Büyük ülke olmanın göstergelerinden biri de başkaları tarafından tercih edilebilirlik değil midir? Dünyanın zenginlik odağı, hele ki küresel kriz sonrasında; hızla yer değiştiriyor. 100 yıl önce "üzerinden güneş batmayan İngiltere", başka ülkelerin cazibe merkeziydi.
Sonra güç, Atlantik'in karşı kıyısına taşındı. Bizim zenginler dahil dünya, buralardan mülk edindi.
Amerika'nın sembol binası Empire State Building dahi, Japonlardan Ruslara pek çok varlıklının mülkiyetinde.
Şimdi Türkîler, Orta Doğu, Kafkas ve Balkanlar, hatta Uzak Doğu'nun cazibe merkezi olmaya başladık. Bu açıdan mütekabiliyeti; tedbir ile korkuyu karıştırmadan yeniden ele almakta fayda var.
Yabancılara mülk satışını düzenleyen Mütekabiliyet anlaşmalarının özü, kelime anlamındaki gibi "karşılıklılık" esasına dayanıyor. Cumhuriyet'ten önce mütekabiliyet, "genel çerçeve" ile sınırlanıyor ve geniş özgürlükler getiriyordu. Cumhuriyet sonrasında mütekabiliyeti Lozan belirlemişti. Bugünkü anlamda yasal düzenlemeleri, 1934 tarihli Tapu Kanunu'nda görüyoruz.
Karşılıklı olmak ve yasal sınırlamalara uyulmak şartıyla sadece yabancı gerçek kişilere taşınmaz satın alma ve miras yoluyla edinme hakkı tanınması üzerinden 67 yıl geçti.
Ülkemizde yabancıların taşınmaz edinmesinin ilk şartını o ülke ile karşılıklılığımızın bulunması belirliyor. Yani, diğer ülkede vatandaşlarımıza taşınmaz edinme hakkı tanınıyorsa ülkemizde de aynı haklar tanınmıyor.
Karşılıklılık olup olmadığını da büyükelçiliklerimizin o ülkedeki fiili duruma dair yaptıkları araştırmalar belirliyor. Dışişleri Bakanlığı'nın verilerine bakıyoruz; Ülkemizle arasında karşılıklılık olan ülke sayısı 54, olmayan ülke sayısı 41, geçerli ikamet izni bulunması kaydıyla ülke sayısı 14, İçişleri Bakanlığı izni ile konut edinebilen ülke sayısı 28.
Başka bir gerçek; bizde satılan konutların, fazlaca yabancıya gitmediği gerçeği.
Neticede Türkiye diyasporası diyebileceğimiz, yurtdışında yaşayanlarımızın konut alımları da istatistiklere karışmış durumda.
Bu tablo, Küresel Kriz sonrası değişen dinamikler neticesi hızla farklılaşıyor.
Mütekabiliyetin sınırları genişleyebilir.
Karşılıklılık esasını ihlal etmeden anlaşmaları derinleştirmek bile mümkün.
Yabancıya mülk satışı yalnızca bir gayrimenkul işlemi değil aynı zamanda siyaset üstü ve uzun vadeli ülke çıkarlarını ilgilendiren bir konudur.