Aşının kalp üzerinde kanıtlanmış olumsuz bir etkisi kesinlikle yoktur. Fakat Kovid-19 geçirenlerde kalp ve damar sisteminde oluşan birçok kalıcı ve geçici hasar tespit edilmiştir. Kaldı ki Kovid-19'un diğer organlar üzerindeki hasarlarını da tüm hekimler olarak bilmekteyiz. Hayati risk taşıyan ve bulaşıcılığı çok yüksek olan bu salgından kurtulmanın tek yolu diğer yıllarda oluşan salgın hastalıklardan kurtulduğumuz gibi sadece aşı olmaktır. Medistanbul Hastanesi Kardiyoloji Uzmanı Dr. Emel Çeliker Güler ile Kovid-19'un kalbe etkisini ve aşıları konuştuk.
Medistanbul Hastanesi Kardiyoloji Uzmanı Dr. Emel Çeliker Güler-sağda
Kovid-19 kalbi etkiler mi?
Kovid-19 enfeksiyonunda kalp, virüsün kendisinden direkt bir etkiyle ya da indirekt olarak (kandaki inflamatuar proteinler ve sitokinler aracılığıyla) etkilenebilir. Kovid nedeniyle hastaneye yatan hastaların yaklaşık yüzde 20-30'unda kalbin etkilendiği gösterilmiştir. Bu hastalarda Kovid daha ciddi ve ağır seyretmektedir. Virüsün direkt etkisine bağlı olarak kalp kasında iltihaplanma (miyokardit), kalp yetmezliği ve ritim bozuklukları görülebilir. Kovid hastalarında ritim bozukluklarına bağlı ani ölüm görülebilir. Ayrıca Kovid-19 büyük ve küçük damarların iç yüzeyini etkileyerek pıhtı oluşmasına neden olabilir. Özellikle kalp ve akciğer damarlarında görülen bu durum kritik organlara kan akışını engeller.
Kovid hastalarında kalpteki hasar kalıcı mıdır?
Aslında bu sorunun yanıtını hâlâ araştırıyoruz. Kovid-19 sonrası miyokardit geçiren hastaların bir kısmı kendiliğinden iyileşmektedir. Fakat bazı hastalarda ise bu hasar kalıcı olmakta ve kalp yetmezliği veya ritim bozukluklarına neden olmaktadır. Kalpteki doku hasarının derecesi, MR gibi ileri görüntüleme yöntemleriyle saptanabilmektedir. Bu yüzden hastaların enfeksiyon sonrası dikkatli olmaları ve çarpıntı, nefes darlığı, göğüs ağrısı gibi şikâyetleri olduğunda doktora başvurmaları önemlidir.
Kalp hastaları Kovid-19'u daha ağır mı geçirir? Bu hastalarda aşılar koruyucu mudur?
Özellikle yaşlı ve bilinen kalp damar hastalığı olan hastalar enfeksiyonu daha ağır geçirir. Kalp yetmezliği, kalp-damar hastalığı, tansiyon hastalarında da risk artmaktadır. Ayrıca obez ve diyabeti olan hastalar da enfeksiyonu daha ağır geçirmektedir. Özellikle bu grup için aşılar kritik öneme sahiptir. Aşılar hastaneye yatışı ve ölümü ciddi oranda azaltmaktadır.
MİYOKARDİT ÇOK NADİR GÖRÜLÜYOR
Kovid-19 aşıları kalp hastalığı olan ve kalp krizi geçiren hastalar için güvenli midir?
Kovid aşıları kalp hastalarında güvenlidir. Özellikle kalp hastalığı olan veya kardiyovasküler risk faktörleri olan hastalar virüsü en ağır geçiren grup olduğundan, bu kişilere aşılama esnasında da öncelik tanınmıştır. Bu hastaları korumanın yolu aşılardır. Özellikle bu grubun acilen aşılanması gerekmektedir. Aşının yan etkileri, virüsün kendisinden çok daha hafif geçmektedir.
Aşıların yan etkileri nelerdir? Kalp hastalarında bu yan etkiler daha ağır seyredebilir mi?
Aşıya bağlı en sık görülen yan etki aşı bölgesinde ağrı, kızarma ve şişliktir. Hafif ateş, yorgunluk ve halsizlik görülebilir. Kalp hastalarında yan etki, bilinen hastalığı olmayan kişilerden farklı değildir.
Kovid-19 aşısına bağlı kalpte iltihaplanma olabileceği söyleniyor...
Miyokardit kalp kasının ve perikardit ise kalp zarının iltihaplanmasıdır. Miyokardit ve perikardit, viral enfeksiyonlar esnasında görülebilir ve Kovid de bu nedenlerden biridir. mRNA aşısı sonrası görülen miyokardit ve perikardit genç yetişkinlerde rapor edilmiştir. Fakat nadir hastada görülmüş olup, birçok hasta tedavisiz iyileşmiştir. Kovid-19 enfeksiyonu esnasında görülebilecek risk ile karşılaştırıldığında aşı sonrası bu risk oldukça düşüktür. Aşıya bağlı miyokardit ve perikardit riski çok düşüktür. Fakat aşıyı takiben göğüs ağrısı, nefes darlığı, bulantı ve kusma varsa doktora başvurulmalıdır.
KOVİD-19 GEÇİRENLERDE TROMBOZ RİSKİ YÜKSEK!
Aşı sonrası tromboz riski var mıdır? Olduysa belirtileri nelerdir?
Tromboz inmeye veya kalp krizine neden olabilecek anormal kan pıhtısı oluşumudur. Kovid enfeksiyonu esnasında tromboz görülme riski çok yüksektir. Bu yüzden yüksek riskli hastalara enfeksiyon esnasında kan sulandırıcı tedavi başlıyoruz. mRNA aşıları sonrası tromboz ise çok nadir vakalarda bildirilmiştir. (50 bin vakadan 1'inde görülebilir). Aşı sonrası aşırı bas ağrısı, görmede bozukluk, göğüs ağrısı olan hastalar doktora başvurmalıdır.
Kovid-19 sonrasında da uzun süre devam edebilen semptomlar nelerdir?
Yorgunluk
Öksürük
Ateş
Eklem ağrısı
Göğüs ve sırt ağrıları
Nefes darlığı veya nefes almada güçlük
Hafıza ve konsantrasyon bozuklukları
Uyku problemleri
Şiddetli baş ağrısı ve kas ağrısı
Çarpıntı
Koku ya da tat kaybı
Depresif ya da kaygılı ruh hali
Ayakta durulduğunda yaşanan baş dönmeleri
Kalp hastalarının pandemi döneminde kalp sağlığını koruması için neler yapması gerekmektedir?
İlk olarak bu hasta grubu kesinlikle maske takmalı, sosyal mesafeye dikkat etmeli, ellerini düzenli olarak sabunla yıkamalıdır. Bunların dışında sağlıklı beslenmeli, sebze meyve ağırlıklı beslenmeli, uyku düzenine dikkat etmeli, düzenli egzersiz yapmalı, kullandıkları ilaçları düzenli bir şekilde almaya devam etmeli, stres ve alkolden uzak durmalı ve tabii ki aşılarını yaptırmalı.
KAN SULANDIRICI KULLANAN DA AŞI OLABİLİR
Aşı sonrası alerjik reaksiyon olabileceği söyleniyor. Kalp hastaları alerjik reaksiyonlar için risk altında mıdır?
Kalp hastalarında alerji riski toplumdan farklı değildir.
Kan sulandırıcı ilaç kullanan hastalar aşı olabilir mı?
Kesinlikle olabilir. Bu hastalarda aşı bölgesinde şişlik veya morluk daha fazla görülebilir fakat bu genellikle kendiliğinden iyileşir.