Vücut tarafından üretilen, aynı zamanda da hayvansal gıdalardan alınan önemli bir madde olan kolesterol; normal seviyelerde vücut için önemli, yağ benzeri mumsu bir maddedir. Vücudun her hücresinde bulunan ve karaciğer tarafından yapılan kolesterol; gıdaların sindirilmesinde, vücutta belirli hormonların ve D vitamini üretilmesinde önemli bir rol oynar. Bu haftaki yazımda kolesterolle ilgili merak ettiğiniz tüm bilimsel gerçekleri ve kolesterolü düşürmek için önerileri bulabilirsiniz
KOLESTEROL TÜRLERİ
Kolesterol konusu açıldığında genellikle iyi ve kötü kolesterol olarak iki türünden bahsedilmektedir. Genel anlamda LDL-kötü kolesterol olarak belirtilse de (ki yüksek olması halinde olumsuz durumlar yaratır), aslında vücudunuz için gereklidir. LDL ve HDL kolesterolün vücuttaki oranının belli bir oranda olmaması kalp rahatsızlıklarının gerçek sebebi olmaktadır. Sonuç olarak; her şey iki kolesterol düzeyi arasındaki denge ile ilişkilidir.
KÖTÜ KOLESTEROL
Kötü kolesterol olarak adlandırılan LDL (Low Density Lipoprotein) kolesterolü, atardamarlardaki yağ birikimine katkıda bulunarak sıklıkla hastalıklara sebebiyet verir. Karaciğerde üretilen LDL'nin temel görevi trigliserid ve kolesterol üreten hücrelerden bu maddeleri alarak kan yoluyla ihtiyaç olan bölgelere taşımaktır. Kanda fazla miktarda bulunması ise zararlı olarak kabul edilir. Çünkü LDL'nin kandaki değeri arttığı zaman damar çeperlerine yapışarak birikme yapar, damar yapısının bozulmasına ve damarların tıkanmasına neden olur. Damardan geçen kan miktarı azalır ve bu durumdan en çok beyni ve kalbi besleyen damarlar etkilenir. LDL değerinin yükselmesiyle diyabet hastalığı, felç ve kalp krizi gibi birçok hastalıkla yüzleşebilirsiniz.
Uzmanlar, LDL kolesterolün 200 mg/ dl'nin altında olması gerektiğini belirtiyor. Aşırı kilolu veya obez olmak, diyabet hastalığı, alkol ve sigara alışkanlığı, genetik, yanlış beslenme, fiziksel aktivite eksikliği ve tiroid rahatsızlıkları gibi bazı faktörler, LDL kolesterol yüksekliğine neden olabilir.
Yapılan bilimsel bir çalışmada, düzenli olarak ceviz tüketiminin LDL kolesterolü yüzde 9.3 oranında azalttığı görülmüştür. Zaman zaman belirli kaynakların da önerdiği gibi bu olumlu etkiyi görebilmek için geceden üç-dört adet cevizi bir bardak suya koyup bekletin. Ertesi sabah da beklettiğiniz cevizli suyu içip cevizleri yiyin. Kolesterol seviyenizi bu şekilde dengeleyebilmeniz mümkün olabilir.
İYİ KOLESTEROL
HDL (High Density Lipoprotein), elektrikli süpürge gibi tam bir temizleme aracı görevi görür ve vücutta dokulardaki kolesterolü karaciğere taşıyan bir protein grubudur. Kandaki dolaşımı esnasında damar sertliğine neden olan atardamarlarınızdaki ekstra kolesterol ve plak birikimini ortadan kaldırır. Erkeklere oranla kadınlarda daha yüksek oranda bulunan HDL, bir grup lipidin ve protein birleşimi sonucu meydana gelir ve karaciğerde üretilir.
İdeal bir HDL seviyesi 60 mg/ dl veya üstüdür. HDL'niz 40 mg/dl altında ise düşük olarak sayılır; bu nedenle HDL seviyesini 40 ila 60 mg/ dl arasında hedeflemelisiniz.
LİPİD
Lipidler kan dolaşımında yer alan yağ benzeri moleküllerdir ve yağların bir şekilde bozulması sonucu meydana gelir.
Vücudunuzda dokularda da bulunabilen lipidler birkaç türe sahiptir. En iyi bilinen lipid kolesteroldür. Bu nedenle, kolesterol için kısmen lipid, kısmen de protein denilebilir. Başka bir lipid türü ise trigliseridtir.
TRİGLİSERİD
Trigliserid çoğunlukla margarin, tereyağı, kanola ve mısır özü gibi, yediğiniz besinlerden aldığınız bir yağ türüdür. Vücutta yer alan hücrelerde bulunan yağlar trigliserid olarak depolanır. Vücudunuz, fazla kaloriyi depolamak için yağa dönüştürdüğünde de üretir. Trigliserid miktarının çok fazla olması sağlıksız olsa da bazı hücre fonksiyonları için gereklidir. LDL kolesterolde olduğu gibi düşük seviyede trigliserid sağlıklı olarak kabul edilir.
Hekimler tarafından önemle incelenen kandaki trigliserid oranı, son yıllarda bilinçli bireyler tarafından da dikkate alınmaya başlandı. Trigliseridin ne olduğundan kısaca bahsetmek gerekirse, kanda doğal olarak bulunan yağ asitleri olduğunu söyleyebiliriz. Trigliseridler moleküler anlamda incelendiğinde ise yapısında, üç yağ asidi ve bir gliserol olduğu görülür. Trigliseridler, yağların temel yapı taşı olmalarının yanında onları bağırsakta kolay emilir hale getirmekle de görevlidirler. Vücuda dışarıdan alınan yağlar, karaciğere varmadan önce trigliseridlerde ayrıştırılırlar.
Birçok insan iyi ve kötü kolesterol seviyesi hakkında bilgi sahibiyken, az sayıda kişi trigliserit oranını ölçtürür. Oysa kandaki yağ oranı incelendiğinde, dikkat etmeniz gereken sadece kolesterol değildir.
VLDL KOLESTEROL
VLDL (Very Low Density Lipoprotein- Çok Düşük Yoğunluklu Lipoproteinler) kalp krizi, damar sertleşmesi gibi kalp sorunlarına yol açan ve çok yoğun miktarda yağ içeren zararlı kolesterol türlerinden biri olup karaciğerde oluşan lipid gruplarını yağ dokusuna ve kaslara taşır. Sağlıklı değer aralığı 2-30 mg/dl olarak kabul edilen VLDL kolesterolün yüksekliği ise vücudun ihtiyacından fazla kalori harcadığı ve kişinin yağlı beslendiği anlamına gelir.
KOLESTEROLÜ DÜŞÜRMEK İÇİN ÖNERİLER
Kolesterol seviyesini düşürmek ve vücutta olması gereken kolesterol düzeyini yakalamak tahmin edildiği kadar da zor değil. İşte dikkat etmeniz gereken öneriler…
İDEAL KİLONUZU KORUYUN
Yüksek kolesterolün tedavisinde dikkat edeceğiniz ilk şey sağlıklı yaşamdır. Sağlıklı bir yaşam için de atacağınız ilk adım, ideal kilonuzu bulup o kiloyu korumaktır.
BESLENMENİZE DİKKAT EDİN
Karbonhidratlı ve nişastalı gıdalar, kolesterol ve kolesterole bağlı kalp rahatsızlıkları riskinin artmasına neden olur. Araştırmalar gösteriyor ki, sarımsak yalnızca kan basıncını düşürmekle ve enfeksiyonlarla savaşmakla kalmıyor aynı zamanda da kötü kolesterolle savaşan ve arterleri temizleyen bir numaralı besin olarak kabul ediliyor.
HAYATINIZA EGZERSİZİ KATIN
Orta veya yüksek yoğunluklu bir egzersiz programının uygulanması veya haftada en az üç defa yapacağınız 30-35 dakikalık yürüyüşler iyi kolesterolünüzün artmasını sağlayabilmektedir.