Herkes çocuğunun sağlıklı, mutlu, zeki, yetenekli ve dirençli büyümesini ister. Çoğu ebeveyn için çocuğa tüm bunlar için gerekli zemini sağlamak en büyük öncelik. Ancak bazen yanlış yollara başvurabiliyor ya da dozunu kaçırabiliyoruz.
Sağlıklı bir çocuk yetiştirmek sadece sağlıklı beslemekten ibaret değil. Çocuğun ruhsal gelişimi için ilk aylardan itibaren oyunlar önemli bir paya sahip. Bebeklerin ve çocukların ilerideki başarılarının sırrı büyüdükçe gelişen ve değişen oyunlar.
OYUN SAĞLIKLI GELİŞİMİ TEŞVİK EDER
Yaşamın ilk birkaç yılında beyinde bir milyondan fazla yeni sinir bağlantısı kurulur. Bu nöral bağlantıların budanması onları daha verimli hale getirir. Bu süreç, kelimenin tam anlamıyla beyni oluşturur ve çocuğun hayatının geri kalanında nasıl işlediğine rehberlik eder. Özellikle genetik başta olmak üzere biyolojik etkenler bu durumu etkilerken, çocuğun çevresi ve deneyimleri de etkili olur.
Duyarlı bir bakım çocukların gelişimi için önemli. Çocuk ve ebeveynleri ya da bakım verenlerin arasındaki sevgi dolu, besleyici ve sağlıklı etkileşimin bulunduğu ilişkiler, sağlıklı, mutlu, yetkin ve başarılı bir yetişkine dönüşme şansı daha yüksek olacak sağlıklı bir beyin ve mutlu bir çocuğun temelini oluşturur.
Bir çocuğu mutlu etmenin ve onunla iletişim kurmanın en eğlenceli yolu, onunla oyun oynamak. Elbette oyuncakları çocuğun önüne koyup onun kendi kendine eğlenmesini beklemekten bahsetmiyorum. Tüm dikkatinizi çocuğa vermelisiniz. Televizyonu kapatın, telefonunuzun sesini kısın ve herhangi bir işle ilgilenmeyin. Etkileşimin karşılıklı olmasını sağlayın. Küçük bebekler bile bakım verenleriyle etkileşime girebilir ve bunu teşvik etmek gerekir. Bebekler söz konusu olduğunda eşit şekilde karşılıklı bir etkileşim olması gerekmez. Ana fikir bebeğe oyuna yanıt verme yeteneği kazandırmak. Yani konuşurken bebeğinizin gülmesi gibi. Çocuğun gelişim aşamalarına da uyum sağlamanız önemli. Yaşına uygun olmayacak oyunların gelişimlerini teşvik etmesini beklemek doğru olmaz.
ÇOCUĞUNUZUN ARKADAŞ EDİNMESİNE YARDIMCI OLUN
Evde çocuğunuzla ne kadar iyi etkileşim kursanız da çocuğun arkadaş edinmesi de gerekir. Küçük yaşlardan itibaren edinecekleri sosyal beceriler gelecekte başarılı olmalarını sağlar. Bazen bazı çocuklar arkadaş edinmekte zorlanabilir. Özellikle pandemi sırasında kapanma ve uzaktan eğitim nedeniyle çocuklar arkadaş edinmek için ihtiyaç duydukları becerileri geliştiremedi.
Çocuk, arkadaş edinebilmesi ve sürdürebilmesi için gerekli ilişki becerilerini en iyi evde aile bireyleriyle öğrenir. Bu becerilerin en başında empati yeteneği gelir. Ailedeki herkesin birbirine nazik davranmasını sağlayın. Bazen kardeş kavgalarına göz yumarız ya da eşimizle küsmek için sebeplerimiz olur. Ancak çocukların söylediklerinizi ve yaptıklarınızı taklit ettiğini unutmayın. Aile içinde birbirinize gününüzün nasıl geçtiğini, düşüncelerinizi ve hissettiklerinizi sormayı alışkanlık haline getirin.
Yapılması gereken işlere çocukları da dahil ederek iş birliğini öğretin. Bu tür aktiviteler sıra beklemeyi, başkalarının haklarına saygı göstermeyi öğrenmesine de yardımcı olur. Güçlü duygulara sahip olmak her yaştan insan için normal bir durum. Çocukların bu duyguları anlaması ve yönetebilmeyi öğrenmesi gerekiyor, tabii sizin yardımınızla. Ayrıca ne zaman, nasıl özür dileyeceklerini ve affedebileceklerini de öğrenmeleri gerekiyor. Çocuğunuza hataları için nasıl özür dileyeceklerini, düzeltmeler yapacaklarını öğretmelisiniz.
Tüm bunları çocuğa anlatmak etkili olsa da sizin ve eşinizin diğer insanlara karşı olan tutumları en etkili yöntem olacaktır.
YAŞLARINA UYGUN OYUNLAR OYNAYIN
Çocuk büyüttüyseniz mutlaka bilirsiniz. 5 ila 6. aydan itibaren çocuklar taklit etmeyi, ses çıkarmayı, hareketi öğrenmeye ve çevrelerindeki dünyayı keşfetmeye başlarlar. Ebeveynlerin de çocukların öğrenme yeteneklerini destekleyecek oyunlarla onlara eşlik etmeleri gerekir.
6 ila 9 aylık bebeklerle oynarken oyuncakları bir örtünün altına saklama gibi bir oyun oynayabilirsiniz. Ardından oyuncakları bulun veya bebeğin bulmasına izin verin. Bebekle konuşun, cevap olarak anlamsız sesler alsanız bile. Veya sorduğunuz sorulara bebeğin cevap verdiğini hayal edin, "Aaa öyle mi? Sonra noldu? Peki sen ne dedin?" gibi. Bebeğinizi taklit de edebilirsiniz. Dil çıkarma, alkışlama gibi davranışlarını bebekle birlikte yaptığınızda çok hoşlarına gidecektir. Hareketlerin de dahil olduğu çocuk şarkılarıyla da çok eğleneceklerine emin olabilirsiniz.
12 ila 18 aylık çocuklar daha fazla dil ve hareket becerisi kazanmış olur. Taklit etmeyi de çok severler. Bloklarla oynayın, basit şeyler inşa edin ve onları birlikte yıkın. Oyuncak bebeklerle veya doldurulmuş hayvanlarla hayali oyunlar oynayın veya telefon görüşmesi yapıyormuş gibi yapın. Koltuk minderleri ve battaniyelerden yapılan küçük çadırlar oturma odanızı oldukça dağınık gösterse de dağınıklığa dahil olmanız da bir sakınca yok. Basit saklambaç oyunları oynayın ve hareket içeren şarkılar söylemeye devam edin. Dünyayı yeni keşfeden çocuklar için evden dışarı çıkmak büyük bir macera. Çıktığınızda çocuğa her şeyi anlatın ve tanıtın. Anlattıklarınızı anlamayacağını düşünmeyin veya bilmediği kelimeleri kullanma konusunda endişelenmeyin. Ne kadar farklı kelime duyarlarsa o kadar iyi.
2-3 yaşlarındaki çocuklar için daha karmaşık oyunlar seçebilirsiniz. Eşleştirme, sıralama, sayma gibi. Tüm bunları yaparken kendinizi olabildiğince oyuna verin. Yapılması gereken ev işleri varsa çocukları da buna dahil ederek hem işleri halledebilir hem de çocukla kaliteli vakit geçirmiş olursunuz.