Turizm, finanstan sonra küreselleşmeyle en yakından ilintili sektör olma özelliği taşır. Eğer ortada kriz varsa ve insanlar tatil için ayıracak para bulamıyorsa, tatil sezonunda yüksek doluluk beklenmez. Savaş, bir başka etkendir ve hiç kimse cephe şartlarında tatil yapmak istemez. Siyasi gerilimler, vize sorunları, moda ülke olmaktan çıkma ve dünyada değişen tatil anlayışı da turizm sektörünün cirosunu belirler.
Bu hafta Ürgüp'te turizmin yeni sezonunda neler olup bittiğini yakından inceleme fırsatı buldum. Görünen, Kapadokya yöresinde geçen yılın canlılığının olmayışı. Sektörün aktörleri 2 sebep sayıyor; 1- Japonya'da yaşanan tsunami tatil yapanların sayısını azaltmış. 2- Küresel kriz yüzünden Batılı turist sayısı düşmüş. Ben 3'üncü sebep olarak başka şeyler gözlemedim.
Öncelikle Güzel Atlar Ülkesi Kapadokya'da, turistlere sunduğumuz hizmetler, sandığımız kadar gelişmiş değil. Onlara yatak sağlama odaklı zihniyetimiz fazlaca değişmemiş. Belki daha bol yıldızlı konaklama ama hizmetin kalitesi hâlâ kurnazlık üzerinden yürüyor. Mesela 6 bin yıllık şarap tarihine sahip yörede, kaliteyi çözememişiz. Misal turist kırmızı şarap için balon kadeh istiyor fakat "çabuk kırılıyor, boş ver" diye reddediyoruz.
Buraya şarap tatmaya gelenleri "salak" sandığımızı için onlara fahiş fiyattan "köpek öldüren" sunmayı marifet sayıyoruz.
Sizin 6 bin yıllık tarihiniz olabilir. Urfa'nın 12 bin yıl mesela... Avanos'undan Göreme'sine dek çanağından çömleğine, yeraltı kentlerine kadar sunulanlara geliyor insanlar. Fakat onlara bu hizmeti, neredeyse 6 bin yıl önceki ilkellikte verdiğimiz için günde ortalama 200 dolar bırakabiliyorlar. Oysa kültür turistleri, en yüksek harcama potansiyeline sahiptir. Şarabın da tarihi dokunun da hasını bilirler. Ürgüp'e gelene dek, dünyanın en iyi yerlerini zaten gezmiştir ve kıyas yapabiliyordur.
Peki kum-güneş-deniz turizmine ne demeli? Bir yandan Başbakan, Putin'le işbirliği geliştiriyor, Kültür Bakanı Moskova'da "ülkeye gelin" çağrısı yapıyor. Fakat yola çıkan 4 milyon Rus turiste pusu kuran bir anlayış, onların bedava iletişim sitesini yasaklayabiliyor. Anlıyoruz ki sebep, MÜYAP'ın başvurusu ile Tarkan'ın "Adımı Kalbine Yaz" şarkısını bedava indirdiğimizdenmiş.
Balon kadeh isteyene "çok çabuk kırılıyor şu küçükle idare ediver" dersen, turizm için umutların da balon gibi patlayabilir. Akıllı olmak, bu kadar kolayken...
Not: 1 Haziran tarihli yazımda "Niğde-Ankara Üniversitesi.." diye geçen ifade kullandım. Doğrusu Nevşehir ve Ankara Üniversitesi ortak sempozyumudur, düzeltiyorum.