
Akademik dünyanın birikimini, arşivlerin, kütüphanelerin devasa sayfalarını araştıran bizim için hatmedip, imbiğinden geçirerek damıtan bir tarih laboratuvarıdır.
Konuşur, sohbet eder gibi yazan, tarihimizi bize sevdirendir.
Biz kimiz, nereden geldik nereye gidiyoruz" diye merak mı ediyorsunuz.
Türklerin Tarihi- Orta Asya'nın Bozkırlarından Avrupa'nın Kapılarına ve Türklerin Tarihi 2- Anadolu'nun Bozkırlarından Avrupa'nın İçlerine kitaplarını yazan Hocamız size sesleniyor:
"Türkler tarihin her safhasında görünen, tarihi inşa eden kavimlerden biridir. Bugünkü medeni dünyada hiçbir eski dünya kavmi ve ülke yoktur ki Türkler olmadan tarihini yazabilsin. Mutlaka, Türkleri ve Türk tarihini bilmek zorundadır ki kendi tarihini anlayabilsin."
600 yıl boyunca Yemen'den Avrupa'da Viyana Kapıları'nda, Rusya'nın dibindeki Kırım'dan Afrika'nın Libya'sına uzanan hüküm sürmüş Osmanlı İmparatorluğu'nu öğrenmek mi istiyorsunuz.
"Akdeniz dünyasında üç tane 'Roma İmparatorluğu' vardı. Bu üç Roma, yeniçağların ulusçu imparatorluklarından farklı, kendilerine özgü geleneksel yapıları ve ideolojileri olan siyasal toplumsal sistemlerdi. Bu geleneksel Roma imparatorluklarının üçüncüsü ve sonuncusu Osmanlı İmparatorluğu'dur. Onun içindir ki bu imparatorluğun kurumlarını ve yapısını incelemek, Türklerin tarihini incelemenin ötesinde bir anlam taşımaktadır."
YANLIŞLARI DÜZELTMEK İÇİN DE YAZDI
"Osmanlı'yı Yeniden Keşfetmek kitabının kaleme alınmasındaki en önemli nedenlerden birisi okuyucunun moda olan filmlerden, dizilerden, macera romanlarından edindiği bilgiyi gerçek zannetmesiydi. Sahne ve gösteri sanatlarının bu gelişimi yeniden tersi bir efsaneleşme yarattı. Düzeltmeler yapmak lazımdı."
Osmanlı'yı Yeniden Keşfetmek, Üç Kıtada Osmanlılar, Osmanlı Barışı, Son İmparatorluk Osmanlı kitaplarıyla başlayıp Osmanlı'da Milletler ve Diplomasi, Osmanlı'da Değişim ve Anayasal Rejim Sorunu, İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, Osmanlı'da Aile, Osmanlı Devleti'nde Kadı, Osmanlı İmparatorluğu'nda Alman Nüfuzu, kitapları rehberiniz olsun.
Daha yakına gelirsek, Yakın Tarihin Gerçekleri, Cumhuriyetin İlk Yüzyılı 1923- 2023...
Cumhuriyetimizin kurucusunu ele aldığı Atatürk ve Tüm Yönleriyle Atatürk kitaplarını neden yazdığını da şöyle özetler:
"Tarihin akışını değiştiren, ona mührünü vuran veya büyük tehlikelere mâni olan liderlere her memlekette rastlamak mümkün değildir. Atatürk dünya tarihinin nadiren gördüğü bir dehadır. Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra, hiçbir mağlup milletin direniş göstermediği zamanda siviller ve askerlerle dünyaya meydan okumuştur."
Defterimden Portreler'de Sezar, Fatih Sultan Mehmed, Kanuni ve Hürrem, Beethoven, Puşkin, II. Abdülhamid gibi tarihi kişiliklerin yansıra birçoğunu bizzat tanıdığı siyasetçiler, yazarlar, müzisyenler, akademisyenler yer alır: Osman Ertuğrul Efendi, Atillâ İlhan, Halil İnalcık...
İyi bir seyyahtır. "Türkiye gibi önemli bir coğrafyayı ve tarih alanını öğrenmek için onun kuzeyindeki Güney Rusya ve Kafkasya, doğusundaki İran ve Hindistan, güneyindeki Suriye, Filistin ve Mezopotamya'nın yanı sıra Balkanları ve Akdeniz ülkelerini anlamak da kaçınılmazdır" diyen hocamız sizi İlber Ortaylı Seyyahatnamesi, İlber Ortaylı ile Eski Dünyaya Yolculuk kitaplarıyla eşsiz bir yolculuğa çıkarıyor.
İlber Hoca pusulasını geleceğe de çevirir.
Bir söyleşisinde gençlere, "Dünyayı gezin sonra evlenin" demişti, soruların arkası kesilmeyince eli daha yükseltti: "Evlenin birlikte gezin, mobilyayı sonra alırsınız."
Zaman Kaybolmaz, Bir Ömür Nasıl Yaşanır, İnsan Geleceğini Nasıl Kurar? üçlemesi kendi yaşamından örneklerle hayata dair ipuçlarıyla doludur.
Bir dönem kendisine çok yakışan Topkapı Sarayı Müdürlüğü de yapan İlber Ortaylı, 2017 yılında Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü'yle onurlandırıldı.
"Tarihini bilmeyen milletlerin geleceğini de inşa edemeyeceği hakikatinden hareketle, tarihimizin derinlikli biçimde araştırılıp aktarılması, geniş halk kitlelerine sevdirilmesi, yurt içinde ve yurt dışında, başta akademik platformlar ve medya ortamı olmak üzere tüm kesimlerle paylaşılmasındaki değerli katkıları münasebetiyle..." verilen ödülün gerekçesi her şeyi özetliyor.
