Üç cumhurbaşkanı adayının ortaya koyduğu fotoğraf, Türkiye'nin ne kadar değiştiğini gösteriyor. Üçü de cumhuriyetin dışladığı, ötekileştirdiği kesimlerden geliyor.
Bir süre önce Yrd. Doç. Dr. Vahap Coşkun, bu gerçeğe işaret eden bir yazı yazdı. Coşkun şöyle diyordu: "Cumhuriyetin kurucu ideolojisine gelince, o bir aday bile gösteremiyor; Kemalist bir aday yok yarışta. Kemalist olma iddiasındaki parti bile Kemalist olmayan birine sarılmak zorunda kalıyor."
İşin doğrusu farklı bir adayla da olsa seçime girmeleri bile önemli bir adım. Daha önceleri tehditlerle, 367 gibi garabetlerle nasıl engellemeler yaptıkları biliniyor.
Bu gerçeklere rağmen Kemalist kesimdeki "adaysızlığın yarattığı" derin rahatsızlık bitmedi, bitmiyor. Hâlâ gazete köşelerinde, siyaset kulislerinde bu travmanın sonuçları tartışılıyor. Büyük olasılıkla seçim sonrası daha da alevlenecek.
Aslında bu sonucu yaratanlar da, bu sonucu tartışanlar da ne yazık ki Türkiye'nin nasıl bir dönüşüm yaşadığı gerçeğini görmedi, hâlâ da görmüyor.
Geldiğimiz bu nokta, Türkiye sosyolojisinin değiştiğini ve normalleşme yoluna girdiğini gösteriyor. Siyaset bu değişimi ne kadar önceden görüp öncülük ederse o kadar toplumla bütünleşir.
Bu gerçeği ilk gören Başbakan Erdoğan ve partisi oldu. Son 12 yılda hem kendi kitlesini hem de Türkiye toplumunu dönüştürme konusunda önemli adımlar attı karşılığını da oy olarak aldı.
CHP ve çevresi ise tam tersini yaptı. Toplumun taleplerine uygun siyaset geliştirmediği için ara yollara başvurdu. Sağcı, milliyetçi, Kürt ve muhafazakâr kesimden adamlar devşirerek toplumun taleplerine cevap vermek istedi ama tutmadı. Bu da bir değişimdi ama toplumun zorlamasıyla oldu. CHP'nin türban meselesine ve çözüm sürecinin yasallaşmasına katkısı da en son bir siyaset mühendisliği ürünü olan muhafazakâr kimlikli aday çıkarması da böyle bir zorlamanın sonucu. 100 yıllık Kemalist sistemin yaşadığı travmanın nedeni bu.
CHP kendisini değiştiremediği için toplum CHP'yi değiştiriyor.