Her işimizde, sanki referans alınmayı hak edecek bir ahlaki üstünlüğe sahipmiş gibi Avrupa Birliği'ni örnek göstermekten hazzetmiyorum. Ancak serbest piyasaya "iman edenler", temel tüketim ürünlerindeki fahiş fiyat artışına müdahaleyi eleştirdiği için size bugün AB uygulamalarından bahsedeceğim.
Bu köşe yazısını aşağıdaki linke tıklayarak sesli bir şekilde dinleyebilirsiniz
Avrupa Birliği, üye ülkelerdeki perakende fiyatlarını çok yakından izliyor ve denetliyor. Ayrıca AB ülkeleri, gıda ürünlerinin ihracat ve ithalatında ağır bir müdahaleye sahip. "Bırakınız yapsınlar, bırakınız geçsinler" tarzı bir alım-satım mümkün değil. Mesela bir ürünün fiyatında ortaya çıkan aşırı artışla ilgili çiftçiler, çiftçilikle uğraşan firmalar, kabzımallar, tüccarlar ve meyve-sebze halleri çok sıkı denetime giriyorlar. Stokçuluk veya fiyat artsın diye ürün imhası yapan aktörler de para cezasından hapis cezasına kadar ağır yaptırımlara tabiler.
Avrupa, izleme işlemini "The European Food Prices Monitoring Tool" üzerinden gerçekleştiriyor. En önemlisi ise sebze-meyve aracıları. AB, bu aracıların sayısını azaltmak için politika üretiyor. Çiftçiyle doğrudan temas kurmaya çalışıyor.
Öyle ki; çiftçinin ne kadar ekip biçeceğine, tüccarın ne kadar alıp satacağına, hatta ne kadar stok yapabileceğine, taban ve tavan fiyatının ne kadar olacağına kadar tüm limitler devlet tarafından belirleniyor.
Fiyatlara ise iki yolla doğrudan müdahale ediyor: Ya fiyatları sabitliyor, yani şu fiyattan alım-satım yapacaksın diyor. Ya da ihaleyle yüklü miktarda ürün alıyor, böylelikle piyasadaki ürünün büyük bir bölümü elinde olduğu için otomatikman fiyatı devlet belirliyor. Türkiye'de buna benzer bir uygulama "tanzim satış uygulaması" ile devreye alınmıştı.
AB'de geçerli öyle kanun maddeleri var ki "Ama devlet serbest piyasaya müdahale etmemeli" diye nutuk çekenler okusa kanı çekilir. Kaynak linkindeki özellikle 5. ve 17. maddelere bakmanızı tavsiye ederim.
AB'de devlete hem piyasaya müdahale edip fiyat sabitleme hakkı hem de aracılar kaynaklı fahiş fiyat artırımına set çekmek için ek önlemler alma hakkı tanınmış. Ticaret Bakanlığı da bu paralelde bir çalışmayla ülkemizdeki fiyat gidişatını milletin hak ettiği şekilde yönlendirebilir.
(Kaynak: eur-lex.europa.eu)