Her ürünün fiyatı arz-talep, üretim- tüketim dengesine bağlı olarak artar veya azalır. Ya da seri üretim, teknolojik gelişme gibi etkenlerle bir süre sonra ucuzlar. Plazma ekran televizyonları düşünün; birkaç yıl önce sadece varlıklıların ulaşabileceği bir "Lüks"tü, bugün neredeyse "Harc-ı alem."
Özetle tüm ürün ve hizmetler belli bir sürede "Konfeksiyon"laşır.
Bunun tek istisnası var: Haber. O hep "Haute-Couture", yani "Tek üretilen" oldu. Öyle de kalacak.
O nedenle haber pahalıdır. Ve de haberi oluşturmak için gerekli faktörlerin maliyeti sürekli arttığı için, giderek daha da pahalanmaktadır.
Siz onca emek ve para harcayıp haberi hazırlıyorsunuz, gazetenizde değerlendiriyorsunuz ve okurun belli bir bedel ödeyerek satın almasını bekliyorsunuz.
Ama bir bakıyorsunuz; binlerce, yüzbinlerce, hatta milyonlarca kişi beş kuruş bile ödemeden, bir "Tık"la haberinize erişebiliyor. Yaptığınız onca masrafın, yani yatırımın ve harcadığınız onca emeğin altından nasıl kalkacaksınız? Daha doğrusu kalkmanız mümkün mü? Daha da önemlisi, sürekli harcayıp getirisini almadan ayakta kalmanız mümkün mü?
Yazılı medya bir süredir, varlığını tehdit eden bu sorunla boğuşuyor.
Çünkü, "Google" arama motoru, "News" diye bir pencere açtı. Tıkladığınızda tüm yazılı medya önünüze geliyor. Dünyadaki 20 bini aşkın gazete, dergi ve haber ajansına ulaşabiliyorsunuz. Seç seç oku... Hepsi bedava!
Haberler bedava ama "Google" için de ciddi bir kazanç kapısı. Çünkü o pencereye ve onunla bağlantılı diğer "Link"lerine bol bol reklam alıyor.
Murdoch'un açtığı savaş
Bu duruma ilk başkaldıran küresel çapta medya devi Rupert Murdoch oldu. "The Times", "Wall Street Journal", "The Australian" başta olmak üzere büyük-küçük yüzlerce gazetenin ve başta "Fox" olmak üzere onlarca kanalın sahibi Murdoch.
"Google" için ağzına geleni söyledi: "İçerik yağmacısı", "Hırsız", "Kleptomanlar çetesi" gibi... Gazetelerinin internetteki sitelerini paralı yapmayı düşündü, "Google" dan ya kendi grubunun yayın organlarını listesinden çıkarmasını ya da bedelini ödemesini istedi...
Murdoch'a birçok ülkenin basın kuruluşlarından da açık veya gizli destek gelince, sonunda "Google" söz konusu "Hizmet" ini yeniden düzenlemek zorunda kaldı. Şöyle: "News" bölümüne girip herhangi bir başlığı tıklayanlar haberin sadece ilk paragrafını okuyabilecekler, bir gazetede ise en çok 5 habere erişebilecekler. Bir haberin ilk paragrafını okuduktan sonra devamının paralı veya ücretsiz olduğuna ilişkin bir uyarı iliştirilecek. Bir gazetenin 5 haberinden sonrası ise üyelik kaydı yaptırmaya bağlı olacak. Onun da bedeli veya tarifesi "Google" ile söz konusu gazete arasında belirlenecek.
Bununla birlikte "Google"ın reklam pastasını (Geçen yıl 21.8 milyar dolar gelir, 4.2 milyar dolar net kâr) haberlerini aldığı gazete ve dergilerle paylaşmaya zerrece niyeti yok.
"Google"ın önerdiği ama henüz hayata geçmemiş olan bu çözüm bir işe yarayacak mı, daha önemlisi yayıncılarca kabul edilecek mi; göreceğiz.
Ancak bu düzenin böyle devam edemeyeceği kesin.
Bu yazıyı hem gazetemizi teknolojik imkânlar sayesinde ücretsiz okuyup, hem de ahkâm kesmeye kalkanlar yüzünden kaleme aldım. Bir gazete hakkında söz söylemek için öncelikle onunla "Aidiyet" bağı olması gerekir. O bağ da ancak gazeteyi satın alarak ya da gazetenin ürünlerinin, yani haberlerinin, makalelerinin bedelini ödeyerek kurulabilir.
Sağlıklı ve mutlu bir hafta dileğimle.
