Yaz tatil dönemine girdik. Tatil demek sadece deniz, kum, güneşten ibaret değil. Tatilciler artık son yıllarda gidecekleri bölgenin kültürel mirasına göre seçimlerde bulunuyor. Konaklayacağı yerde olmasa bile en azından rotasını o tarihi yapıya uygun güzergâhtan geçecek şekilde oluşturuyor. Böylece bedenen dinleneceği tatil diliminde ruhunu da dinlendirmeyi, hafızasına doyumsuz anı biriktirmeyi hedefliyor. Örneğin, Kütahya'nın Çavdarhisar ilçesindeki Aizanoi Antik Kenti onlardan biri... Bir türlü denk gelip yolumu düşüremediğim bu antik kente nihayet geçtiğimiz hafta kısa bir ziyaret gerçekleştirdim. İstanbul'dan yaklaşık dört saat süren yolculuk sonunda, kentin dingin atmosferiyle yüzleştim. Ülkemizin görülmeye değer kültürel miraslarından biri olan Aizanoi Antik Kenti, yeniden keşfedilmiş ve kalıntıları günümüze kadar sağlam şekilde gelmiş en büyük Roma kentlerinden biri olma özelliğine sahip.
ZİYARETÇİ SAYISINDA MÜTHİŞ ARTIŞ
UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'ne 2012 senesinde dahil edilen ve "İkinci Efes" olarak da nitelendirilen antik kent, Anadolu'nun en iyi korunmuş Zeus tapınağına ve geçmişi beş bin yıl öncesine dayanan tiyatro, stadyum gibi tarihi yapılara ev sahipliği yapıyor. Roma dönemine ait tiyatro ile stadyumun restorasyonu için çalışmalar 2020 yılından bu yana Kültür ve Turizm Bakanlığı ile birlikte Gürok Grup sponsorluğunda devam ediyor. Kurulduğu şehrin turistik değerine katkıda bulunmayı hedefleyen şirketin, bu amacına kısa sürede ulaştığını söylemek mümkün. Nitekim, 2023 yılında Aizanoi Antik Kenti'ni ziyaret eden kişi sayısı 2020'ye göre yüzde 143.71'lik artışla 44 bin 842'ye ulaşmış. Bu sayının artarak devam edeceğini öngörmek güç değil. Bu özel alanın daha çok kişi tarafından ziyaret edilmesi ve bölgenin canlılığına katkı sağlaması için çalışmalar tüm hızıyla sürüyor. Bu çalışmalarda Kütahya Dumlupınar Üniversitesi (DPU) Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü'nce yedi akademik personel, 12 teknik personel, 23 öğrenci ve 23 işçi görev alıyor.
EKONOMİ DE CANLANIYOR
Gürok Grup işe elini attığından beri geçen sürede Zeus Tapınağı Propylon'u, Tiyatro, Agora, Kybele (Meter Steunene) Kutsal Alanı, Penkalas Çayı ve köprülerinde çalışmalar yapılmış. Kazı çalışmalarındaki öncelikli yaklaşım gün yüzündeki mimari yapıları sağlamlaştırıp, korumak olmuş. Kazı çalışmalarında 2 bin yıl öncesine ait, 2 metre 10 santim yüksekliğe sahip erkek heykelinin yanı sıra Yunan mitolojisinde aşk tanrısı olarak bilinen "Eros" ile şarap tanrısı "Dionysos" ve yarı tanrı "Herakles"in heykel başları gün yüzüne çıkarılmış. Kazılarda ayrıca Romalı kadınların kullandıkları farklı renklerde allık, farlar ve çok sayıda parfüm şişesi bulunmuş. Antik kent, tarihi yapı deyip geçmemek lazım. İşin ekonomik tarafını düşündüğünüzde artan ziyaretçi sayısı bölge esnafının da yüzünü güldürüyor. Örneğin antik kentin hemen yanındaki Çavdarhisar Evi, ziyaretçilerin uğrak yeri olmuş. Konaklama imkanı da sunan mekana yolunuz düşerse mutlaka uğrayın. Nevin hanımın pizzalarını da başka yerde yiyemezsiniz.
DÜNYANIN İLK BORSASI
Aizanoi'nin güneyinde ikinci yüzyılın ikinci yarısında yaptırılan ve gıda pazarı niteliğiyle kullanıldığı tahmin edilen yuvarlak yapının, dünyanın ilk borsası olduğu kayıtlarda geçiyor. 284-305 yıllarında hüküm süren Roma İmparatoru Diocletianus'un enflasyonla mücadele amacıyla hazırladığı mal satış bedellerinin taş bloklar üzerinde duyurulduğu borsa, 1970'lerdeki kazılarda ortaya çıkarıldı. Borsa yapısındaki kitabelerde, imparatorluk pazarlarında satılan tüm malların satış ücretleri yer alıyor. Buna göre, kuvvetli bir köle, iki eşeğin ücretine, bir at da 3 köle ücretine eşitti. Söz konusu yazıtların günümüze kadar ulaşmış olması ve tamamen okunabilir durumda olması da büyük önem taşıyor. Bu yazıtlardan, Aizanoi'nin ticaretin merkezi olduğu anlaşılıyor.