Dünya siyasetinde küresel düzeydeki eksen kayması giderek hızlanıyor. Bir bakıma mevcut statükoyu ve eski dünyayı temsil eden Amerika Birleşik Devletleri (ABD) liderliğindeki Atlantik yerine Çin, Rusya ve Türkiye liderliğinde yeni bir güç merkezi doğuyor. Asya- Pasifik bölgesinde yükselen bu güç merkezi her geçen gün 'Yeni ABD' diyebileceğimiz 'Avrasya Birleşik Devletleri'ne doğru yol alıyor.
'Eski ABD' hemen her alanda kan kaybederken atağa geçen 'Yeni ABD' ise son örneğini Türkmenistan'ın tarihi kenti Semerkand'daki Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) Zirvesi'nde de gördüğümüz üzere dört bir koldan yükselişini sürdürüyor.
15-16 Eylül'deki ŞİÖ Devlet Başkanları 22. Toplantısı'ndan sonra yayımlanan bildirge küresel statükonun artık işlevsizleştiğini ilan eden bir 'ihtiyatlı manifesto' niteliğindeydi.
Atlantik'i paniğe sevk etmeyecek özenli bir dilin seçildiği deklarasyondaki en dikkate değer husus ABD'nin keyfi olarak domine ettiği Dünya Ticaret Örgütü'nde (DTÖ) reform yapılması çağrısı ile üye ülkelerin ulusal para birimlerinin kullanım oranının artırılması kararı oldu.
Bir diğer önemli nokta da ekonomik ve siyasi niteliğiyle öne çıkan ŞİÖ'nün üyeleri arasında 'Barış Misyonu' adıyla askeri ve savunma alanlarında da işbirliğinin daha da derinleştirilecek olmasıdır.

***

Sayın Erdoğan'ın onur konuğu olduğu zirveye, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Pakistan, Hindistan, Belarus, Moğolistan, İran davetli Türkmenistan ve Azerbaycan liderleri katıldı.
Atlantik karşıtı en etkili kutup görülen ŞİÖ, Semerkand Deklarasyonu ile açık kapı politikasını sürdürdü. İran'ın katılımı ile 9 üyeye ulaşan ŞİÖ, Mısır ve Katar'a da diyalog ortağı statüsü verdi. Türkiye'nin 'diyalog ortağı' olduğu ŞİÖ, önümüzdeki süreçte Belarus'a tam üyelik; Bahreyn, Kuveyt, Maldivler, BAE ve Myanmar'a ise diyalog ortağı statüsü verecek.
Ermenistan'ın Azerbaycan'a saldırısı, Tacik-Kırgız sınır çatışması ve Ukrayna Savaşı gölgesinde toplanan zirvede Avrasya ülkeleri arasında birçok dev projeye imza atıldı.
Türkiye, Akkuyu Nükleer Santrali'nin inşaatı ve tahıl koridoruyla ilgili yeni detaylar için Rusya ile anlaşma tazeledi. Ayrıca Pekin ve Bişkek arasında Doğu Türkistan ile Kırgızistan'ı birbirine bağlayan Torugart geçidi üzerinden 280 km'lik bir ulaşım koridorunun oluşturulması kararlaştırıldı.
Bu koridor Özbekistan, Türkmenistan, İran ve Türkiye üzerinden Avrupa'ya ulaşan 900 km'lik demiryolu projesine eklenecek. Böylece modern İpek Yolu projesinin Orta Koridor'u, Rusya'ya yaptırımlar nedeniyle daha erken faaliyete geçecek.

***

Orta Koridor dışında en dikkate değer bir hamle de Çin ile Rusya arasında imzalanan Sibirya-2 Boru Hattı projesi oldu. Rusya'dan Çin'e yılda 50 milyar metreküp gaz taşıyacak olan ve 2030'da bitirilmesi hedeflenen bu dev proje, her açıdan küresel oyunu değiştirecek bir hamle.
Bir bakıma Rusya'nın bloke edilen Kuzey Akım-2 projesini telafi edecek olan Sibirya-2 hattı, 2014'te Çin-Rusya arasında imzalanan 400 milyar dolarlık dev enerji projesinin ikinci aşaması. İlk aşama, kapasitesi 33 milyar metreküp olan ve yapımına 2019'da başlanan Sibirya -1 hattıydı. Sibirya-1'in bitmesiyle Rusya gazı Çin'e bin metreküpü 200 dolardan satacak. Rusya, Avrupa'ya aynı miktar gazı halen 350 dolardan satıyor.
Hâsılı kelam Atlantik, Hint ve Pasifik gibi üç okyanus arasında uzanan 'dünya adası' görünümündeki devasa Avrasya coğrafyasındaki ülkeler her alanda işbirliklerini güçlendiriyor. ŞİÖ zirvesi bunun başarılı bir pratiği oldu.
Eğer 'eski ABD' şapkadan yeni tavşanlar çıkaramazsa 21. yüzyılın küresel jeopolitik yarışında ipi büyük ihtimalle 'yeni ABD' göğüsleyecek. Dünyanın gidişatı da bunu gösteriyor zaten.