"Fransızlar şimdi ne yapacak" diyordu Herald Tribune'un Paris kaynaklı ve Elaine Sciolino başlıklı yazısı.. Aynı yasağın bizde de tam kanunlaştığı gün olduğu için merakla okudum.. Nasıl güzel yazılmış bir haber hikâyesiydi.. "News Story" der eloğlu bu tür yazılara.. Bir haberi bütün ayrıntılarıyla hikâye eden enfes bir yazı türüdür bu.. Bir zamanlar bizde de vardı. Ama habercilik ülkemizde tüketildiği, muhabirlik geçerli meslek olmaktan çıkıp, eli kalem tutan herkes muharrir olunca (Geçenlerde bir yazımda gene bu benzetmeyi yapmış, ama muharrir sözcüğünü unutan, bu kelimenin köşe yazarı anlamına geldiğini bilmeyen bir genç arkadaşım onu da muhabir diye düzeltmişti. Bu defa da ayni hata yapılmasın diye bu parantezi açmış bulunuyorum.) haber hikâyesi yazacak adam kalmadı. Aslında haber yazacak kaldı mı diye de sorabilirsiniz..
Bu sebeble, Herald Tribune'un yazısını size nakletmeye karar verdim.
Bir defa hem gazetecilik, hem de sigara yasağı konusunda alacağımız dersler var. İkincisi, gene sormak isterim. Herhangi bir Türk gazetesinde böyle bir haber yazısını en son kaç yıl önce okudunuz?..
***
Fransa'da "Keyif" sözcüğü bir gece içinde tamamen yeni bir anlam kazandı.
Çarşamba akşamından itibaren tüm ülkede yürürlüğe giren bir yasa ile sigara içmek, her keyif ve eğlencenin her köşesinde yasaklandı. Paris'in en ünlü gece kulübünden, en minik köyün kahvesine kadar.
Sigaranın bir Fransızca sözcük olması dikkate alınmadı . Fransız sanatının en büyük ikonlarının, Colette'ten Cocteau'ya, Camus'den Coco Chanel'e hepsinin sigaracı olduğu da.. Hatta Paris'in fena halde gurur duyduğu Smoking Müzesi de..
Hatta hatta Paris'te bir caddenin Jean Nicot adı taşıması da görmezden gelindi. Nicot bir 16. yüzyıl diplomatı. Tütün yapraklarını Amerika'dan Avrupa'ya, "Migrene iyi geliyor" diye getiren adam. Nikotin lafı onun adından geliyor.
Yasak, 2006'da kabul edilen yasanın son adımı. Yasa sigara içimini halka açık yerlerde, restoranlarda, barlarda, diskoteklerde, gazinolarda ve eğlence dünyasının geri kalan her yerinde dumansızlığı sağlıyor.
Yasağı kutlamak için Sağlık Bakanı Roselyne Bachelot, çarşamba günü, 100 yıllık ünlü Wepler restoranını ziyaret etti ve yeni yasaya uyumun "Mükemmel" olduğunu açıkladı. "Bu yeni bir yaşam sanatıdır" dedi.. "Yasağı ihlal edenlerle sonuna dek savaşacağız."
Yasayı ihlal eden içicilere 68 eurodan 450 euroya, içime göz yuman işletmelere de 135 eurodan 750 euroya kadar ceza verilecek.
Ne var ki İçişleri Bakanı Michelle Alliot-Marie polisine "Olay çıkarmayın" emir verdi. "Ceza yazmak için çırpınmayın, bu işi Halk Sağlığı Müfettişleri gibi uzmanlara bırakın" dedi.
Fransız hükümeti yasağa yumuşak girişten yana.. Yasa 31 Aralık gecesi saat 24.00'ten itibaren, yani 1 Ocak'ın ilk dakikalarında başlayacaktı. Ama Yeni Yıl kutlamaları ruhuna zarar gelmesin ve şiddet kullanılması riski doğmasın diye, içicilere bir günlük daha özgürlük tanındı.
Fransa yasağı, Avrupa'da dört yıl önce İrlanda'da başlayan "Halka açık yerlerde Sigara Yasağı" hareketinin devamı..
Almanya'nın 16 eyaletinin sekizinde, sigara kamu binalarında, bar, restoran ve gece kulüplerinde yasak. Geri kalanlarında da 2008 sonunda yasak başlayacak.
Portekiz'de yasak 1 Ocak'ta başladı.
Ama sigara içmeyle ilgili bazı şeyler çok Fransız. Mesela Rezistans.. İkinci Dünya Savaşı'nda karşı durma destanı yaratan Fransız direnişçiliği daha şimdiden kendini gösterdi bile. Yasağın, Fransız İhtilali ile başlayan "Özgürlük" ilkesinin, yani Fransız Özgürlüğünün yıpranmaya başlaması olduğunu ilan ettiler.
Bazı küçük kafe ve bar sahipleri yasağın adil olmadığını ileri sürdü. Büyük mekânlara ayrıcalık tanındığını söylediler. Sigara içme açık hava kafelerinde ve kapalı kafelerin iyi izole edilmiş ve çok iyi havalandırılan bölmelerinde serbest.
Yasağın ülkedeki 800 nargile evinin işini bitireceği de kesin. Bunlar genellikle Arap asıllıların sahip olduğu küçük işletmeler.
Paris'te böyle bir yer işleten 33 yaşındaki Tarık El Hamri, "Burayı açmak için her şeyimizi sattık. Borç aldık. Evimizi, arabamızı rehine koyduk. Şimdi ne yapacağız" diyor. "Eğer hükümet sağlıklı insanlar istiyorsa sigarayı, alkolü yasaklasın."
Tarık, Nargileciler Derneği üyesi. Amerika ve Kanada'da olduğu gibi, Nargile evlerine istisna tanınmasını istiyor ve gerekirse mahkemelere başvuracağını açıklıyor.
Dernek Başkanı Bedri Helu, "Biz ikinci sınıf vatandaşız. Nargile evine insanlar nargile içmek için gelir, çay kahve içmeye değil. Nargile olmazsa batarız. Bu film oynatması yasak sinemaya gitmek gibi olur. Sadece patlamış mısır yemek için sinemaya gidilir mi?."
2800 üyesi olan Tütün Bayileri Derneği, Başkan Sarkozy'yi iki yüzlülükle suçladı. Sarkozy geçen yılki seçim kampanyası sırasında küçük teşebbüsleri korumak ve desteklemek için esnek davranacağını söylemiş, "Sigarayı satan yerde içmenin yasak olması garip. 750 nüfuslu bir köyde kahve kapanırsa geriye bir şey kalmaz" demişti.
Dernek yayınladığı bültende Sarkozy'nin ofisinde elinde büyük sigarla otururken çekilen resmine yer verdi ve "Elize Sarayı insanın tütün içmesinin serbest olduğu özel bir yer midir, yoksa kamuya açık iş yeri mi" diye sordu. Dernek Başkanı Rene La Pape, "Başkan kötü ve tahrik edici bir örnektir" dedi. "Bu yasak, Fransız kültürünün bir bölümünün ölüm ilanıdır. Bu yasak köy yaşamının sona ermesi anlamına gelir. Her sabah erkenden kahveye gelip günlük gazeteleri bir kahve sigara eşliğinde okuyan insanlara ne olacak şimdi?."
Le Musee de Fumeur ya da Sigara Müzesi'nde, nikotinsizliğin Fransızları daha az düşünür yapması endişesi var.
Müze küratörlerinden Michka Seeliger, "Bizim bütün büyük yazarlarımız tütün içiciydiler" dedi. " Artistik ilhamla sigara içmek arasında daima zorunlu bir ilişki vardır."
Gene de mizah duyusunu sürdürenler var. Le Fumuoir (Sigara Odası) adlı restoran kafe, ünlü kül tablalarını devamlı müşterilerine hediye ediyor. Le Figaro gazetesi Che Guevara, Jacques Brel, Brigitte Bardot ve diğer tütün ikonlarının resimlerini rötuşladı, ağızlarındaki sigarayı birer çiçeğe çevirdi.
Fransa'da nüfusun yüzde 20'sini oluşturan 12 milyon içici var. Resmi rakamlara göre, ülkede her yıl 70 bin kişi tütünle alakalı hastalıklardan ölüyor.
"Biz taraf değiliz" diyor, Paris Ritz'in ünlü Hemingway Barının garsonu Peter Field. Bar, 4050 çeşit ünlü ve pahalı puroyu satmaya devam edecek. Bahar geldiğinde sigara içici müşterilerine açmak için de bahçesini yeniden ele alacak.
***
Bu köşede bugüne dek okuduğunuz en uzun yazılardan biri bu.. Ama okudunuz değil mi?.
"Türk milleti okumaz" bahanesi ile gazeteleri minnacık ve kötü yazılmış yazılara mahkûm edenler utansın.
İyi yazarsan okur bu millet efendiler.. Okur!..
Siz yazmayı deneyin hele bir!..
