Biz, X Kuşağı'nın 1975'lileri olarak Yirminci Yüzyıl'ın son çocuklarıyız. Geçtiğimiz yüzyılın son çeyreğinin çocukları, her tekne kazıntısının yaşadığı paradoksu yaşadı. En küçük çocuk, Psikanaliz'in kurucusu Sigmund Freud'a göre Hazreti Yusuf kıssası emsalindeki gibi 'harikalar üretmeli, başarmalıdır'.
Bu yazıya, bir Yirminci Yüzyıl ya da 70'liler güzellemesi olsun diye girişmedim. Açıkçası bu konuda nostaljiye hiç gerek yok. Yirminci Yüzyıl; zor, karanlık bir yüzyıldı. Ama geçtiğimiz yüzyılda çok şey öğrendik. Yirmi Birinci Yüzyıl'da ise ışık enflasyonu var. İnsanın gözleri kamaşıyor! Bahs-i diğer.
Bu girizgâhın esbabı mucibesi; sözü, 1970-77 arasında doğanların güncel meselesi olan Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) konusuna getirmek. EYT'lilerin hükümetten beklentileri yüksek. Bir sosyal grup olarak örgütlüler.
İktidarın EYT'lilerin haklarını, bir yasal düzenlemeyle vermesi için çalışmalar sürdürülüyor. Zaten bu mağduriyet de AK Parti'nin iktidara gelmesinden üç yıl önce, 8 Eylül 1999'da, Marmara Depremi'nden 22 gün sonra çıkan bir yasa ile oluşmuştu.
O devirde yasanın çıkması için el kaldıran vekiller şimdi emekli maaşlarını alıyor. Hatta Allah rahmet eylesin, vefat edenler de var, onların yerine eş ve çocukları alıyor maaşları. EYT'liler de, "Vekillere verdiğiniz hakkı bize de verin" diyorlar.
Ak Parti 21 yaşında, 1 yaşında da iktidara geldi zaten. EYT Yasası'nın ise 23 yaşına basmasına az bir zaman kaldı, ama bu yeni düzenlemeyle 24 yaşını göremeyecek.
BÜTÇESİ YIL SONUNA TAMAMLANABİLİR
Peki, EYT konusunda beklentiler ile formüller ne derece uyuşabilir? EYT'liler "Formül değil, haklarımızı istiyoruz" diyorlar. AK Parti bu işe önem veriyor. Ekim ayında Meclis açılınca önce sözleşmeli geçici işçilerin kadroya alınması meselesi görüşülecek. Ondan sonra EYT'liler Çalışma Grubu'nun çalışmaları masaya yatırılacak.
Çalışma Grubu, öncelikle Türkiye'de kaç kişinin EYT'li olduğunu tespit edecek. Daha sonra Maliye Bakanlığı bürokratları çalışmaya dâhil olacak. Bu noktada EYT'lilerin emekli olmasının Hazine'ye getireceği yük hesaplanacak.
EYT meselesi, kulislere göre 2023'ün ocak ayında çözülecek ve maaşlar alınmaya başlanacak. 2023 yılının bütçesi 2022 yıl sonunda hazırlanacağı için EYT çalışmasının 2022 bütçesinde olmasında fayda var. Ancak yetişmese bile Cumhurbaşkanı'nın ek bütçe kaynağı oluşturma yetkisi bulunuyor.
EN ADİL ÇÖZÜM NE?
Türkiye'de 45-52 yaş bandında EYT'li yaklaşık 5 milyon kişinin var olduğu tahmin ediliyor.
EYT'lilerin asıl isteği, hiçbir formül olmaksızın yaşa takılmadan hizmet süresini ve prim gününü tamamlayanların emekli edilmesi. Kısmi emeklilik formülü, erken emeklilik gibi formüller masada. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, "Bizimki Türk usulü formül olacak" dedi. Formüllerden biri, 1000 gün civarında prim günü borçlanarak emeklilik hakkı kazanmak.
Burada en adil çözüm; Hazine'ye intikal etmesi gereken prim intikal etmişse, yani emekli adayı vatandaşın devlete prim borcu yoksa yaş beklemeden emekli edilmesi gibi görünüyor.
EYT meselesi hafife alınacak bir mesele değil, çünkü toplumun yıllardır çalışan ve artık kalmadığı söylense de varlığını ekonomik güçlüklere karşı halen koruyan 'Orta Sınıf'ı ilgilendiren bir mesele. Ve seçim sonuçlarına etki edecek bir mesele de olduğu için bu konudaki çalışmanın EYT'lilerin kahir ekseriyetini tatmin edecek biçimde tamamlanması önem arz ediyor.
Daha önce Y ve Z Kuşağı'nın politik pazarı başlığıyla kuşaklar ve siyasi tercihler meselesini Türk basınında ilk gündeme getiren ben oldum. "Kendi kuşağını niye yazmıyorsun?" diye soranlar oldu. Bizim kuşak, devleti de milleti de anlamaya çalışan bir kuşak. Hatta 'anlayış yorgunu' da bir kuşak ama "Vay bizim kuşağı da anlayın" ana fikriyle X Kuşağı'nın politik pazarı ile ilgili uzun uzadıya analizlere girişmeye gerek yok. X Kuşağı'nın politik pazarını EYT meselesini gözlemleyerek kuş bakışı bile anlamak mümkün çünkü.