Basit hesapla petrolün varilindeki her 10 $ düşüş, cari açığımız üzerinde 4 milyar $ rahatlama sağlıyor. 40 $'lık petrolün cari açığımızı 20-25 milyar $ aşağı çekebileceği söylenebilir. Ama "basit hesapla" ve petrolün yönettiği dünyada hayat bu kadar basit değil.
2008 krizi öncesi 140 $'ı gören petrol yüzünden cari açık üzerinden felaket senaryoları yazıyorduk. Derken 100 $ düzeyinde "yönetilebilir cari açık" kavramını tartışır olduk. Bugün gerileyen petrol fiyatlarının Türkiye ekonomisi üzerindeki etkisini konuşurken, yine benzer ezber mantığıyla hareket ediyoruz.
Doğrudur. Türkiye'nin petrolü yok ve enerji ithalatçısı bir ülkeyiz. Son petrol düşüşünde S. Arabistan, Rusya, İran, BAE, Norveç ve Malezya'nın en çok kaybeden ülkeler olduğu söylenebilir.
Kazanan ülkeler arasında Çin dâhil Türkiye ve diğerleri var. Peki, bu kazancın bir sınırı yok mudur? Acaba petrol fiyatı sıfıra inene dek Türkiye kazanacak mıdır? Bunun bir başka baş noktası yok mudur? Zira ihracatımızın önemli bir bölümünü petrol ihracatçılarına yapıyoruz ve bunların düşen gelir düzeyi bizim müşteri kaybımız anlamını taşıyor. Belli ki petrol fiyatları, dünya ekonomisinde güç dengesini değiştiriyor. Geçmişte olduğu gibi… 1970'lerde petrolün varili 4 $ düzeyinde 32 $'a fırlayınca Amerikalılar, otomobilin 8 silindirden de küçük motorlarla yürüyebileceğini keşfetti. Bugün düşen petrolden yana en az kaygılı ülke ABD zira kaya gazı teknolojilerinde önemli adımlar attı.
Temel kural şudur; sular yükseldiğinde balıklar karıncaları yer. Sular çekildiğinde de karıncalar balıkları… Burada güç, karınca veya balıkta değildir. Suyun düzeyi, güce el değiştiriyor sadece. Petrol bugün aynı şeyi yapıyor. Ürün ülkeleri kaybederken biz dâhil pek çok ithalatçı ülkenin yüzü gülüyor.
Burada benim sorguladığım şudur; Tıpkı petrol 140 $'a varırken olduğu gibi şimdi de petrol varilinin Türkiye ekonomisi üzerindeki etkisini araştırmamışız. Herkesin bir fikri, kanaati var ama bilgisi yok. Etkili stratejiler için objektif analizler gerekir ve ne Bakanlık ne de yığınca üniversitemiz, petrolün bize çizeceği yarını araştırmış değil. Önerim; bunu bir an önce yapmamızdır.
