Yaz aylarıyla birlikte çalışanlarla işverenler arasında en çok konuşulan konuların başında izinler geliyor. Yıllık ücretli izinlerin dışında çalışanların başka izin hakları da bulunuyor. Tartışmaların en çok yaşandığı izinlerin başında mazeret izinleri geliyor. İş Kanunu mazeret izinlerini düzenlerken bu günlerin çalışılmış gibi sayılacağını söylüyor. Dolayısıyla ücret kesilmiyor. Mazeret izniyle ilgili düzenlemede bazı sınırlar var. Buna göre evlilik ve ölüm halleri mazeretten sayılıyor.
MEMURLARIN DAHA FAZLA
Zaten tartışmalar da bu noktada başlıyor. Çünkü yasa işçi için evlilikte sadece çalışanın düğününü kabul ediyor ve 3 gün izin veriyor. Bu süre memurlarda 10 gün olarak uygulanıyor. Gazetecide ise uygulanmıyor. Örneğin işçinin çocuğu evleniyorsa bu mazeretten sayılmıyor. Yine işçinin kardeşi, kuzeni evleniyorsa mazeret izni verilemiyor. Ölüm halinde de benzer sınırlar var. Yasa işçiler için anne baba, eş, çocuk ve kardeş ölümlerinin dışında mazeret izni alınmasını kabul etmiyor. Ölümlerde işçiye 3 gün mazeret izni verilirken memurlar 7 gün izinli sayılıyor. Gazetecilerde bu süre 4 gün. Memurlar kayınpeder veya kayınvalide ile eşinin kardeşinin ölümlerinde, gazeteciler ise nine-dede ve torun ölümlerinde izin alabilirken, işçiler alamıyor. Yapılan sözleşmelerde ya da toplu iş sözleşmelerinde bu konularla ilgili maddeler konularak sorun çözülüyor.
ENGELLİ ÇOCUĞU OLANA 10 GÜN
Torba yasa ile eşi doğum yapan işçi ile engelli çocuğu olan işçilere de yeni bir izin hakkı getirildi. Buna göre en az yüzde 70 oranında engelli veya sürekli hastalığı olan çocuğu için işçiye bir yıl içinde 10 gün ücretli izin veriliyor. Bu hakkı ebeveynlerden sadece biri kullanabiliyor. Eşi doğum yapan işçi ise 5 gün izin kullanırken, bu hak memurlarda 10 gün uygulanıyor.
AMAN DİKKAT
Yasada tarif edilmeyen, ya da sözleşmede olmayan gerekçelerle mazeret izni kullanılması, hem ücretinizin kesilmesine, hem de belli şartlarda tazminatsız işten çıkartılmanıza yol açabilir.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?
* 10.08.1968'de doğdum. 02.02.1987'de sigortam yapıldı. 3040 günüm var. SSK'dan sonra iki çocuğum oldu. Ne zaman emekli olurum? Süheyla AKBULUT
20 yıl, 43 yaş ve 5150 prim gün şartlarına tabisiniz. 2110 güne ihtiyacınız var. 1440 gününü doğum borçlanması ile ödeyin. 670 gün çalışıp veya isteğe bağlı ile emekli olursunuz. Ayrıca 3600 günü tamamlayıp 58 yaşında da emekli olabilirsiniz.
* 13.07.1967 doğumluyum. 20.09.1988 sigorta başlangıcım, 1987'de askerlik yaptım, 4500 gün primim var. Ne zaman emekli olurum? Yaşar YILMAZ 51 yaş ve 5450 prim günü şartlarınız var. Priminiz eksik, tamamlamanız gerekiyor. 4 aylık askerlik borçlanması yaparsanız 50 yaşında emekli olursunuz, prim şartı da 5375 olur.
* 28.09.1974 doğumluyum. İşe girişim 12. 02. 1988. 5950 prim günüm var. Ne zaman emekli olurum? Kaan SAYGILI
25 yıl, 50 yaş ve 5375 gün şartlarınız var. Prim gününüz tamam. 25 yılınız 12.02.2017, 50 yaşınız 2024'te dolacak. Emeklilik tarihiniz 28.09.2024.
* 11.05.1960 doğumluyum. Sigorta başlangıcım 01.05.1980, 3600 günü tamamlayıp ne zaman emekli olabilirim? Mehmet ATİK
3600 günü tamamlayarak 11.05.2020 tarihini beklemelisiniz. Ayrıca 5000 günü tamamlar tamamlamaz emekli olabilirsiniz.
Erken emeklilik var
* Doğuştan özürlüyüm. Bir işyerinde de çalışıyorum. Erken emeklilik imkânım bulunuyor mu? (K. ŞAHİN) Sonradan çalışma gücünü % 60 ve üzeri kaybedenler için malulen emeklilik var. Sizin durumunuzdakiler için ise % 40 ve üzeri rapor ve vergi indirimi ile erken emeklilik oluyor.
2 günü geçemez
* İşveren zaman zaman ücretlerimizden kesinti yapıyor ve bunu performansa bağlıyor. İtiraz hakkımız var mı? (İsmi saklı) İşveren sözleşmede belirtilen disiplin cezalarını uygulayabilir. Yine sözleşmede olmayan bir cezayı ya da ücret kesmeyi uygulayamaz. Uygularsa sebebini yazılı bildirmek zorunda. Ayrıca ceza ayda 2 gündeliği geçemez.
Toplu ödeme yok
* Ben gençliğimde bir süre çalıştım ama şimdi imkânım yok. Yaşım 58. Acaba eksik günlerimi toplu olarak ödeyip emekli olabilir miyim? Yaşar AKSU Askerlik ya da doğumları borçlanma imkânları var ama sizin söylediğiniz manada toplu ödeme ile emeklilik olmuyor. Bu konuda belli yaşlar için bazı çalışmalar olduğunu da hatırlatalım.
Sorularınızı bekliyoruz
Sorularınızı bizesorun@ sabah.com.tr ve faruk.erdem@ sabah.com.tr adresine gönderebilirsiniz. Ayrıca bize Twitter'dan @farukerdem adresinden ulaşabilirsiniz.