Hidrosalpenks, en basit anlatımı ile tüplerin içinin sıvı ile dolarak şişmesidir. Bu hafta sizlere hidrosalpenksin nasıl ortaya çıktığını, tanı ve tedavi yöntemlerini anlatacağım. Hidrosalpenks, tüplerin tıkanıklığı sonucu oluşan, tüpün içi sıvı dolu şişkin olan kısımlarına verilen isimdir. Döllenmeye hazırlık için tüplerin içerisindeki hücreler, döllenmiş yumurtanın ve sonrasında embriyonun beslenmesi için gerekli besinleri salgılamaktadır. Bu sıvı, tüplerin açık olan uç kısmından karın boşluğuna akar. Tüplerin tıkalı olması durumunda karın boşluğuna akış olmayacağından tüp içerisinde birikebilir hidrosalpenks oluşur ve karın ya da kasıklarda ağrıya neden olabilir. Hidrosalpenks genellikle kısırlık şikayeti nedeniyle yapılan araştırmalar sırasında ortaya çıkar. Kısırlık sebepleri arasında tüpler ile ilgili problemler, yaklaşık yüzde 35 orana sahiptir.
BAŞARI DÜŞER
Tüplerin yapışmasına sebep olan enfeksiyonlar, endometriozis ve karın içi yapışıklıklar; hidrosalpenksin sebep olduğu hastalıklardır. Bu durumun teşhisi, ultrasonografi, rahim filmi, laparoskopi ile konabilmektedir. Hidrosalpenks, tüp bebek tedavisinin başarısını yaklaşık yüzde 50 oranında düşüren bir hastalıktır. Hidrosalpenks ile gebe kalınmış ise, dış gebelik ya da düşükler yaşanabilmektedir.
RAHMİN İÇİ GÖRÜNTÜLENMELİ
Tüp bebek tedavisine başlamadan önce tüplerin alınması ya da tüpler ile rahimin bağlantısının kesilmesi gerekir. Bunlar gebelik oranlarını artırmaktadır. Hasta tüp bebek tedavisinde değerlendirilirken; histeroskopi, ultrasonografi, rahim filmi ile rahim içerisinde olası problemler detaylı bir şekilde incelenmelidir. Rahim iç kısmına doğru baskı uygulayabilecek miyom var ise histeroskopi ile çıkarılmalıdır. Yapılan çalışmalarda, rahim içine doğru büyüyen miyomların tüp bebek tedavisinin başarısını olumsuz etkilediği ortaya konmuştur. Tüplerin içinde sıvı birikimi olup olmadığı araştırılmalıdır. Tüplerde sorun var ise laporoskopi ile alınmalıdır veya tüplerin rahim ile bağlantısı kesilmelidir. Ayrıca eşli kromozom tahlilleri yapılmalıdır. Annede kan pıhtılaşma sorunları tespit edilip önlem alınmalıdır. Tubal faktörlere bağlı infertilitede tedavi şekli tüp bebektir. Tubal faktör infertilite grubunda hidrosalpenkse bağlı grupta tüp bebek tedavisi sonuçları kötüdür. Bunun nedeni hidrosalpenkste endometriuma (embriyonun tutunacağı yere) sıvı akımı, gebelik sonuçlarını olumsuz etkilemektedir. Hidrosalpenks sıvısının rahim içine akışı, embriyonun tutunacağı noktadan uzaklaşmasına sebep olmakta ve içindeki enfeksiyonlar ile de zararlı etkisi bulunmaktadır. Ayrıca bu sıvıya maruz kalan rahim içi tabakanın embriyoyu tutma kapasitesi olumsuz etkilenmektedir.
SEBEPLERİ NELER?
Cinsel yolla bulaşan enfeksiyon hastalıkları veya tüberküloz; yumurtalık kanalında yapışıklık veya hidrosalpenks oluşumuna neden olabilir.
Bunlara ilave olarak endometriozis ve geçirilmiş ameliyatlara bağlı yapışıklıklar da hidrosalpenks oluşmasına neden olabilir.
Hidrosalpenks; yumurta ve sperm geçişine engel olarak kısırlığa yol açabilir.
BELİRTİSİ KARIN AĞRISI
Hidrosalpenks bazen hiçbir belirti vermezken bazen geçmeyen, aralıklı gelen karın ve kasık ağrısı, yanma şikayetlerine, bazen de pembemsi sulu vajinal akıntıya sebep olabilir.
Hidrosalpenks bulunan kadınlar gebelik elde edemez veya gebelik oluşsa dahi genellikle düşükle sonuçlanır.
Tüp içinde biriken sıvı, tüplerin ucu tıkalı olduğu için basınç etkisi ile karın boşluğu yerine rahim içine doğru ters yöne akar. Rahim içine akışı embriyo üzerine olumsuz etki yaparak embriyonun endometriuma tutunmasını engeller.
Hidrosalpenks olan tarafta rahime bağlanan noktada tıkalı olan fakat diğer tüpü sağlam olduğu için gebe kalan kadınlarda bir olumsuzluk söz konusu değildir.
TEDAVİDEN ÖNCE TÜPLER ÇIKARILMALI
Eski dönemlerde hidrosalpenks tedavisinde tüpler alınmaz, içindeki sıvı boşaltılarak tedavi yapılır ve tüpler korunurdu. Bu tedaviden sonra tüpler tekrar tıkanarak hidrosalpenks yeniden oluştuğundan ve tüpün işlevi bozulduğu için dış gebelik olasılığı arttığından, bu koruyucu tedaviden vazgeçilmiştir. Son zamanlarda laparoskopik olarak hidrosalpenks halindeki tüpün çıkartılması uygulanmaktadır.
TÜPLER LAPAROSKOPİ İLE AÇILIR
Tüp bebek tedavisi yapılacak hastalar için hidrosalpenks durumu söz konusu ise önce tüplerin çıkartılması gerekir. Tüp bebek isteyen hastalar için, tüpün etrafında endometriozis, geçirilmiş pelvik cerrahi gibi birçok faktöre bağlı olarak çok fazla yapışıklık olduğu zaman; yumurta rezervlerini azaltmamak için tüpün sadece rahme girdiği noktadan engel koymak ve tüpü yerinde bırakmak gerekebilir. İnfertilite nedenleri arasında tüplere bağlı problemler yüzde 25-35 oranında yer almaktadır. İlk kez İngiltere ve Kanada'da tıkalı veya bağlanmış tüplerin cerrahi yöntemler ile açılması operasyonları başarıyla yapılmaya başlamıştır. İlerleyen yıllarda laparoskopik cerrahi uygulanmaya başlanmıştır. Laparoskopik cerrahide aletlerin ve kameraların gelişmesi ile geçmişte açık olarak yapılan operasyonların artık laparoskopik olarak yapılması mümkün olmaktadır. Laparoskopinin geliştiği ülkelerde tubal faktöre bağlı infertilite yaşayan hastalara ilk seçenek tüp bebek değildir. Önce tubal mikrocerrahi ile sorun düzeltildikten sonra doğal yollarla gebelik şansı verilmelidir. Laparoskopideki bu gelişmelere rağmen tüplerinde ileri derecede sorunları olan veya tüpleri tıkalı olan her hastaya uygulanamamaktadır.
HAMİLELİK OLMAZSA TÜP BEBEK YAPILIR
Tüp bebek tedavilerinde gebelik şansı, uygulandığı ay için geçerlidir. Bu denemede gebelik oluşmaz ise oluşana kadar tekrar tüp bebek uygulamaları yapılması gerekmektedir. Ancak tüplerdeki sorunlar cerrahi olarak giderilirse hastalara uzun süreli gebelik şansı tanınmış olur. Yapılan cerrahi sonrası bir-iki yıl içerisinde yüzde 60 gibi bir oranda gebelik elde edilebilmektedir. Bu sürede gebelik elde edilememiş ise tüp bebek uygulanmalıdır.
TANI NASIL KONULUR?
Yumurtalık kanalını fazla genişletmemiş ise rahim filmi ile genişlemiş kanallar izlenir ve radyoopak maddenin peritoneal yayılımının olmadığı gözlenir. Eğer yumurtalık kanalları rahme girdiği noktadan tıkanmışsa bu filmde tüpleri izlemek mümkün olmaz. Bu durumda ultrasonografik inceleme ile hidrosalpenksten şüphelenilir ya da anestezi altında laparoskopi yapıldığında genişlemiş tubalar gözlenebilir. Uzamış ve genişlemiş yumurtalık kanalı olanlarda hidrosalpenks tanısı ultrasonografi ile konulabilir.