Çalışanların en çok merak ettikleri konulardan birisi de kıdem tazminatı. Bir süredir kıdem tazminatıyla ilgili değişiklikler tartışılıyor. Önümüzdeki dönemde sistemin değişmesi gündemde. Kıdem tazminatı hesabı o kadar karmaşık değil. Çalıştığınız yıl ile brüt maaşınız çarpılıyor ve bundan sadece damga vergisi kesilebiliyor. Fakat bu konuda ince bir ayrıntı var. Bunu bilmeyen çalışanlar daha az para alabiliyor. Çalışılan yılla çarpılan brüt maaşınızın tespiti sadece size ödenen aylık ücret değil. Buna düzenli olarak aldığınız tüm paralar ekleniyor. Burada özellikle 'para' kelimesini kullandım çünkü para olarak ödenmeyen yardımlar bu hesaba katılamıyor. Örneğin her ay size bir kıyafet veriliyorsa bu katılmıyor. Ama size düzenli olarak bir yol parası ödeniyorsa bu maaşa ekleniyor. Püf nokta ise, bu ödemelerin para ile yapılması ve düzenli olması. Bu ödemeler aylık ya da yıllık olabilir. Düzenli de olsa fazla çalışma ücretleri bu hesaba katılamıyor. Tazminatınız bordrodaki brüt maaştan hesaplandığı için ücreti asgari ücret olarak gösterilen işçiler de mağdur oluyor. Burada gerçek maaşınızı belirtir belgeler önem kazanıyor. Bu şekilde de tazminatınızı artırabilirsiniz. Kıdem tazminatına her yıl belirlenen bir tavan ücret de konuluyor. Buna göre 1 Temmuz 2015 ila 31 Aralık 2015 arasında kıdem tazminat tavanı 3 bin 709 lira olarak belirlendi.
SOSYAL VE EKONOMİK SEFERBERLİK
ZAMAN AŞIMINA DİKKAT!
İş kanununa göre ücretlerde zamanaşımı 5 yıl, tazminatlarda ise 10 yıl. Ücretlerdeki zaman aşımı ücreti hak ettiğiniz tarihten itibaren başlıyor. Tazminatta ise iş sözleşmesinin sona erdiği tarihte başlıyor.
ŞARTLAR NELER
Kıdem tazminatı için en az bir yıl o işyerinde çalışmak şart. Bunun dışında kendi isteğiniz dışında ayrılmış olmanız gerekiyor. 9 Eylül 1999'dan önce sigortalı olanlar için 15 yıl 3 bin 600 günü doldurup tazminat alma hakkı var. Evlenen kadınlar da bir yıl içinde tazminatını talep ediyor.
BUNLARI MAAŞA EKLEYİN
* Yemek yardımı 3 Kasa tazminatı
* Gıda yardımı
* Yakacak yardımı
* Eğitim yardımı
* Konut yardımı
* Giyecek yardımı
* Erzak yardımı
* Sosyal yardım niteliğindeki ayakkabı ya da bedeli
* Unvan tazminatı
* Aile yardımı,
* Çocuk zammı
* Temettü
* Havlu ve sabun yardımı
* Taşıt yardımı
* Yıpranma tazminatı
* Nitelik zammı
* Sağlık yardımı
* Mali sorumluluk tazminatı
* Bayram harçlığı
* Lojman tahsisi
* Aydınlatma, yakıt, su bedeli,
* Teşvik primi
* Devamlı ödenen primler
DAVA AÇIN
01.09.2008'de işe başladım. 15.10.2015'te ansızın işten çıkartıldım. İşveren hiçbir hakkım olmadığını söyledi. Ne yapmam lazım? Mustafa AKSOY
Eğer haklı bir sebep yoksa tazminat hakkınız var. 7 yıllık brüt maaşınızı almanız gerekiyor ayrıca ihbar da ödenecek. Bunun için hemen iş mahkemesine müracaat edin.
İŞSİZLİK MAAŞI YOK
01.03.1981 doğumluyum. 1994'te işe girdim. 3600 günüm doldu. Kendi isteğimle ayrılırsam işsizlik maaşı alabilir miyim? Umut RENÇBER
SGK'dan alacağınız yazı ile 15 yıl 3600 gün şartı kapsamında tazminatınızı alabilirsiniz. İşsizlik maaşı alamazsınız.
MAAŞINIZI İSPATLAYIN
Bir işyerinde 14.09.2014'te işe başladım. 01.10.2015'te işten çıkartıldım. İçeride maaş alacağım kaldı. Sigortamı da düşük göstermişler. Dava açabilir miyim? İbrahim ADALI
Gerçek maaşınızı ispatlayacak belgelerle iş mahkemesine dava açarak hem tazminatınızı yükseltebilir hem de alacaklarınızı talep edebilirsiniz.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?
24.06.1975 doğumluyum. Sigorta başlangıcım 01.09.1991. 1996'da askere gittim. Ne zaman emekli olabilirim? Cengiz YILMAZ
25 yıl, 53 yaş ve 5600 prim günü şartlarınız var. Priminiz dolduysa 24.06.2028'de emekli olursunuz. Sigortadan sonraki askerlik yaşı geri çekmiyor.
01.05.1986'da SGK'lı oldum. 19.06.1968 doğumluyum. 5.494 günüm var. Askerliğimi yedek subay olarak yaptım. Ne zaman emekli olurum ? Bülent GÖZEN
25 yıl, 49 yaş 5300 prim günü şartlarınız var. Yıl ve prim dolmuş. 19.06.2017'de emekli olursunuz. 4 aylık askerlik borçlanması yaşı geri çekmez.
1989 doğumluyum. 2008 Nisan'ında sigortalı oldum. 419 günüm var. Ne zaman emekli olurum? Mustafa ZEYBEK
7 bin günü tamamlayıp 60 yaşınızı doldurmanız gerekiyor.
04.12.1971 doğumlu bayanım. 1 çocuğum var. 01.07.1988'de sigortalı oldum. Ne zaman emekli olurum? S. BAYRAM
20 yıl, 45 yaş ve 5300 prim günü gerekiyor. Çocuk sigortadan sonra doğduysa ve prim eksikse borçlanarak 720 gün kazanırsınız. Prim tamamlanınca 04.12.2016'da emekli olursunuz.
SORULARINIZI BEKLİYORUZ
Sorularınızı bizesorun@ sabah.com.tr ve faruk.erdem@ sabah.com.tr adresine gönderebilirsiniz. Ayrıca bize Twitter'dan @farukerdem adresinden ulaşabilirsiniz.