Türk Silahlı Kuvvetleri'nin en büyük tatbikatlarından olan Efes 2024 Birleşik, Müşterek Fiilî Atışlı Arazi Tatbikatı; Türk güvenlik güçleri ile kamu kurum ve kuruluşları, STK'lar ile birlikte; Almanya, ABD, Arnavutluk, Avustralya, Azerbaycan, Bahreyn, Bangladeş, Birleşik Arap Emirlikleri ve Pakistan gibi ülkelerden görevlendirilen unsurların katılımı ile 25 Nisan-30 Mayıs 2024 tarihleri arasında, Seferihisar/Doğanbey bölgesinde icra edildi. TSK'nın en büyük birleşik ve müşterek tatbikatlarından olan Efes 2024'e millî unsular ile birlikte 45 ülkeden gözlemci, birlik ve unsurların yer aldığı yaklaşık 11 bin personel katıldı.

Türk savunma sanayiinin kabiliyetlerinin tatbikata katılan personel ve gözlemci heyetlere de tanıtılması için hazırlanan sergi alanında 48 Türk firması yer aldı. Önceki tatbikatlarda da benzer sergi alanları varken bu yıl fiziki olarak sınırların zorlandığı söylenebilir. Sergi alanı yoğun ilgiyle adeta bir fuar alanı halini almış durumdaydı.

Sergi Alanı ve Tatbikatta İlk Kez Boy Gösterenler

Türk savunma sanayiinin güvenlik güçlerine kazandırdığı birçok yerli çözüm, tatbikatta ilk kez kullanıldı. Geliştirdiği İHA çözümleriyle ihracat başarıları da yakalayan STM'nin geliştirdiği KARGU vurucu İHA'sının yanı sıra ilk kez TOGAN gözcü İHA ile BOYGA havan mühimmatı bırakabilen İHA da tatbikatta boy gösterdi.

Geliştirip ürettiği piyade sistemleri ile sektörde öne çıkan MKE'nin ise ihracat başarısı yakalayan BORAN 105mm çekili obüsü tatbikatta ilk kez kullanıldı. Ayrıca MKE'nin piyade tüfekleri, keskin nişancı tüfekleri ve diğer çözümleri tatbikattaki yoğun kullanımıyla dikkat çekti. Bunları yanı sıra MKE ilk kez ürettiği hibrid tahrik sistemli zırhlı araç çözümleri olan E-Fırtına obüsü ile DAĞHAN zırhlı muharebe aracını tanıtarak büyük ilgi topladı.

Yine SİHA'ların pençelerini geliştiren ROKETSAN'ın OMTAS tanksavar füzesi PARS STA ile birlikte tatbikatta ilk kez kullanıldı. SİHA'lar tarafından ROKETSAN'ın MAM ailesinin akıllı mühimmatları ayrıca dikkat çekti.

Öte yandan ASELSAN geliştirdiği radar sistemlerinin kullanımıyla yine tatbikatta öne çıktı. AESA tabanlı CENK-S radarı, silah tespit radarı, havan tespit radarı, kara gözetleme radarı vd. ile oldukça geniş bir faaliyet alanında önemli işler yaptı. Tatbikat kapsamında ilk kez kullanılan yerli silah sistemlerinin yanı sıra önemli kabiliyetler de sergilendi. ASELSAN'ın telsiz çözümleri üzerinden anlık görüntü aktarımı yapılarak çeşitli manevralar anlık olarak hem komuta kademesi ile hem gözlemcilerle paylaşıldı. Bu noktadan TASMUS sistemlerinden platform konuşlu ve er tipi gelişmiş muhabere çözümleri böylesi bir tatbikat ile denenmiş oldu.

Sergi alanında ziyaretçilerin yoğun olduğu Baykar alanında 800 bin saat uçuşu tamamlamış TB2 SİHA ile tam karşısında yakında rampadan atlaması beklenen TB3 SİHA vardı. Hem bu SİHA'lara hem Kalkan DİHA sistemine yabancı personel ve heyetlerin yoğun ilgi ve alakası vardı. Ayrıca Kemankeş 1/2 akıllı mühimmatları yakından inceleniyordu.

Hür Gök Vatan: GÖKBEY'den HÜRJET'e

Efes 2024 Tatbikatında Türkiye'nin ilk insanlı jet motorlu savaş uçağı HÜRJET uçuş gerçekleştiren milli çözümlerden biriydi. Burada dikkat çeken husus ise ilk uçar prototip olmasına karşın oldukça yüksek performanslı uçuş gerçekleştirmesi oldu. Türk Yıldızları ile birlikte ve solo olarak uçuş yapan HÜRJET yerli ve yabancı katılımcıların yoğun ilgisini çekti. İkinci prototipi ise yakın zaman sonra ilk defa gökyüzüyle buluşacak. HÜRKUŞ uçağı ihracatlarıyla dikkat çeken TUSAŞ'ın HÜRJET ile Avrupa ülkesinin ihalesinde boy göstermesi bekleniyor. HÜRJET, projenin erken safhasında gösterdiği olgunluk ve potansiyeli ile çeşitli ülkelerin ilgisini hali hazırda çekmiş durumda. Nitekim Türk Hava Kuvvetleri envanterine girmesi ve ihracat başarısı yakalaması arasında uzun bir süre olmayacaktır.

Seçkin gözlemci gününde HÜRKUŞ uçağı ve GÖKBEY genel maksat helikopteri gösteri uçuşu gerçekleştirdi. HÜRKUŞ tedarikçisi Afrikalı ülke temsilcilerinin uçuş esnasındaki heyecanı ayrıca dikkat çekiciydi. GÖKBEY genel maksat helikopteri ise oldukça yüksek manevra kabiliyetini sergilerken yine dikkatleri hemen üzerine topladı.

Tatbikat süresince gerçekleştirilen uçuşlarda ise her zaman olduğu gibi T129 ATAK'lar oldukça aktifti. Keskin manevraları, alçak ve yakın uçuşlar ile hem pilot hem platform yetenekleri tekrar tekrar sergilendi. Binlerce saatlik terörle mücadele harekatı tecrübesi olan ATAK pilotları manevraları ile büyük takdir topladı.

Donanmanın En Yenileri

Türk Donanması'nın sancak gemisi konumunda olan amfibi hücum gemisi TCG ANADOLU yine ilk defa müşterek ve birleşik bir tatbikatta sancak gemisi oldu. TCG ANADOLU'da konuşlu zırhlı amfibi hücum araçları (ZAHA'lar), çıkarma gemileri, helikopterler aktif olarak tatbikat boyunca görev aldı. TCG ANADOLU ile birlikte dikkat çeken bir diğer deniz platformu ise Türkiye'nin ilk elektronik harp kabiliyetli İnsansız Deniz Aracı (İDA) olan MARLIN oldu. Seçkin gözlemci sürecinde ANADOLU gemisinde kontrolü sağlanan MARLIN SİDA sürekli olarak devriye faaliyetleri yaptı.

Benzer şekilde Türkiye'nin ilk milli fırkateyni TCG İSTANBUL tatbikatta aktif görev aldı. Yüksek yerliliğe sahip İSTANBUL fırkateyni donanma geçişinde ANADOLU gemisinin arkasında boy gösterdi. Yine Ada sınıfı milli korvetler de tatbikatta hazır bulundu. Türkiye'nin MİLGEM projesi, Ada sınıfı korvetler üzerinden elde ettiği ihracat başarıları tatbikatın deniz geçişi safhasındaki ilgilinin de bir yansımasıydı.

ANADOLU gemisinde görev yapan ve amfibi çıkarma harekatında aktif görev alan ZAHA'lara hem tatbikat alanında hem de üretici firma FNSS'nin sergi alanında gösterilen yoğun ilgi dikkat çekiciydi. ABD Deniz Piyadelerinin yoğun ilgi ve alakası ise şaşırtmadı. ZAHA sınıfında dünyada çok az çözüm var ve bunların belki de en gelişmişi ABD Deniz Piyadelerinin kullandığı AAV-7 araçları. Buna karşın ZAHA'lara gösterilen ilgi Türkiye'nin gerçekten başarılı bir ürün ortaya koyduğuna işaret etmekte. Halihazırda ZAHA'lar dünya çapında ilgiyle takip ediliyor ve ihracatına yönelik aktif görüşmeler devam etmekte Özellikle çok sayıda adadan oluşan ülkelerin ciddi talep ve görüşmeleri mevcut. ZAHA'lar hem su üstündeki dayanım ve manevra kabiliyetleri hem silah kulesi ile taarruz etkinliği hem de karadaki atikliği ile tatbikatta takdir topladı.

Sonuç Yerine: Savunma Sanayiinde Parola "Barış ve İstikrarlı Büyüme"

Sayın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın da tatbikatın seçkin gözlemci gününde yaptığı konuşmada önemli mesajlar verdi. Konuşmasının ana teması ise Türk savunma sanayiinin barış ortamının tesisi için önemli bir enstrüman olduğuydu. Bu bağlamda komşularla iyi ilişkilerin arzulandığını ve kimsenin hedef alınmadan tatbikatın başarıyla icra edildiğini ifade etti. Projelerin hem niteliğinin hem de niceliğinin gelişim gösterdiğini belirten Cumhurbaşkanı Erdoğan, bir marka ve değer olarak Türk savunma sanayiinin konumuna dikkat çekti.

Bu konum istatistiklerle açıklanırsa; Efes 2024 Tatbikatında 33 farklı yerli ve milli çözüm ilk kez kullanıldı, 2023 yılı itibariyle 185 ülkeye 230 çeşit ürün 5,5 milyar dolarlık bedelle ihracatı yapıldı ve 10 milyar 240 milyon dolarlık yeni sözleşme imzalandı. Halihazırda 50 ülkede Türk savunma sanayiinin çözümü olan İHA'lar görev yapıyor. Yürütülen savunma projelerinin hacmi ise 96 milyar doları aştı.