5 Haziran Dünya Çevre Günü, en büyük evimiz dünyanın geleceği için durup düşünmemiz açısından önemli bir gün. Son 100 yılda dünya nüfusu 4 kat artış gösterdi, dünya tarihinde bir yüzyılda bu kadar hızlı bir artış daha önce hiç yaşanmamış. 1800'lü yıllarda tarım toplumundan sanayi toplumuna geçiş ile birlikte çevre sorunları ortaya çıkmaya başladı. Sanayileşmenin sonucu ortaya çıkan çevre kirliliği sorunu çözülemeden günümüzde teknolojinin çevreye verdiği zararlar ortaya çıkmaya başladı.
Hayatımızı kolaylaştırmak için kullandığımız teknolojinin hayatımızdaki yeri her geçen gün artıyor. Gelişen teknoloji ile dünya küçülüyor, iletişim kolaylaşıyor. Cep telefonlarımız ile kolayca iletişim kuruyor, elektronik cihazlar ile birçok işimizi zahmetsizce ve hızlıca yaparken günümüzde en kıymetli şey olan zamanı teknoloji ile satın alıyoruz.
Teknoloji hızla geliştiği için kullandığımız elektronik cihazların ömürleri pek uzun olmuyor. Ömrünü tamamlayan elektronik cihazlarımızın oluşturduğu elektronik atıklar diğer adıyla e-atıklar çevremizi tehdit ediyor. Cam, plastik ve kâğıt çöpler için geri dönüşüm kutularını artık daha çok yerde görür olduk. Atık pillerin toplanması konusunda da önemli adımlar atıldı. Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği (TAP) atık pillerin toplanması ve toplumun bu konuda bilinçlenmesi için faaliyetlerini sürdürüyor. (www.tap.org.tr )
E-atıklar ise yeni gündeme gelen önemli bir çevre sorunu olarak karşımızda duruyor. Birçok kişi ömrünü tamamlamış küçük elektronik cihazları çöpe atıyor. E-atıkların toplanması ve geri dönüşümünün sağlanabilmesi için hepimize önemli görevler düşüyor.
225 milyon cep telefonu satın aldık
Teknolojinin hayatımızın her alanındaki hâkimiyeti artarken ortaya çıkan e-atıklar konusunda ne kadar bilinçliyiz? Teknoloji ile işim olmaz diyenlerin bile en azından cep telefonu kullandığını düşünecek olursak, e-atık toplumun her kesimini ilgilendiriyor. Son rakamlara göre ülkemizde bugüne kadar toplam 225 milyon cep telefonu satışı gerçekleşmiş görünüyor. Bu telefonların büyük bölümü artık kullanılmıyor ve çoğunluğu e-atık dönüşüm merkezleri yerine çöpe gitti. Bu telefonların plastik kaplamaları, cam ekranları, bakır vb. metal iletkenlerinin yüzyıllar sürecek geri dönüşümü sırasında çevre kirliliği kaçınılmaz.
Sağlığımız tehdit altında
E-atıkların içerdiği elementler insan sağlığı açısından önemli tehditler oluşturuyor. Civanın insan beynine zarar verdiği, berilyum'un akciğer kanserine yol açtığı, kromun DNA yapısına zarar verdiği artık kesin olarak biliniyor. Kullanmadığımız elektronik eşyaları evde muhafaza etmek ise yine sağlımız için bir tehdit.
Felaket kazanca dönüşebilir
Sağlığımızı ve çevreyi tehdit eden e-atıkların önemli bir özelliği ise içerdikleri elementler ve yeniden kullanılabilen malzemeler ile diğer atıklara göre kıymetli olmaları. Bu önemli bir ekonomik değer anlamına geliyor. E-atık süreçlerinin yaygınlaşması ile hem çevre felaketleri önlenmiş hem de ekonomik bir kazanç sağlanmış olacaktır.
Buna basit bir örnek verecek olursak: 15 ton elektronik atıktan ortalama 1 ton bakır elde ediliyor. 1 ton bakır için yaklaşık 1000 ton taşın bakır madeninde işlenmesi gerekiyor. 1 ton bakır üretimi için çevreye verilen zararı en aza indirmek e-atık yönetimi ile mümkün. E-atıkların geri dönüşüm başarı oranının diğer atıklara göre daha yüksek olduğunu da belirtmekte fayda var.
E-atık merkezleri
E-atıklarımızı bırakabileceğimiz yerlerin sayısı halen yetersiz. Bazı belediyeler bu konuda merkezler oluşturmaya başladı. Birçok elektronik market e-atıkları kabul ediyor artık. 'Eskisini getirin yenisini götürün' kampanyalarının düzenleyen elektronik markaları aslında e-atıklarımızı topluyor.
E-atıklar çöpe düşmesin
Atalarımız dediği gibi 'altın çöpe düşse değerini kaybetmez' ancak e-atıklar çöpe düşerse doğa kaybeder! Alışverişlerinizi e-atık kabul eden elektronik mağazalardan yapmak ve evimizde ömrünü tamamlayan elektronik ve elektrikli cihazları e-atık merkezlerine götürmek çevreye verdiğimiz zararı bir nebze olsun azaltacaktır. E-atıklarımıza sahip çıkarsak sonraki nesillere daha az kirlenmiş bir dünya bırakabiliriz.
