Önce şu komisyonları alt alta sıralayalım...
1- Vergi Dairesi Başkanlığı Uzlaşma Komisyonu. 2- Vergi Dairesi Müdürlüğü Bünyesinde Kurulan Uzlaşma Komisyonu. 3- Mal Müdürlükleri Bünyesinde Kurulan Uzlaşma Komisyonu. 4- İl Merkezlerinde Bulunan Vergi Dairesi Uzlaşma Komisyonu. 5- Vergi Dairesi Başkanlığı Kurulmayan Yerlerde Defterdarlık veya Vergi Dairesi Uzlaşma Komisyonu. 6- Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı Uzlaşma Komisyonu. 7- Vergi Daireleri Koordinasyon Uzlaşma Komisyonu.
Ne yapıyor bu komisyonlar? Vergi incelemeleri sonrasında rapora bağlanan, 3 bin lira ile 2 milyon lira arasındaki vergi vb alacaklar için mükellefle masaya oturuyor. Bir de Ankara'da (8-) Merkezi Uzlaşma Komisyonu var. Onun yetkisi, devasa dosyalarla ilgili.
***
Aslında, vergi sistemimizde gerçekten yararlı bir müessese kurulmuş. Adına, "
Uzlaşma" deniyor. Denetimden geçen mükelleflere, vergi ve cezaları yargıya intikal etmeden önce vergi idaresi ile anlaşarak, belli bir indirimle ödeme imkânı sağlanıyor. Uzlaşmanın farklı türleri var. Ama orası işin teknik kısmı. Benim üzerinde durmak istediğim husus başka. Zira Maliye Bakanlığı vergi tutarının büyüklüğüne göre, uzlaşmaya girecek yöneticileri belirliyor. Lakin uzlaşmacı maliye görevlisinin silebileceği vergi sınırını belirlemiyor. Ancak kanunla kaldırılabilecek vergi yükümlülüğünü, maliyede oluşturulan heyetler şu veya bu oranda indirebiliyor.
***
Meramımızı 2011 verilerini esas alıp anlatmaya devam edelim. Mükellefler geçen yıl, Merkezi Uzlaşma ve Koordinasyon Uzlaşma Kurulları'na 109 dosya için başvurmuş ve 85'inde uzlaşma sağlamış. Bu görüşmelerde 1 milyar 27 milyon liralık vergi, uzlaşmaya konu yapılmış ve 83.3 milyon liraya kadar inmiş. 1 milyar 428 milyon lira ceza ise uzlaşma sonucu 1.1 milyon lira olmuş. Genel olarak bakıldığında 2 milyar 455 milyon liralık vergi ve ceza, uzlaşma masasına gelmiş ve sonuçta 84.5 milyon lirada bağlanmış. Bir başka ifadeyle 100 liralık vergi aslı ve ceza toplamının 96.5 lirası silinmiş, sadece 3.5 lirası ile yetinilmiş.
Taşrada ise 62.242 dosya ele alınmış. 50.994 dosyada uzlaşma temin edilmiş. Uzlaşmaya giren 101.9 milyon lira vergi borcu 56.8 milyon liraya çekilmiş. Uzlaşmaya konu 187.8 lira vergi cezası ise 10.2 milyon liraya düşürülmüş. Vergi aslı ve cezasıyla birlikte 289.5 milyon liralık tutar 67 milyon liraya indirilmiş. Böylece, taşradaki 100 liralık sorunlu dosyada 77 liradan vazgeçilirken 23 lirası tahsil edilmiş.
***
İşte meselenin bam teli burada. Uzlaşma yetkisinin sınırları, kriterleri ve şeffaflığında. Üstatlar, "
vergi ve mükellef mahremiyetini" ileri sürerek, "
Kime, hangi ölçüte göre uzlaşma?" sorusuna açık yanıt vermiyor. İncelemeden geçen mükellefin, ticari hayatına devam etmesi, ağır vergi ve ceza yükü ile boğulmaması hakikaten yerinde bir düşünce. Ama "
Kim, kimden, ne miktarda vergi ve cezayı neye göre siliyor?" İşte orası flu.
Maliye'nin, belli miktarın üstünde vergi borcu bulunan ve ödemeyen mükellefleri yıllık olarak ilan etmesi nasıl anlaşılır ise uzlaşmaya giren mükellefleri ve uzlaşma sonuçlarını açıklaması da o kadar anlaşılır olur.
Veya... Hangi vergi türünde, ne kadar alacak ve cezadan vazgeçilebileceği bir alt sınıra bağlanır. Sonrası takdir yetkisine bırakılır. Uzlaşma isteyenler de "
kişisel beceri ya da ilişkilerden" ziyade en azından bildikleri indirim oranına göre hesabını yapar.
Değerli maliyecileri tenzih ederim ama özellikle büyük mükellefler adına görünür veya görünmez yollarla devreye girip, uzlaşma oranına göre komisyon alıp, servet sahibi olan öylesine isimler var ki.
Zaten vergi ve cezayla beli bükülmüş mükelleflere bir de yan ödeme yükü getirilmemeli!
