Kanuni Sultan Süleyman, devletin akıbetini hayal eder. "Günün birinde Osmanoğulları inişe geçer, çökmeye yüz tutar mı?" diye derin derin düşünmeye başlar...
Bu soruyu süt kardeşi meşhur alim Yahya Efendi'ye sormaya niyet eder. Güzel bir hatla yazdığı mektubu Yahya Efendi'ye gönderir:
"Sen ilâhi sırlara vakıfsın. Kerem eyle de bizi aydınlat. Bir devlet hangi halde çöker? Osmanoğulları'nın akıbeti nasıl olur? Bir gün olur da izmihlale uğrar mı?"
Yahya Efendi'nin cevabı çok kısadır:
"Nemelâzım be Sultanım!"
Topkapı Sarayı'nda bu cevabı hayretle okuyan Sultan, bir mana veremez. Yahya Efendi gibi bir zâtın, böylesine basit bir cevapla işi geçiştirmesine şaşırır. Yahya Efendi'nin Beşiktaş'taki dergâhına gider. Kısa cevabı için ona sitem eder. Yahya Efendi şu karşılığı verir:
- Sultanım sorunuzun üzerine iyice düşündüm ve kanaatimi de açıkça arz ettim.
- İyi ama bu cevaptan bir şey anlamadım. Sadece 'Nemelâzım be sultanım' demişsiniz. Sanki 'Beni böyle işlere karıştırma' der gibi bir anlam çıkarıyorum.
Yahya Efendi neyi kastettiğini açıklar:
- Sultanım! Bir devlette zulüm yayılsa, haksızlık şayi olsa, işitenler de 'Nemelâzım', deyip uzaklaşsalar, sonra koyunları kurtlar değil de çobanlar yese, bilenler bunu söylemeyip sussa, gizleseler; fakirlerin, muhtaçların, kimsesizlerin feryadı göklere çıksa da bunu da taşlardan başkası işitmese, işte o zaman devletin sonu görünür. Böyle durumlardan sonra devletin hazinesi boşalır, halkın itimat ve hürmeti sarsılır. Asayişe itaat hissi gider. Çöküş ve izmihlal de böylece mukadder hale gelir.
Bunları dinlerken ağlamaya başlayan koca sultan, söyleneni başını sallayarak tasdik eder. Sonra da kendisini böyle ikaz eden bir alime memleketinin sahip olduğu için Allah'a şükreder. Bu türlü ikazlardan geri kalmaması için tembihte bulunarak oradan ayrılır. Sultan Süleyman'ın mektubu, Topkapı Sarayı'nda sergilenmektedir.
Sultan Süleyman, Yahya Efendi'nin uyarısının önemini anladığından dolayı, doğru yoldan sapmamak için, bu ikazlarına devam etmesini ondan ister. Demokratik ülkelerde de, basın, yöneticileri uyarır.
Zira herkes bilir ki, tıpkı Yahya Efendi'nin söylediği gibi, "Haksızlık şayi olsa, işitenler de, nemelâzım deseler, koyunları kurtlar değil de çobanlar yeseler, bilenler bunu söylemeyip sussa o zaman devletin sonu görünür."
(Veysel Eroğlu'na teşekkürler)