Kısmi yaştan emeklilik, doğum ve askerlik borçlanması gibi yöntemlerin dışında bazı meslekler için de erken emeklilik imkânları var.
'Yıpranma' dediğimiz, kanunun ise Fiili Hizmet Süresi Zammı (FHSZ) diye tarif ettiği bu avantaj, çalışılan sürelere belli oranda gün eklenerek ve işe girişi geriye çekerek emeklilik imkânı sağlıyor. Yani bir yılda 12 ay çalışmış birisi 15 ay çalışmış gibi kabul ediliyor ve işe giriş tarihi de 3 ay geri çekiliyor.
Bu da normal çalışanlara göre hem daha fazla prim elde etme imkânı veriyor, hem de yaş şartını geri çektiği için erken emeklilik ortaya çıkartıyor.
AĞIR İŞLER LİSTEDE İLK SIRADA
Bu sistemi genelde ağır ve yıpratıcı işlerde çalışanlara yönelik bir uygulama olarak görüyoruz.
Mesleklerin listesi 5510 sayılı Yasa'nın 40. maddesinde bulunuyor. 15 iş dalında belirlenen mesleklerin bir kısmı özel sektör kolları iken kamu kurumları da bulunuyor.
Eğer yılın tamamını FHSZ kapsamında çalışarak geçirmişseniz o zaman mesleğinize göre hak ettiğiniz süre priminize ekleniyor.
Örnek verirsek; kurşun ve arsenik işinde FHSZ için 90 gün belirleniyor. İşçiler 360 gün bu kapsamda çalıştığında, prim gününe 90 gün daha ekleniyor. Yılın bir bölümünü bu kapsamda çalışmış ama diğer bölümünde kapsama alınmamışsanız o zaman aşağıdaki formül devreye giriyor:
FHSZ kapsamında çalışılan gün sayısı X 90/ 360 = Eklenecek gün sayısı Örnekle tekrar anlatalım.
İşçi eğer yılın yarısını FHSZ kapsamında çalışmış diğer yarısını yıpranma kapsamı dışında çalışmışsa, yukarıdaki formüle göre yıpranma günü;
180 X 90/360 = 45 gün olarak belirleniyor.
Böylece bu işçinin 360 günlük primi 45 gün artırılıyor.
SÜRE SINIRINA DİKKAT
Yıpranma hesabında her meslek için belirlenen süre sınırları da bulunuyor. Bu süre 5 yılı geçemiyor. Yani ne kadar çalışırsanız çalışın alabileceğiniz ek süre 5 yıldan fazla olamıyor. Bir istisna bulunuyor. O da Türk Silahlı Kuvvetleri, MİT ve Emniyet mensupları için bu süre 8 yıla kadar çıkıyor. Yaş indiriminden yararlanmak için yeraltındaki işlerde çalışanlar için 1.800 gün, diğer sigortalıların ise 3 bin 600 gün FHSZ kapsamında çalışmış olmaları gerekiyor.
FHSZ kapsamındaki bir sektörde çalışmış olmak yetmiyor. Belirtilen işi yapmak gerekiyor. Yani çimento fabrikasında yönetici sekreteri olarak çalışan birisi yıpranmadan yararlanamıyor. Ya da gazetedeki muhasebe elemanı yıpranma alamıyor.
Ölüm halinde veriliyor
Şubat 2003 itibarıyla devlet memuruyum. 2005'de evlilik yaptım. 2011'de ayrıldık. 2015'te yeniden evlendim. Çeyiz parası alabilir miyim? Kağan DEĞER
Evlilik ödeneği babası ölen ve yetim maaşı alan kız çocukları ile 2008'den önce memur eşi ölen ve dul maaşı alanlara veriliyor.
Boşanma ile alınamıyor.
Memur eşleri için
Eşimi trafik kazasında kaybettim. Ben ve kızım maaş alıyoruz. 2.5 yıl oldu yeniden evlendim. SGK'yı aradım yasa çıkmadı dediler. Ben evlilik ödeneği alabilir miyim? Züleyha ÇELEBİ
Kızınız evlenirse her durumda 24 maaş tutarında çeyiz parası alır. Sizin almanız için eşinizin memur olması ve 1 Ekim 2008'den önce ölmüş olması lazım. 5434 sayılı yasa madde 90.
Yasa çıkınca başvurun
30 yıldan fazla hizmeti olan bir emekli memurum. SGK'ya dilekçe verdim dava açmadım. Paramı nasıl alacağım? Çünkü dava açanlar aldı. Recai GÜNDOĞDU
Yasa çok yakında çıkacak ve süreç başlayacak. Dilekçe verenler için başvuru gerekmiyor. İlk üç ay içinde ödeme olacak. Dava açanların davaları ise düşecek.
Sorularınızı bekliyoruz
Sorularınızı bizesorun@ sabah.com.tr ve faruk.erdem@sabah. com.tr adresine gönderebilirsiniz. Ayrıca bize Twitter'dan @farukerdem adresinden ulaşabilirsiniz.
