26 milyonluk Batı Afrika ülkesi Nijer'de 26 Temmuz'da gerçekleşen darbenin yankıları sürüyor. Çarşamba gecesi bir grup asker ülkenin 2021'de seçilen ilk sivil Cumhurbaşkanı Muhammed Bazoum'u devirdi.
Ülkedeki güç açmazı devam ederken darbe yanlısı bazı kişilerin taşıdığı Rus bayrakları Batı'daki alarmı had safhaya taşıdı. ABD, AB ve BM devrik Bazoum'u desteklediğini yineledi.
Martta ülkeyi ziyaret eden ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, "Birkaç kişinin eylemleri, yüz milyonlarca dolarlık ABD yardımını tehdit ediyor" derken Fransa da darbe lideri General Abdourahmane (Omar) Tchiani'yi tanımadığını duyurdu.
Birçok uzman darbeyi Batı'nın Sahel bölgesindeki en sadık müttefiki Nijer'in Rusya'nın nüfuzuna girmesi olarak görüyor. Rus paralı asker grubu Wagner'in lideri Yevgeni Prigojin, "Yaşananlar, Nijer halkının sömürgecilerle mücadelesidir" mesajını paylaşırken Kremlin'e yakın siyaset bilimci Alexander Dugin de darbeyi memnuniyetle karşıladı.
***
Ortalama
14.8 yaşla dünyanın en genç nüfusuna sahip Nijer'deki darbenin
Batı'da paniğe yol açması boşuna
değil. Çünkü
Libya, Çad, Cezayir, Benin, Nijerya, Mali ve Burkina Faso gibi Nijer'e sınırı olan yedi ülkenin
altısında iç savaşlar sürüyor. Bu
darbe 2020'den itibaren Batı ve Orta
Afrika'daki sekizinci darbe.
Batı için trajik olanı
Mali, Gine,
Burkina Faso ve
Orta Afrika Cumhuriyeti'ndeki darbelerden sonra bu ülkelerin Batı'dan uzaklaşıp
Rusya ile güçlü ilişkiler kurmasıdır.
Fransa ve ABD için bölge ülkelerinin zengin kaynaklarını sömürmede Nijer kilit bir üs konumunda.
Dünyanın dördüncü uranyum kaynaklarına sahip Nijer'in zenginliği
Fransa'ya akarken
ABD ise 2018'de kurduğu askeri üs ile Sahel
başta olmak üzere Sahra altı ile Kuzey
Afrika'yı kontrolde Nijer'i hayati bir
manivela olarak kullanıyordu.
Şimdi
Arap azınlığından gelen eski öğretmen Bazoum'un devrilmesiyle
Fransa ve ABD'nin Nijer'deki tezgâhları
ağır bir darbe aldı. Zira
Mali ve Burkina Faso'da olduğu gibi Nijer'in
de Rusya'ya yaklaşması kaçınılmaz
görünüyor. Üstelik Mali gibi Nijer de
ülkedeki
Fransız ve ABD askerlerini sınırdışı edebilir.
***
İşte bu yüzden ABD'nin Sahel eski özel elçisi
Peter Pham'dan İngiltere'nin Afrika Bakanı
Andrew Mitchell ve eski CIA ajanı ve 'yeni analist'
Cameron Hudson'a kadar hemen her Batılı alarmda.
Nitekim Nijer'i
düşen son domino taşına benzeten Hudson, "Harita
şu anda Batılıların çıkarlarına elverişsiz
görünüyor.
Bölgedeki tüm duruşumuz tehlikede" diye hayıflanıyor.
F.T. gazetesi de cuntacıları
"birbirine uymayan üniformalar içindeki bir grup paçavra asker" ifadesiyle
aşağılıyor. Çünkü Nijer'de
ABD'nin eğitip donattığı ordunun darbecileri
desteklemesi Batılı siyaset ve medya
çevrelerini deliye çevirdi.
Peki, bundan sonra neler olabilir? Batı, Rusya ile yakınlaşmasın diye
Nijer'e askeri müdahale dâhil her seçeneği deneyebilir. Fakat köprülerin altından çok sular aktı.
ABD'nin Sahel temsilcisi Pham bile,
"O günler geride kaldı" diyor.
Yani Rusya'ya karşı Wagner darbesine yeltenen Batı'nın kendisi darbe yedi. Bu darbenin üstüne
bir bardak soğuk su içmekten başka ellerinden gelen bir şey olduğunu sanmıyorum. Devran Afrika'da da değişiyor artık.
