İdilika'nın Mutfağı'nda bugün ay çekirdekli çıtır çıtır lezzetler var. Ağustos ayı demek, ayçiçek tarlaları demek. Ayçiçeklerin arasında gezinip çekirdek çitlemekten daha keyifli ne olabilir? Biz İzmirliler ay çekirdeğine çiğdem deriz. Siyah olan çiğdemleri çitlerken dişlerimiz simsiyah olsa bile bu keyiften vazgeçemeyiz. Bugünlük benden bu kadar. Bana istediğiniz zaman idilikaninmutfagi@ sabah.com.tr adresinden ulaşabilirsiniz.
AY ÇEKİRDEĞİNİN TARİHÇESİ
İlk kaynaklar ayçiçeği bitkisinin köklerinin Peru olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte yakın zamanda yapılan araştırmalar ayçiçeğinin muhtemelen Meksika'nın kuzeyinden veya kuzeybatı Amerika'dan gelmiş olabileceğini göstermektedir. Ayçiçeğinin Avrupa'ya nasıl getirildiği konusundaki görüş ve fikirler farklıdır. Bazı otoriteler İspanyolların, bazı otoriteler de İngiliz ve Fransızların geriye dönüşlerinde getirdikleri bitkilerin tohumları olduğunu kabul eder. Kuzey Amerika'nın keşfinden önce ayçiçeği bitkisinin ürünleri doğal bir yiyecek gibi kullanılıyordu. Birçok yerlinin ifadelerine göre bitkinin besin değeri biliniyordu ama danelerinden nasıl yağ çıkarabileceklerini bilmiyorlardı.
Otoriteler, bir grup yerlinin ayçiçeğinin tabla ve köklerinin tıbbi amaçlarla kullandığını, tanelerinden nasıl yağ çıkarıldığını bildiklerini ama onu besin maddesi olarak değil de saçlarını ve derilerini yağlamada kullandıklarını belirtmişlerdir. Kaynaklar ayçiçeğinin 250 yıl öncesine kadar Avrupa'da süs bitkisi olarak ekildiğini göstermektedir. Ayçiçek yağı 1716 yılından önce endüstriel amaçlar için hammadde kaynağı olarak boya sanayi ve tabaklamada kullanılmıştır. Fakat İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra ayçiçeğinin ekonomik önemi bütün dünyaca fark edilmiştir. Bunun ardından yağ oranı yüksek, yemeklik kalitesi ve rafinerisi iyi, besleyici değeri olan kaliteli yağ için fiziksel ve kiyasal amaçlı çalışmalar yapılmıştır. Ülkemizde de ayçiçeği üretimi yaklaşık 50-60 yıldan beri yapılmaktadır. Bulgaristan göçmenleri tarafından getirilen ayçiçeği, özellikle Trakya bölgesindeki yağ ihtiyacını karşılamak amacıyla 1950'den sonra süratle yayılmaya başlamış ve belirli iniş çıkışlardan sonra ülkemiz 1980 yılı istatistiklerine göre dünya yağ üretiminde 5. sıraya yükselmiştir. Ayçiçeğinin asıl ürünü yağdır. Ayçiçeğinden elde edilen yağ, hem sıvı yemeklik yağ olarak hem de margarin yağı olarak büyük değer taşımaktadır. Ayrıca yağı çıkarıldıktan sonra geriye kalan küspesi de ortalama yüzde 30-40 oranında protein içermesi nedeniyle çok değerli bir hayvan yemidir. "En sevdiğiniz kuruyemiş hangisi?" diye sorulsa şüphesiz birçok kişinin cevabı ay çekirdeği olur. Lezzeti ile bağımlılık yapan, başlayanın tabağın sonunu görmeden bırakamadığı ay çekirdeği, hemen herkesin severek tükettiği kuruyemişlerin başında gelir. Halk arasında gündöndü, günebakan, ayçiçeği tohumu ve çiğdem isimleriyle de bilinir.
KİLO ALDIRIR MI?
Ay çekirdeğinde kilo vermeye yardımcı olduğu bilinen lifler bulunur ve bu lifler zayıflamayı destekler. Fakat ay çekirdeği yağ oranı diğer kuruyemişlere nazaran yüksek olduğu için bazı püf noktalara dikkat edilmediği takdirde kilo aldırabilir. İlk olarak Ay çekirdeği, birçok hastalığın tedavisinin yanı sıra sigarayı bırakan basketbol oyuncularının rehabilite edilmesine kullanılan atıştırmalık olmaya kadar birçok şekilde tüketilir. Küçük boyutları içerisinde bol miktarda yağ barındırdığı için şişmanlatan bir besin olduğu düşünülür. Halbuki diyetisyen kontrolünde, uygun miktarlarda tüketildiğinde kilo aldırmadığı gibi kilo vermeye de yardımcı olur.
KALORİSİ NE KADAR?
100 gr ay çekirdeği: 584 kcal
1 avuç (36 g) ay çekirdeği: 210 kcal
1 orta boy kâse (yaklaşık 150 g) ay çekirdeği: 876 kcal
BİRÇOK FAYDASI VAR
Ay çekirdeği, kilo vermeye yardımcı olduğu düşünülen, metabolizmayı ve kilo kaybını hızlandıran lifler içerir.
E vitamini açısından oldukça zengin olan ay çekirdeği, kalp, damar ve beyin fonksiyonlarını düzenleyerek kan dolaşımını hızlandırır. İçerdiği E vitamini sayesinde prostat kanserine karşı kalkan görevi görür.
İçerdiği çinko ve demir, çocukların dişlerinin büyümesine ve kemik yapılarının güçlenmesine yardımcı olur.
İdrar söktürür ve göğüs yumuşatır.
Kötü kolesterolü düşürür ve kan şekerini dengeler. Cildin yaşlanmasını yavaşlatır.
Ay çekirdeği protein açısından da oldukça zengin olduğu için tok tutar. Vücutta proteini sentezleyerek kas ağrılarının önüne geçer.
Stresle mücadelede etkin bir besindir. Anksiyete rahatsızlığı olanlar için terapi mahiyetinde önerilmektedir.
İçerdiği vitamin ve minerallerle hafızayı güçlendirici bir etkisi vardır, sınav dönemindeki çocuklar için faydalıdır.
İçerdiği magnezyum ile bağışıklığı güçlendirerek hastalıklara karşı kalkan görevi görür.
Ay çekirdeğinin saça faydaları ise içerdiği E vitamininden ileri gelir. E vitamini saçların daha parlak ve canlı görünmesini sağlar.
Ay çekirdeğinin ihtiva ettiği E vitamini ve folat bir yetişkinin günlük ihtiyaç duyduğu E vitamini ihtiyacını karşılar.
Toplam kalorisinin yüzde 75'i yağlardan ileri gelir; ancak bu yağlar kalp sağlığını koruyan esansiyel yağlardır. İçeriğindeki doğmuş yağ miktarı düşük olduğu için kolesterol içermez.
İçerdiği yüksek düzeydeki fitosterol kolesterolü dengeler.
Her gün yarım avuç kadar tüketilen ay çekirdeği, bir yetişkinin günlük magnezyum ihtiyacının yarısını karşılar.
Güçlü bir antioksidan olarak gösterilen ay çekirdeği selenyum içerir. Yapılan araştırmalarda selenyumun vücuttaki kızarıklık ve şişkinliği azalttığı, hasar gören hücrelerin DNA onarımında yardımcı olduğu saptanmıştır.
AY ÇEKİRDEKLİ KEK
MALZEMELER
3 adet yumurta
2 yemek kaşığı su
1 su bardağı süt
1 su bardağı sıvı yağ
1 su bardağı şeker
Yarım çay bardağı ay çekirdeği
1 paket vanilya
1 paket kabartma tozu
4 su bardağı un
Damla çikolata
YAPILIŞI: Yumurta ve suyu köpürene kadar çırpıyoruz. Şekeri koyup çırpmaya devam ediyoruz. Diğer malzemeleri de koyup karıştırıyoruz. Harcı cam fırın kabına döküp 170 derecede pişiriyoruz.