Acil diş servisine çoğunlukla acil diş ağrısı, acil diş kırılması, dil-dudakyanak yaralanmaları, diş çekim sonrası durmayan kanama gibi şikayetler ile gelinir. Bu ve benzeri şikayetlerde, ihmal etmeden acil diş servisine gelinmesi çok önemlidir.
Dişlerinize, dudaklarınıza, yanağınıza, damağınıza ve dilinize alacağınız darbeler yaralanmalara ve acil durumlara yol açabilir. Bunun için ağzınızı korumak ve yaralanma sırasında ne yapacağınızı bilmek çok önemlidir. Örneğin spor yaparken ağız koruyucusu takmak, yaralanma riskini azaltır. Patlamış mısır, sert şeker ve buz gibi sert gıdaları yemek veya gazoz kapağı vb. kapağını açmaya çalışmak da diş kırıklarına neden olabilir.
Kişiler genellikle, beklenmedik zamanlarda ortaya çıkan, dişlerindeki acil sorunlara yönelik ilk yardımın nasıl yapılacağı konusunda yeterli bilgiye sahip değildirler. Oysa yapılacak çok basit uygulamalarla daha sonradan çözümlenmesi çok zor olan tabloların ortaya çıkması önlenebilir. Acil yaklaşım gerektiren diş sorunları şunlardır:
ŞİŞLİĞE SOĞUK KOMPRES UYGULAYIN
Diş ağrısı: Ağrıyan diş üzerinde ve dişlerin arasında bulunan gıda birikintileri, diş fırçası ve diş ipi kullanılarak temizlenmeli ve yarım su bardağına yarım çay kaşığı tuz ilave edilerek elde edilen tuzlu su ile ağız iyice çalkalanmalıdır. Kesinlikle ağrıyan diş üzerine aspirin ya da herhangi bir ağrı kesici ilaç uygulanmamalıdır. Kimyasal yapıları nedeni ile bu gibi ilaçlar diş etinde ve çevre yumuşak dokularda tahrişlere neden olabilir. Bu da diş ağrısının yanında ikinci bir ağrının oluşmasına neden olacaktır.
Eğer iltihap nedeni ile yüzde şişlik oluşmuşsa, o bölgeye soğuk kompres yapılmalıdır. Diş hekimine gitmeden önce bir ağrı kesici ilaç alınabilir. Diş üzerinde çürük nedeni ile oyuk oluşmuşsa, buraya çok az karanfil yağı emdirilmiş pamuk koyulabilir. Karanfil yağı ağrının azalmasını sağlayacaktır. Ancak, bu işlemi yaparken karanfil yağını fazla kullanarak diş etine sızmasına neden olunmamalıdır. Çünkü karanfil yağı da yumuşak dokuları tahrip edici özelliğe sahiptir. Bir an önce diş hekimine başvurulmalıdır.
Diş kırılması/diş yaralanması: Tedaviye yardımcı olabilir düşüncesi ile mümkünse kırılan diş parçası bulunarak koruma altına alınmalıdır. 30 dakika içerisinde diş hekimine gidilmelidir. Bu arada bölgede kanama meydana gelmişse temiz bir gazlı bez ile basınç uygulanmalıdır. Basınç uygulamasına rağmen kanama 15 dakika içerisinde durmazsa en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Diş kırılmaları; dişlerin yerlerinden oynaması ya da çıkması, ağız dokularında yaralanmalar ve beyin sarsıntısı, sıklıkla da basketbol, futbol vs. gibi kontak sporları yaparken oluşan çarpma ve düşmeler ile trafik kazaları sonucunda oluşur. Özellikle kontakt spor yapan çocuklarda oluşabilecek ağız yaralanmalarını ve diş kırıklarını önlemek için uygulanacak en uygun yöntem ağız koruyucusu kullanmalarını sağlamaktır.
Diş, darbe nedeni ile kendi yuvasında yer değiştirir ise hafif bir parmak basıncı ile diş eski pozisyonuna getirilmeye çalışılmalıdır. Dişi yuvasına yerleştirirken kesinlikle zorlanmamalıdır. En geç 30 dakika içerisinde diş hekimine başvurulmalıdır.
DİŞİ ASLA KÖK KISMINDAN TUTMAYIN
Dudak ve yanak yaralanmaları: Yaralı bölge ılık su ile temizlenmelidir. Yara bölgesinde kanama varsa kanamanın durması için gazlı bezle basınç uygulanmalıdır. Yanak ya da dudak dışından soğuk kompres uygulanmalıdır. Eğer yara fazla büyükse ve kanama devam ediyorsa, diş hekimine ya da en yakın acil polikliniğine başvurulmalıdır.
Daimi dişin yerinden çıkması: Yerinden çıkan diş bulunmalıdır. Bulunan diş taç (kuron) kısmından tutulmalıdır. Dişi kök kısmından tutarak buradaki dokuların daha fazla hasar görmesine neden olunmamalıdır. Eğer dişin kök kısmındaki dokular fazla hasar görürse dişin yuvasına tutunması mümkün olmaz. Kuron kısmından tutulan dişin üzerinde bulunan yabancı maddeler akan su altında yıkanmalıdır.
Diş yüzeyinin temizlenmesi sırasında ovalama işlemi yapılmamalı ve kesinlikle fırça kullanılmamalıdır. Öncelikle dişi yuvasına yerleştirmeye çalışın. Diş yuvasına yerleştirilebilmişse yerinde sabit kalabilmesi için üzerine temiz bir gazlı bez koyularak ısırtılmalıdır. Bu şekilde en kısa zamanda diş hekimine başvurulmalıdır. Eğer diş yuvasına yerleştirilememişse diş hekimine gidinceye kadar süt ya da su içerisinde korunmalıdır.
Çene kırığı: Şişmeyi kontrol altına alabilmek için soğuk kompres uygulayın. Diş hekiminize veya en yakın hastanenin acil servisine başvurun.
DİŞ ÇEKİMİNİ TAKİBEN ÖNERİLER
Ağız içi cerrahi işlemlerden sonra şişlik görülmesi normaldir, girişimin ve travmanın derecesi ile orantılıdır. Operasyon sonrasındaki üçüncü günden sonra şişlik azalmaya başlamazsa, enfeksiyon söz konusu olabilir ve antibiyotik verilebilir.
Çekimden sonra mümkünse başınız yüksekte olmak kaydıyla yatınız.
Çekimi takiben yaklaşık iki saat kadar herhangi bir şey yemeyiniz. Sıcak yiyeceklerden kaçınınız.
Alkol ve kanamayı artırabilecek ilaçları kullanmayınız.
Diş ağrısını evde geçirecek pratik öneriler
İlk olarak dişlerinizi fırçalayıp tüm ağzınızı temizlemekle işe başlayabilirsiniz. Bu, ağzınızdaki bakterili ve asitli ortamı hafifletecektir.
Bol tuzlu ve az sirkeli suyla dişlerinize gargara yaparak sık sık çalkalayabilirsiniz. Tuzlu su ağzınızın temiz kalmasını sağlamaya yardımcı olacaktır.
Karanfil tohumu veya karanfil yağı uygulayarak dişinize doğal anestezi işlemi yapabilirsiniz. Karanfil tohumunu ağrıyan dişinizin üzerine bir süre bastırarak, bölgenin uyuşmasını ve bir süre ağrıyı hissetmemenizi sağlayabilirsiniz.
Piysada satılan karanfil yağını alıp bir küçük pamuğu top haline getirin. Üzerine karanfil yağını emdirin ve ağrıyan dişinize kıstırın. Bir süre sonra karanfil yağının diş ağrınızı geçirdiğini göreceksiniz.
Ağzınızdaki ve dişinizdeki sorunun sadece ağrı ile sınırlı olmayabileceğini düşünüp en kısa zamanda bir diş hekimine başvurmanız gerekir. Dişinizdeki ağrı, diş eti hastalıklarının habercisi olabilir.