Bayramdan önceydi... TBMM eski Başkanı Cemil Çiçek, Küresel Gazeteciler Konseyi'ni ziyaret etti... Konuştu... Sorulu yanıtlı güzel bir söyleşiydi.
Oradaydık... Bazı notlar aldık.
Cemil Bey, Osmanlı döneminde kurulan siyasi partilerden söz etti.



1859'dan... Cumhuriyet'e kadar kurulan parti sayısı 88.
İlk kurulan parti ise... Fedailer Partisi.
Yani... Siyasi parti enflasyonu... Geçmişte de varmış.
Günümüzde ise... Enflasyon tavan yapıyor.

***

ANKET

Sorduk... Cumhuriyet döneminde kaç siyasi parti kuruldu?
Cemil Çiçek, "400'ün üzerinde" dedi... Ve... Defterini çıkarıp saymaya başladı.
Kurulmuş, ölü doğmuş, kapanmış... Hangi birini yazalım?
- Cemil Bey... Bugün itibarıyla Türkiye'de kaç parti var?
- 147.
Enflasyonun böylesi nerede görülmüş?
Bir anket yapılsa... Vatandaşa sorulsa... 147 partiden 10 tanesini acaba kaç kişi sayar?

***

KAPRİS PARTİLERİ

Bayram okumaları... Kitap karıştırdık... Araştırdık.
Milletvekili seçilip de... Daha sonraki seçimde aday gösterilmediği için partisine/liderine kızıp da siyasi parti kuran o kadar çok ki.
Kapris partileri...
İntikam partileri...
İdeolojisi... Tabanı olmayan partiler... Say say bitmiyor.
Merak ettik... 1920'de kurulan ve Kurtuluş Savaşı döneminde açık olan/çalışan... Gazi Meclis'teki milletvekillerinin tamamı... Daha sonraki seçimde yine aday gösterilmişler mi?
Hayır... Gösterilen de var, gösterilmeyen de.
"Ben neden aday gösterilmedim?" diye küsen, kızan, bayrak açan var mı?
Hayır... Milletvekilliği sona eren... İline, ilçesine dönmüş.
Kimi... Öğretmenliğe devam... Kimi çiftçiliğe... Kimi nüfus müdürlüğüne... Kimi müftülüğe.

***

MUSTAFA TAKİ EFENDİ

Sivaslı... Sorgu hâkim yardımcılığı... Zabıt kâtipliği... Başkâtiplik... Mahkeme üyeliği yapmış.
Sonra... Sivas Lisesi'nde öğretmenlik.
Milli Mücadele'yi desteklemiş.
1920... Sivas Milletvekili seçilmiş... Çeşitli komisyonlarda çalışmış.
1923... Milletvekilliği sona erince Sivas'a dönmüş.
Öğretmenliğe devam... Öğretmen iken ölmüş... 1925.
1934... Soyadı kanunu çıkınca... Ailesine, Doğruyol soyadı verilmiş.

***

MEHMET ŞEVKET BEY (PEKER)

Sinoplu... Zabıt kâtipliği, Boyabat sorgu hâkimliği, Kastamonu istinaf mahkemesi üyeliği yapmış.
1920... Sinop'tan milletvekili seçilmiş.
Samsun İstiklal Mahkemesi üyeliğine atanmış.
1923... Meclis'e veda... Sinop'ta avukatlık... 1936'da hayata gözlerini kapamış.

***

MEHMET RAGIP BEY (YOĞUN)

Osmanlı dönemi... Cidde Belediyesi'nde kâtiplik... Hicaz Vilayeti'nde başkâtiplik... Suriye Vilayeti'nde istatistik müdürlüğü... Ve Milli Mücadele yıllarında Antep savunmasında aktif görev.
1920... Antep'ten milletvekili seçildi... Dilekçe Komisyonu'nda çalıştı.
1923... Milletvekilliği sona erdi... 1924'te Malatya Tahrirat Müdürlüğü'ne atandı... Sonra Malatya Vali Vekilliği yaptı.
1925... Antep savunmasındaki başarılarından dolayı TBMM tarafından ödüllendirildi: Kırmızı-Yeşil şeritli İstiklal Madalyası.
Aynı yıl... Karahisar-ı Şarki Tahrirat Müdürlüğü'ne tayin... 1926'da emeklilik.

***

ÖRNEK... O KADAR ÇOK Kİ

Birinci Meclis'te milletvekili olup da... Sonra Tapu Kadastro'da memurluğa dönen de var, PTT'de müdürlük yapan da.
Yozgat Milletvekili Ahmet Nuri Bey (Baydar) gibi... Milletvekilliği sona erince... Ankara İskân Müdürlüğü'ne atanan da.
Trabzon Milletvekili Celalettin Bey gibi... Milletvekilliğinin ardından Trabzon'da Fransızca öğretmenliği yapan da.
Bayramda... Birinci Meclis'le ilgili ciltleri karıştırırken, bunlara benzer o kadar çok örnek gördük ki.

***

UFAK UFAK

Siyasi parti enflasyonu konusuna dönecek olursak... Bu enflasyonun düşmesi imkânsız... Biri kapanıyor, yerine iki parti kuruluyor.
23 Mayıs 1957... Erzurum'da bir parti kurulmuştu.
Adı ilginç... Ufak Parti.
Şimdi yerinde yeller esiyor... Fakat...
Siyaset piyasasında bugün o kadar çok ufak parti var ki.
Çoğu... Tabeladan ibaret.

***

HAYALET PARTİLER

Yakın siyasi tarihe göz atmak ister misiniz?
1 Kasım 2015 seçimleri ile 24 Haziran 2018 seçimleri arasında... 2 yıl, 7 ay, 23 günlük dönemde, tam 12 parti kuruldu.
25 parti de siyasi hayattan çekildi.
Kurulanlardan bir demet:
Evrensel Yol Partisi... Demokratik Genç Parti... Ötüken Partisi... Güven, Adalet ve Aydınlık Partisi... Adalet Birlik Partisi.
Ve... Siyasi hayattan çekilenlerden bir demet:
Toplumsal Uzlaşma Reform ve Kalkınma Partisi... Ana Parti... Halkın Sesi Partisi... Güçlenen Türkiye Partisi... Vatan ve İstiklal Partisi.
Sahi... Kurulanların da siyasetten çekilenlerin de bugün adını duyan, bilen var mı?

***

KİBİRLİ ATLA YOLA ÇIKAN

Arnavutluk'ta bir atasözü var:
"Kibirli atla yola çıkan, yürüyerek eve döner."
Osmanlı'dan bugüne... Cemil Çiçek'in dediği gibi... Parti kuran kurana... Yüzlerce.
İçlerinde anlı şanlı isimler de var.
Hırsla, kibirle, koltuk aşkıyla yola çıkıyorlar.
Sonra yürüyerek evlerine dönüyorlar.
İlk Meclis'ten örnekleri, parti kurma heveslileri için verdik... Onlar parti kurmadılar... Memleketlerine döndüler... Çiftçilik, öğretmenlik, avukatlık yaptılar... Saygınlıklarını korudular.