Diş hekimi koltuğuna oturmak sadece çocuklar değil, aynı zamanda yetişkinler için de adeta kabusa dönüşebiliyor. Korku, bulantı hissi, uzun süre ağzın açık kalması, bütün tedavilerin aynı anda bitmemesi ve uzun sürme endişesi... Sırf bu olumsuzluklarla karşılaşmamak için günlerce ağrı çekmeyi, hatta dişlerini kaybetmeyi bile göze alabiliyor hastalar.
Oysa başta Almanya olmak üzere Amerika, İngiltere, Fransa ve Belçika gibi birçok ülkede uygulanan ve 'bilinç kaybolmadan derin uykuya dalmak' olarak tanımlanan 'sedasyon' ile diş tedavisinde tüm bu sorunlar ortadan kalkıyor ve tek seansta birçok dişe işlem yapmak mümkün olabiliyor. Yaşı ilerlemiş tansiyon hastalarında da lokal anestezik maddenin etkisiyle yükselen değer, tedavi esnasında kolaylıkla kontrol altına alınabiliyor.
'SAKİNLEŞTİRME' DEMEKTİR
Sedasyon, anestezi uzmanı tarafından, bazı ilaçlarla hastanın bilinci açıkken oluşturulan derin uykudur.
Sakinleştirme anlamına da gelen bu işlem için çeşitli ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar çoğunlukla burna yerleştirilen bir maske aracılığıyla verilebildiği gibi damar yoluyla da uygulanabilir.
Diş hekimliğinde sedasyon uygulaması işlem esnasında midesi çok bulanan kişilerde, tedaviye müsaade edemeyecek kadar iletişim sıkıntısı olan bireylerde, uzun süredir şeker hastalığı, tansiyon problemi olan hastalarda, çok uzun sürebilecek işlemlerde ve bazen de sadece hasta isteğiyle yapılabilir. Bu işlemde hasta bilincini tamamen yitirmez, hekimin kendisine verdiği açma-kapama talimatlarını yerine getirebilir. Sedasyon; hastanın ağrıyı hissetmesini engellemez, sedasyon uygulandıktan sonra hastaya ek olarak anestezi yapılmalıdır. Hasta bu esnada kaygılarından kurtulmuş, işbirliği yapmaya uygun haldedir. Stres oluşmadığı için şeker ve tansiyon problemi olan hastalarda rahatça işlem yapılabilir. İşlem esnasında bayılma, kusma veya yorgunluk görülmez. İlaç kesildiği anda hastadaki etkileri azalmaya başlar, hasta dinlendikten sonra sorunsuzca evine gönderilebilir. Sedasyonun etkisi geçtiğinde kişi yapılan anestezi dahil hiçbir işlemi hatırlamaz. İşlem bağımlılık yapmaz ve ihtiyaç duyuldukça tekrarlanabilir.
Ağız içindeki en basit problem bile zamanında tedavi edilmezse büyüyerek geri dönüşü olmayan hasarlara yol açabilir. En basit çürük bile tedavi edilmediğinde büyüyerek kanal tedavisi yapılmak zorunda kalabilir, bu işlem de gecikirse diş kaybedilebilir. Bu durumla karşılaşmamak için düzenli diş doktoru ziyaretleri şarttır. Peki çok basit gibi görünen bu ziyaretler ya da tedaviler bazıları için bir kabus olabilir mi?
SEDASYON VEYA ANESTEZİ SEÇİLİR
Büyük riskler taşımasa da, diş tedavileri kimileri için korkutucu ya da gerginlik yaratan işlemler olabiliyor. Özellikle küçük yaşlarda diş tedavisi esnasında hoş olmayan deneyimler yaşayan kişiler bu tedavilerden çekinebiliyor. Yoğun iş hayatı ve zaman sıkıntısı olan iş adamlarının, bürokratların, uzun ve bunaltıcı diş tedavileri görmek zorunda kalmamak için diş hekimi koltuğundan kaçındığı ve dişlerini kaybettikleri bir gerçektir. Bu durumda kayıp dişleri ve eriyen kemikleri yerine koymak için çok daha uzun ve yorucu tedaviler görmek zorunda kalmaktadırlar. Bu klasik diş hekimi korkusunu yaşayan, dişçi koltuğundan çekinen hastalarda tedavileri kolaylaştırmanın sedasyon ve genel anestezi gibi yolları bulunmaktadır.
KİMLERE UYGULANABİLİR?
Sedasyon belli bir yaşın üstündeki çocuklar dahil isteyen herkese uygulanabilir. Sedasyon genel anestezi değildir, hastane ya da ameliyathanede değil diş hekimi muayenehanesinde uygulanır. Hasta gayet normal bir şekilde konuşabilir, doktorla diyalog kurabilir. İşlem süresince hastanın nabzı ve tansiyonu takip edilir.
Sedasyonun yetersiz olduğu durumlarda en ideal çözüm, genel anestezidir (narkoz). Sedasyon hemen hemen herkeste sorunsuzca uygulanabilse de bazı özel durumlarda genel anestezi hasta için ideal bir çözüm olacaktır. Genel anestezi (narkoz) çok derin bir uyku halidir. Sedasyonun tersine hastada bilinç tamamen kapalıdır. Hasta söylenenleri duyamaz, hekimin komutlarına cevap veremez. Hastanın güvenliği için hareketsiz kalması gerektiği durumlarda ya da sedasyon uygulanamayacak özel vakalarda rahatlıkla uygulanabilir.
HANGİ DURUMLARDA GENEL ANESTEZİ TERCİH EDİLİR?
Doktorla iletişim kuramayan, sedasyon uygulansa da diş tedavisi için verilen komutları yerine getiremeyecek engelleri olan hastalarda özellikle tek seansta birçok tedavi düşünülüyorsa genel anestezi şarttır. Sedasyonda kullanılan ilaçlara alerji gösteren hastalarda bu işlem tehlikeli olacaktır, bu durumda yine genel anestezi ilk düşünülecek seçenek olacaktır.
Uzun süreli işlem yapılacak çok küçük çocuklarda, eğer tedaviye izin vermiyorsa travmatik bir diş tedavisi deneyimi olması yerine uyutulup hatırlamayacağı bir işlem yapmak çok daha sağlıklı olacaktır. Yine sedasyonun işe yaramayacağı öğürme refleksi hastalarında, yapılan bölgesel anestezinin yeterli olmayacağı hastalarda ya da bu anestezide kullanılan ilaçlara alerjisi olanlarda, zihinsel engelli hastalarda, diş hekimi koltuğuna oturamayacak kadar fiziksel engeli olanlarda da yine genel anestezi, diş tedavilerinin sorunsuzca yapılmasında faydalı olacaktır.
HASTA İSTEĞİYLE GENEL ANESTEZİ TERCİH EDİLEBİLİR Mİ?
Özellikle yoğun iş hayatı nedeniyle kendi sağlığına uzun zaman ayıramayan kişilerde, ertelenen tedavilerin sadece bir seansta bitirilebilmesi için genel anestezi çok iyi bir fırsat olacaktır.
Böyle durumlarda hasta uyutularak yapılması gereken tüm dolgular, kanal tedavileri, diş eti tedavileri yapılabilir. Hatta teknolojinin verdiği imkanlarla hastanın ağzında çekilmesi gereken tüm dişlerin çekilip yerine implantların yerleştirilmesi ve aynı gün geçici dişlerinin yapılarak hastanın günlük hayatına ara vermeden devam edebilmesi mümkündür. Hatta öncesinde 3 boyutlu görüntüleme (tomografi) ve başarılı bir teşhisle hata payı bırakmadan doğru yerleştirilen implantlar problemsizce uygulanabilir.
Yine genel anestezi uygulanan hastalarda kemik uygulaması ve implant, sinüs yükseltme işlemleri aynı gün sorunsuzca yapılabilir. Ve tüm bu işlemler esnasında gereksinim duyulmadıkça bölgesel anestezi kullanılmaz.
GENEL ANESTEZİ RİSKLİ MİDİR?
Genel kanının aksine yeni geliştirilen sistemler ve ilaçlar sayesinde oluşabilecek her türlü risk minimuma çekilmiştir. Tedavi boyunca hastanın tüm hayati işlevleri bir anestezi uzmanınca kontrol altında tutulur. Tedavi bittikten sonra hasta uyandırılır, birkaç saat dinlendikten sonra taburcu edilir. Yapılan diş tedavisine bağlı olarak ertesi gün günlük hayatına dönebilir.