Veri takvimi açısından yoğun bir haftayı geride bıraktık. Haftanın ağır topları büyüme ve enflasyon rakamlarıydı. Buralardan bir iyi bir de kötü haber geldi. İyiden başlayalım. Türkiye ekonomisi salgının birinci dalgası sonrasında toparlanmanın hız kazandığı yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 6.7 büyüdü.
Böylesi zor bir dönem için oldukça iyi bir performans. Önceki çeyrek daralan hanehalkı tüketim harcamaları, üçüncü çeyrekte kayıplarını telafi etti ve büyümeye 5.4 puanlık katkı yaptı. 2018'deki kur şokundan bu yana zayıf bir performans gösteren yatırım harcamalarından bu sefer 5.2 puanlık destek geldi. 2020'nin üçüncü çeyreği, son dokuz yılda yatırımların büyümeye en fazla katkı yaptığı dönem olarak kayıtlara geçti. Stok değişimi büyümeyi 5.1 puan yukarı taşıdı. Bu son iki rakam, salgının ikinci dalgasına yönelik olası kapanmalara karşı kendilerini koruma altına almaya çalışan reel sektörün yatırımları ve üretimi önden arttırma eğiliminde olduklarına işaret ediyor. Geçen yıla kıyasla ihracat gerilerken, ithalat arttı. Sonuçta net ihracat büyümeyi 9.1 puan aşağıya çekti.
YIL SONU HESAPLARI
Kısıtlayıcı tedbirlerin yeniden kademeli olarak devreye girmesi ve kredi koşullarının sıkılaşması neticesinde ekonomik büyümenin son çeyrekte ivme kaybetmesi bekleniyor. Buna rağmen, yılı pozitif bir büyüme rakamı ile kapatmamız kuvvetle muhtemel. Baz etkisi 2021'in ilk çeyreğinde aleyhimize, ikinci çeyreğinde ise lehimize işleyecek. Salgınla mücadeleyi titiz biçimde sürdürmek, ekonomik aktivitenin geleceği için belirleyici olacak. Eğer ekonomiyi büyük oranda kapatmadan kış aylarını atlatabilirsek, büyümeyi belli bir seviyede tutmayı başarabiliriz.
ENFLASYON CAN SIKTI
ENFLASYON rakamı herkesi şaşırttı. Kasımda enflasyon yıllık bazda 14,03 oldu. Piyasa beklentisi yüzde 12,5-13 civarındaydı. Gıda fiyatlarının yükseleceği zaten tahmin ediliyordu. Salgın ve iklim koşullarının etkisiyle son aylarda gıda fiyatları dünya genelinde sert bir artış yaşadı. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından açıklanan Küresel Gıda Fiyat Endeksi kasımda son 6 yılın zirvesini gördü. Türkiye'de de gıda fiyatlarının artması bu açıdan sürpriz olmadı. Beklentilerdeki sapma esas kur geçişkenliği tarafında yaşandı. Döviz kurlarında yaşanan artış son aya kadar enflasyon rakamlarında bariz biçimde hissedilmeyince acaba bu sefer geçişkenlik etkisi sınırlı mı kalacak diye bir soru işareti oluşmuştu. Ama kasımda bu etkiyi birikimli olarak yaşadık. Otomotiv sektöründen görüleceği üzere, TL'deki değer kaybı fiyatlara kaçınılmaz olarak yansıyor. Otomobil fiyatlarındaki artışı tetikleyen tek faktör kur değildi. Son ÖTV ayarlaması da fiyatları kayda değer oranda arttırmıştı.
Umutlar 2021'in ikinci çeyreğine
ÜFE ve TÜFE arasındaki makas son aylarda çok hızlı açıldı. Ara mallarındaki fiyat artışı yıllık bazda yüzde 30'a ulaşmış. Bu rakam bile birçok şeyi anlatmaya yetiyor. Makas uzun süre bu kadar açık kalamaz. İki değişken belli bir noktadan sonra birbirine yaklaşacaktır. İSO tarafından açıklanan son PMI raporu, girdi maliyetlerindeki artışın hafif yavaşlayacağına işaret ediyor. Para politikasındaki değişimden sonra TL'deki kan kaybı dindi. Bu gelişmelerden hareketle önümüzdeki aylarda ÜFE'de yönünün aşağıya kaydığını görebiliriz. Yine de aşı haberleri sonrası oluşan olumlu havadan ötürü hammadde ve enerji fiyatlarının küresel çapta yükselme ihtimalinin üretici fiyatları üzerinde risk oluşturabileceğini not etmeliyiz. TÜFE'de gelecek yıl şubat ve mart aylarında baz etkisi aleyhimize çalışacak. Yılın ilk çeyreğinde tüketici enflasyonunu yüksek görebiliriz. Kurda istikrar sağlandığı sürece bu yükseliş geçici olur. Bir de üretici maliyetlerindeki artış hız keserse, tüketici enflasyonu 2021'in ikinci çeyreğinden itibaren düşüş trendine girebilir.