Piyasalar 2013'e dalgalanmalarla girdi. Küresel piyasalarda, ABD Merkez Bankası'nın (Fed) politikaları bu dalgalanmalarda başrolü oynamaya devam ediyor. İç piyasalarda ise üst üste yapılacak üç önemli seçimin öncesinde artan bir belirsizlik duygusu hakim. Ekonomi ayağında bu belirsizlikte en önemli rolü sıcak para üstlenmiş durumda. 2012'de gereğinden fazla yazdığım gibi; gereğinden çok fazla gelen sıcak para şimdi ekonomide ciddi sarsıntılar yaratarak çıkıyor.
Küresel piyasalar açısından en önemli konu, Fed'in bundan sonraki hamlesinin ne olacağı. Fed, aralık ayındaki toplantısında parasal genişlemeyi 10 milyar dolar azaltarak 75 milyar dolara indirmişti. 28-29 ocakta yapılacak toplantıda nasıl bir karar çıkacağı belirsiz ama hakim beklenti Fed'in tahvil alımlarını 10 milyar dolar daha azaltacağı yönünde.
ABD ekonomisinin çok iyi gittiği yönünde oluşmuş bir algı var ve bu algı nedeniyle Fed'in para basma temposunu azaltması beklenir.
Hakim olan algı bu ama gerçek ne? Fiyatların baskı altında olması, enflasyonun yüzde sıfır ile bir arasında seyretmesi, emtia fiyatları başta olmak üzere birçok alanda deflasyon izleri bulunması, kaygıları artırıyor. Dünya ekonomisi geçen yıldan itibaren bir deflasyona girmiş olabilir ama algı bozukluğu nedeniyle hızlı büyüme beklentileri korunuyor.
Geçen yılki algıya göre Avrupa ekonomisi düze çıkıyordu, Almanya'nın ekonomisi ise çok daha iyiydi ama yüzde sıfıra inen enflasyon başta olmak üzere birçok gösterge bu algıyı desteklemiyordu. Sonunda Almanya'nın 2013'ü sadece yüzde 0,4 büyümeyle tamamladığı açıklandı. Çok iyi giden Almanya ancak yüzde 0,4 büyüdüyse borç sorunları altında ezilen Euro Bölgesi'nin geri kalanı ne kadar büyüyebildi, yoksa Avrupa ekonomisi geçen yıl da mı küçüldü? Bu sorunun yanıtını alacağız ama Avrupa'nın 2014'te de büyüyebileceğini sanmıyorum çünkü teori öyle söylüyor.
ABD ve Avrupa'da durum buyken Asya'nın hali de iç açıcı değil. Japonya, 20 yıldır süren deflasyondan kurtulmak için iflas etmeyi de göze alan politikalar izliyor. Çin, Komünist Parti rejiminin ayakta kalma çabaları içinde dünya tarihinde görülmemiş, eşi benzeri olmayan bir kredi balonu yaratmış durumda. Üstelik ekonomik sorunlarını aşamayan bu iki ülke küçük birkaç ada için didişiyorlar. Dünyanın bir diğer büyüme motoru Hindistan da yapısal sorunları nedeniyle yavaşlamış durumda.
Dünya Bankası gelişmiş ülkelerde büyümenin hızlanmasını beklediğini belirten bir rapor yayımladı. Oysa durum Dünya Bankası raporundaki gibi iyimser olma imkanı vermiyor. Gelişen ekonomiler ise zaten geri çıkan sıcak paranın baskısı altında yavaşlıyor.
Teoride yararsız politikalar
FED 'in görevini tamamlayan başkanı Ben Bernanke hafta içinde yapılan bir röportajda ilginç bir açıklama yaptı. Bernanke'nin ifadesiyle, teoriye göre yıllardır uyguladıkları parasal genişleme politikaları yararsız ama pratikte bu politikalar başarılı oldu. Bernanke görevi bırakmanın rahatlığıyla bu şekilde konuşabiliyor ama uyguladıkları politikanın pratik sonuçlarını henüz görmedik.
Trilyonlarca dolar para basılmasına karşın ABD ekonomisinin yüzde 1-2 büyüme bandından çıktığı kesin değil. Bu paranın nasıl geri çekileceği, çekilirken ne sonuçlar yaratacağı ise dünya önündeki en önemli sorun olarak duruyor. Fed parasal genişlemeyi azaltmaya devam ederse hatta durdurursa bugün göz ardı edilen deflasyon dünya için ürkütücü bir gerçeğe dönüşebilir.
Deflasyon gerçeği karşısında bu kez başta Fed olmak üzere merkez bankaları daha da fazla para basmak zorunda kalabilir. Ekonomiyi büyütmeyen bu politikakar, dünya genelinde borsaları rekor seviyelere taşıdı. İşe yaramayan parasal genişleme politikalarının daha da şiddetle uygulanması durumunda bunun başarılı olacağına kim inanır, küresel piyasalarda bugünkü iyimserlik korunabilir mi, dünya ekonomisi bu kez bir hiperenflasyona doğru sürüklenir mi? Dünya ekonomisi bu çok bilinmeyenli denklemin yanıtlarının alınacağı bir kavşağa doğru ilerliyor.