İnsanlar hayatları boyunca üzücü olaylara tanık olur veya doğrudan yaşarlar. Son yıllarda yaşadığımız türden doğal felaketler, salgınlar, savaşlar veya şiddetli kişisel travmalar gibi. Ve bu tür olaylara maruz kalan beş kişiden biri Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) geliştirebiliyor.
Genel olarak insanların yaklaşık yüzde 8'i hayatlarının bir döneminde TSSB geliştiriyor ve bu durum kişileri ruh sağlığı problemlerinin yanında diğer sağlık sorunlarına karşı da savunmasız bırakıyor. Bu sağlık sorunlarından biri de kardiyovasküler hastalık riski.
Popülasyonlar üzerindeki bazı araştırmalar ve çalışmalardan elde edilen kanıtlara göre TSSB kardiyovasküler hastalıklarla bağlantılı. Ancak zararlı alışkanlıklar, yüksek tansiyon ve diyabet gibi kalp hastalıklarıyla yakından bağlantılı birçok faktör TSSB olan kişilerde de yaygın olduğundan, ilişkinin gerçek doğasını çözmek zor.
KADINLARI DAHA ÇOK ETKİLİYOR
TSSB, herhangi bir travma yaşamış her yaştan insanı etkileyebiliyor ancak kadınların TSSB geliştirme olasılığı erkeklerden daha fazla. Genetik farklılıklar da bazı insanları bu bozukluğa daha yatkın hale getirebiliyor.
TSSB'nun insanları neden kalp krizine ve diğer kalp sorunlarına daha yatkın hale getirdiğini açıklayabilecek bazı teoriler var. Stres, kaygı ve korkuyu işlemekle ilgili beyin bölgesi olan amigdalayı harekete geçirir. Bu, akut stres bir enfeksiyonla ilişkili olduğunda yardımcı olan kemik iliğinden beyaz kan hücrelerinin salınmasını tetikler. Ancak tekrarlanan veya kronik stres, beyaz kan hücresi sayımını ısrarla yükseltebilir, bu da kalp damarlarında tıkanmayı teşvik eden bir süreç olan iltihaba yol açar.
Stresli durumlarda vücut ayrıca kalp atış hızını ve kan basıncını artıran hormonlar da salgılar. TSSB olan kişilerde, bu klasik savaş ya da kaç tepkileri hızlandırılır ve tekrarlanır. Bunlara ek olarak, TSSB'nun iki yaygın belirtisi uyku sorunları ve sosyal izolasyonun kalp sağlığı sorunlarını artırdığı biliniyor.
Hali hazırda devam eden ve şu ana kadar 850 binden fazla travma geçmişine sahip kişinin incelendiği bir çalışma genlerin, yaşam tarzının ve travmaların sağlığı ve hastalıkları nasıl etkilediğini inceliyor. Bu çalışmanın TSSB ve kalp hastalıkları arasındaki bağlantıya ışık tutabileceği düşünülüyor.
YAZMAK TERAPİ GİBİDİR
Yazmak travmayı işlemenin en etkili yollarından biridir. Araştırmalar, travmatik olay hakkında bir şeyler yazmanın TSSB semptomlarını azaltmaya yardımcı olabileceğini gösteriyor. Hatta yazmayı diğer terapilerle birleştirmek tedavi sürenizi kısaltmaya da yardımcı olabiliyor. Sadece yaşadığınız travmatik olay hakkında yazmak zorunda değilsiniz. Travmatik olaylar da dahil olmak üzere hayatınız hakkında bir bütün olarak yazmak, belirtilerinizi azaltmaya katkı sağlar. Daha eski bir çalışma, yazmanın kan basıncını düşürmeye, kaygı ve depresyon semptomlarını iyileştirmeye ve TSSB olan çocuklarda davranış problemlerini düzeltmeye yardımcı olabileceğini gösteriyor. Travmanın etkileri gerçektir ve olay sonrası bile yaşam kaliteniz üzerinde etkiye sahip olabilir.
TSSB BUNAMA RİSKİNİ ARTIRIYOR
TSSB'nun belirtilerinden daha önceki yazılarımda bahsetmiştim. Farklı şiddet derecelerinde görülebilir. Bazılarında hafif sayılabilecek içe kapanma şeklinde bazılarında ise son derece şiddetli sosyal hayattan tamamen izole olma ve uyum sağlayamama şeklinde ortaya çıkabilir. Şiddetli vakalarda belirtiler gelip gidebilir. Uzmanlara göre, hayatının bir döneminde travmaya maruz kalan yaşlı yetişkinlerin birçoğu TSSB'ndan mustarip olabilir ve bunun farkında bile olmayabilir. Ayrıca bazı araştırmalar TSSB'nun bunama riskini artırdığını buldu.
ÖNCE KENDİNİZE YARDIMCI OLUN
İnsanlar ayrıca travmatik bir deneyime gecikmiş bir tepki de gösterebilir. Uzun bir süre, hatta bazen travmadan yıllar sonra herhangi bir belirti göstermeyebilirler ve olayın hatırlatılması veya benzer bir olayın yaşanması aniden semptomları tetikleyebilir. TSSB'nun tedavisi için farklı psikoterapi yöntemleri var ve bu yöntemler kendinizi daha iyi hissetmenize yardımcı olur. Ancak kendi kendinize de yardımcı olmalısınız. Öncelikle bugünden sonra kullanmayacak olsanız bile travmadan sağ çıkmanızı sağlayan becerilerinize odaklanın. Yaptıklarınızın ve yapabileceklerinizin farkında olmak öz güveninizi geliştirir ve iyileşmenize katkı sağlar.