Asgari ücret, emek piyasası dinamikleri ve çalışan kesimin satın alma gücü açısından kritik bir eşik değerdir. İstisnasız toplumdaki herkesi doğrudan ve dolaylı olarak ilgilendirir. Bu yüzden de ekonomik, sosyal ve siyasi hayat açısından son derece hassas bir konu başlığıdır. Özellikle yüksek enflasyon dönemlerinde asgari ücretin belirlenmesi çok daha hassas bir hale gelir. Tıpkı bu sene olduğu gibi... 2022'nin ikinci yarısına kıyasla yüzde 54.66 oranında zamlanan asgari ücret, 8 bin 506 TL'ye çıktı. Asgari ücret, son bir yıllık süreçte uzun zamandır alışık olmadığımız oranlarda artış kaydetti. Yüksek enflasyonun satın alma gücünü eritmesi, asgari ücrette bu denli yüksek değişimleri zorunlu kılıyor.
YARAYA MERHEM OLDU
2019'dan sonra işgücü ödemelerinin GSYH'den aldığı payda yaklaşık 6 puanın üzerinde düşüş gerçekleşti. 2022'nin ikinci çeyreğinde işgücünün aldığı pay yüzde 25.3'e kadar gerilemişti. Temmuz 2022'de gerçekleşen asgari ücret düzeltmesi, faktör gelirlerindeki dağılımının daha da bozulmasının önüne geçti. Az da olsa yaraya merhem oldu. İşgücünün payı üçüncü çeyrekte yüzde 26.3'e yükseldi. Enflasyonun hızlı arttığı dönemlerde asgari ücret zammının gelir dağılımını düzeltici etkisi aşağı yukarı 3-4 ay sürüyor. Çünkü nominal ücret zamanla enflasyona yeniliyor. Geçtiğimiz yıl bu yüzden asgari ücret artışı bir değil, iki kez gerçekleşti. Ücret artışlarının gelir dağılımını düzeltici yönde kalıcı etki oluşturabilmesi için enflasyonun düşmesi gerekiyor.
GELECEK YIL KRİTİK
2023 bu açıdan oldukça kritik bir yıl olacak. 2022'nin ilk yarısında aylık enflasyon oranları, geçmiş dönemlerdeki ortalama değerlerin oldukça üzerinde gelmişti. Bu durum, işler normal seyrine döndüğü takdirde, 2023'ün ilk yarısında baz etkisinin yaklaşık 30 puan kadar enflasyonu düşürücü yönde etki oluşturabileceği anlamına geliyor. Baz etkisinden kaynaklı düşüşün bire bir gerçekleşmesinin garantisi tabi ki yok. Ama şurası kesin ki, baz etkisi gelecek yılın ilk yarısında enflasyonu düşürücü yönde bir rüzgâr estirecek. Bunu arkamıza alarak enflasyonu kalıcı olarak düşürmenin yolu, öncelikle enflasyon beklentisini kırmaktan geçiyor. Bunun için piyasalara güven verecek, firmaların ve hanelerin enflasyonun düşeceğine olan inancını arttıracak para ve maliye politikası adımları atmalıyız.
MAL VE HİZMET TALEBİ ARTIYOR
Asgari ücret zammı, bir taraftan satın alma gücünü toparlayıcı bir etki oluştururken bir tarafta da enflasyonu tetikleyebiliyor. Zira, ücret zammı sonrasında mal ve hizmet talebi artıyor. Ücret zammı bir de maliyet artışı kanalıyla enflasyonu etkiliyor. Merkez Bankası'nın 2021'de açıkladığı bir çalışmanın sonuçlarına göre, asgari ücretteki yüzde 1'lik bir artış bir yılın sonunda tüketici enflasyonunu 0.2 puan yukarıya taşıyabiliyor. Farklı ölçütler üzerinden yapılan tahminlere göre senaryolar ortaya konulduğunda, asgari ücretteki mevcut yüzde 54.66 oranındaki artışın enflasyonu 5.5 ila 11 puan arasında arttırma ihtimali olduğu görülüyor. Asgari ücret artışının fiyatlar üzerindeki olası etkisi her sektör için aynı olmaz. Zira, her sektörde asgari ücretli çalışanların oranı ve personel maliyetinin toplam üretim değeri içerisindeki payı farklı seyrediyor. Bir başka ifadeyle, sektörlerin asgari ücrete duyarlılık seviyeleri farklı. Merkez Bankası'nın derlediği verilere göre, asgari ücret seviyesine en duyarlı olan sektör, konaklama ve yiyecek hizmetleri. Sanayi ve inşaat sektörlerine kıyasla hizmetler sektöründe fiyatlar asgari ücret artışından daha fazla etkileniyor. Asgari ücret artışı sonrası satın alma gücünün korunabilmesi için ekonomi politikalarının tüm bu senaryoları dikkate alarak titiz bir iş çıkarması gerekiyor.