Belki de hayatımızın en korkunç bir haftasıydı geride bıraktığımız. Yaşadığımız felaketlerin en korkuncu. Bir kez daha hayatını kaybedenlere Allah'tan rahmet, yaralı kurtulanlara ve yakınlarını kaybedenlere şifa ve sabır diliyorum.Yaşadığımız depremle ilgili televizyonda veya sosyal medyada gördüklerimiz, duyduklarımız ve okuduklarımız bundan sonraki hayatımızda kolaylıkla atlatabileceğimiz türden değil. Etkilenmediğimizi düşünsek bile bilinçaltımızda bir travma olarak yerini alacak ve belki yıllar sonra olsa bile bir şekilde kendini gösterecek.
ÇOCUKLARI HABERLERDEN UZAK TUTUN
Her bir televizyon kanalı aralıksız olarak bir haftadır depremle ilgili haberler veriyor, sosyal medyanın gündemi de farklı değil. Biz yetişkinler için bile böyle bir faciayı sindirmenin ne kadar zor olduğu aşikâr. Bir de çocukları düşünün. Dünyanın korkutucu bir yer olduğu gerçeğiyle yüzleşen çocukların bu tür kötü haberlerle nasıl baş etmesini bekleyebiliriz.
Hepimiz ister istemez haberleri takip ediyoruz. Bir şekilde çocuklarımızı da haberlere maruz bırakıyoruz. Böylesine bir faciayla ilgili her detayın gösterildiği ve konuşulduğu ortamlardan mümkün olduğunca çocuklarınızı uzak tutun. Görmediğini ya da ilgisi başka yerde olduğu için duymadığını düşünseniz bile emin olun izliyor ve dinliyorlar.
Depremde anne babalarını kaybetmiş, ne olduğuna anlam veremeden günlerce enkaz altında kalmış çocuklarda ise durum daha farklı. Onların ve bu faciayı yaşamış yetişkinlerin de tabii profesyonel yardım almaları gerekiyor. Bundan sonraki süreçte hayatlarına devam edebilmeleri için gerekli olan psikolojik desteği alabilmeleri çok önemli ki bununla ilgili olarak devlet kurumlarından ünlü uzmanlara kadar herkes seferber oldu.
TRAVMA YAŞAMIŞ ÇOCUĞA TAM TERSİ YAKLAŞIN
Çocukları kötü haberlerden mümkün olduğunca uzak tutmak gerekiyor ama peki ya bire bir faciaya tanık olmuş bir çocukla nasıl iletişim kurmalıyız? Travmatik bir olay yaşamış olan çocukla yaşadığı olayı konuşmak gerekir, uzak tutmak ya da bunun için çabalamak sağlıklı bir yöntem değildir.
Çocuğun yaşına uygun bir yaklaşımla liderlik edilmeli. Her şey her zaman çocuğun gelişim düzeyine göre ayarlanmalı. 4 yaşındaki bir çocuk için iyi olan, 10 yaşındaki bir çocuk için gelişimsel olarak uygun olmayabilir. Ayrıca, küçük çocuklarla zor konuları çocuğun kendini en yakın hissettiği ve güvendiği kişiyle konuşması daha iyi olabilir. Bu kişi, çocukla birlikte travmatik anılarda gezinebilecek, çocuğa uygun bilgileri verebilecek ve bilgileri işleyebilmesi için uygun alanı sağlayabilecek biri olmalı.
Çocukların potansiyel olarak üzücü haberleri veya travmatik olayları daha iyi işlemesine yardımcı olabilmek için, çocuğa gördükleri, hissettikleri ve endişelenebilecekleri şeyler hakkında sorular sorun. Sorularınızı mümkün olduğunca açık uçlu tutun ve çocuğun sohbeti yönlendirmesine izin verin. Kapıyı açık tutun ki çocuk sorular geldikçe bu konuları tartışabilsin. Uygun gördüğünüz şekilde, yaşına göre doğru sayıda görsel ve bilgi sunun. Normalliğe bağlı kalın. Rutininizi sürdürün ve çocuğun rahatlatıcı ve tahmin edilebilir bulduğu şeyleri benimseyin.
ÇOCUĞA KARŞI DÜRÜST OLUN
Aile ya da çocuğa bakım veren kişi olarak yaşanılan felaketle ilgili duygularınızı kendiniz bile sindirmekte zorlanıyor olabilirsiniz. Bu çok normal. Bu noktada çocuk için durum düşünüldüğü gibi daha da kötüleşmez. Aslında üzgün, ağlamış veya gergin olsanız bile çocuğunuza hala yaklaşılabilir olduğunuzu iletiyorsunuz. Ve ona kendi sakinliğinizi nasıl sağladığınızı gösteriyorsunuz. Amaç çocuğa güvence sağlamaktır ve her zaman onları güvende hissettirebileceğiniz bir yöntem vardır.
En büyük sorun, aileler ya da çocuğa bakım verenler kendilerini çocukla konuşmaya hazır hissetmediklerinde ortaya çıkıyor. Çocukla konuşmamak, sorularını cevapsız bırakmak ya da geçiştirmek kısa vadede koruyucu ve uyum sağlayıcı gibi görünse de uzun vadede hem çocuk hem de yetişkin için ruh sağlığının önünde bir engel olabilir.
Tüm uzmanların hem fikir olduğu ortak nokta; travmatik bir durumdan sonra çocuklara karşı en iyi politika dürüstlük olmak. Çocuklar inanılmaz derecede zeki, anlayışlı ve beceriklidir. Bilgi isterlerse bulurlar ve onlara yalan söylemek aranızdaki bağa zarar verebilir. O yüzden onlarla oturun ve ne olduğunu dürüst ama korkutucu olmayan bir şekilde açıklayın. Ne söyleyeceğinizi veya nasıl ifade edeceğinizi bilemiyorsanız bir uzmana ulaşarak yardım isteyin.
BU BELİRTİLER VARSA PROFESYONEL YARDIM ŞART
Maalesef depremzede çocukların bazılarıyla dürüstçe konuşmak, bu travmatik olayı sindirmesine yardımcı olmak için yeterli olmayacak. Bu noktada çocuğa bakım verenlerin çocuğun uzman yardımına ihtiyacı olduğunu gösteren uyku zorlukları, davranışta önemli değişiklikler, yaşanılan olayla ilgili kendini suçlama gibi belirtilere dikkat etmesi gerekiyor. Travma sonrası stres bozukluğu belirteli kısa sürede ortaya çıkmayabilir. Olaydan bir ay veya daha uzun süre sonra da görülebilir. Ayrıca, kendinize de mutlaka dikkat edin. Terapi aramak, destek sisteminize güvenmek ve kendi duygularınızı işlemenin yollarını bulmak, çocuğunuzun kendi duygularını işlemesine yardımcı olmanın anahtarı olabilir.