Anayasa'yı yazdık... Hafta boyunca... 1961 Anayasası... 1982 Anayasası... Referandumlar... Eleştiriler... Değişiklikler... Noktayı koymadan önce Cemil Çiçek'le konuştuk. Yeni Anayasa için yıllarca didindi... Ve dün dedi ki:
- Söylenmesi gereken ne varsa hepsini yazdınız... Sağ olun... Eksiği var, fazlası yok.
Ve... Devam etti:
Siyaset kurumunun bu millete Anayasa yapma borcu var.
Alacaklı olan millet... Fakat... Siyaset kurumu temerrüde düştü... Verdiği sözleri bir türlü yerine getiremedi.
Dolayısıyla bu konuda siyasetin büyük vebali var... Büyük günahı var.
***
DEMOKRASİ KALİTESİ
Eski Bakan... Eski Başbakan Yardımcısı... Eski Meclis Başkanı... Cumhurbaşkanlığı Yüksek İstişare Kurulu Üyesi Cemil Çiçek, üzerinde yeterince durulmayan bir husus olduğunu söyledi:
Avrupa Birliği reformları çerçevesinde, mevzuatımızda, Kopenhag kriterlerine uymayan ne varsa değiştirdik.
Fakat... Çelişki şurada... Anayasa, AB normlarına uymuyor.
Devamlı yasa çıkarılıyor... Demokrasinin kalitesini yükseltmek için.
Ama göz ardı edilen bir nokta var... Anayasa, Türkiye'nin demokrasi kalitesini bozan en temel metin.
***
'SÖYLEMEK YETMİYOR'
Senelerdir yeni/sivil bir Anayasa yapılması gerektiğini herkes söylüyor... Ama... Sonuç sıfır.
Saçlarını siyasette ağartan Cemil Çiçek, "Söylemek yetmiyor" dedi:
Bunun gereğini yapmak lazım.
Siyaset temenni etmek değil, temenni edileni temin etmektir.
Maalesef... Siyaset, temenni ettiğini temin edemedi.
2023'te bu ihtiyaç çok açık.
Fakat... Neden yapılamadığına kafa yormak lazım ki, önümüzdeki süreçte, bir kez daha hayal kırıklığı olmasın.
***
KARA SABAN
Cemil Çiçek, "Anayasalar ve yasalar, zamanın ruhunu yansıtır" dedi:
1982 Anayasası yapıldığında dünyada soğuk savaş var... Güvenlik endişeleri öne çıkmış... Özgürlükler ikinci planda.
Devlet öne çıkmış, birey ikinci planda.
Günümüz dünyasında ise artık özgürlükler, güvenlik için bir engel değil... Sakınca değil.
Tam tersi... Özgürlüğün olmadığı yerde devlet de, demokrasi de sıkıntıya giriyor.
Yani... Biz kara sabanla çiftçilik yapan bir durumdayız... Bu Anayasa bunu gösteriyor.
***
KESKİN VE KIRILGAN FAY HATTI
Meclis'te... Cemil Çiçek'in, "başkanlık yaptığı dönemde" 4 parti vardı. Ya şimdi...
Cemil Bey dedi ki:
Sayıyı ben de bilmiyorum.
Kiminin 1-2 milletvekili var.
Kiminin 10... Kiminin 15.
Kiminin grubu var, kiminin yok.
Yani çok parçalı bir yapı... Önce bunu görmek lazım.
Daha önceki tartışmalarda, Cumhurbaşkanlığı Sistemi, Parlamenter Sistem tartışması ve ayrımı yoktu.
Şimdi Cumhur İttifakı, mevcut sistemin devamından yana.
Karşısında olanlar ise başka bir sistem arayışında.
Çok keskin ve kırılgan bir fay hattı oluşmuş durumda.
Bu ihtilaflar nasıl halledilecek? Ortada çok büyük zorluk var.
***
ÂŞIK VEYSEL
Yıllardır konuşuluyor, konuşuluyor, konuşuluyor.
Ama bir türlü yeni bir Anayasa yapılamıyor.
Neden?
Yanıt Cemil Çiçek'ten:
- Bu soruya en güzel cevap ünlü halk ozanımız Âşık Veysel'den... "Koyun, kurt ile gezerdi, fikir başka başka olmasa." Meclis'te de şimdi fikirler başka başka.
***
BOHÇANIN 4 UCU
Gelecek ay Meclis açılıyor... Şimdi ne olacak? Sorduk.
Cemil Çiçek, "Herkes kendine göre bir Anayasa isteyecek" dedi:
Bohçanın 4 ucunu bir araya getirmek ne kadar mümkün olacak? Denemeden bilinmez.
Yeni bir Anayasa konusunda kim, ne kadar samimi? Toplum bunu görecek.
***
UMUT DÜNYASI
Ulucanlar Cezaevi Müzesi... 12 Eylül 2023... Anayasa Sempozyumu... Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Yeni Anayasa" dedi.
1 Ekim 2023... Erdoğan, Meclis'in yeni yasama dönemi başlangıcında konuşacak... "Yeni Anayasa" ihtiyacını tekrarlayacak.
İyi de... Umut var mı umut?
Öyle ya... Millet, yıllardır, uma uma döndü muma.
Biz bunları söyleyince Cemil Çiçek, "Umutsuz hayat olmaz ki" dedi:
Ben umudumu hiç kaybetmedim... Ama siyaset normal bir insanın hayatından farklı.
Bazen... Yüzde bir, yüzde 99'a karşı galip gelebilir.
Örnek mi? Meclis'te 58 milletvekili olan parti, tek başına hükümet kurdu... Dünyanın hiçbir parlamentosunda görülmemiş olay. (DSP-Bülent Ecevit azınlık hükümeti/ 11 Ocak 1999-28 Mayıs 1999.)
***
ANAYASA DİLİ
Anayasa... Günlük siyasetin üzerinde, parti çekişmelerinin dışında tutulması gereken bir konu.
İşte... Türkiye'nin yapamadığı, başaramadığı da bu.
Varsa yoksa "Sen/ben... Senin partin, benim partim."
Cemil Çiçek, "Önemli olan, yeni bir Anayasa gerekli mi, gereksiz mi konusu" dedi:
Türkiye'nin gerçekten ihtiyacı var.
Bu Anayasa çağımızın şartlarına uymuyor.
Felsefesi eskimiş... Öncelikleri değişmiş.
Türkçesi bile bozuk.
Benim edebiyat öğretmenim Ayhan Korkmaz Hanımefendi vardı... Bu Anayasa metnini ona gösterseniz, dil bilgisinden, 10 üzerinden 2'yi zor alır.
***
DÜN... VE YARIN
Uzun sözün kısası... Süreç bundan sonra nasıl işleyecek?
Cemil Çiçek, "Sayın Cumhurbaşkanımızın Anayasa vurgusu doğru" dedi:
Eğer gerçekleşirse ülkeye büyük hizmet olur.
Ama geçmişte neden yapılamadığına kafa yorarak, ona göre gelecekteki adımı atmak gerekli.
***
KAÇAN FIRSAT
Haftaya ve Anayasa yazılarına nokta koyarken... Kaçan fırsattan söz etmemek olmaz.
Cemil Çiçek, "2011'de bir fırsat yakalanmıştı... İyi bir fırsattı" dedi.
O fırsat... Tarihi fırsat... Maalesef değerlendirilemedi.
Aynı fırsat 2023'te... Cumhuriyet'in 100'üncü yılında... Tekrar doğar mı?
Ah keşke.
Türkiye Büyük Millet Meclisi, yepyeni... Sivil... Modern Türkiye'ye yakışır... Çağın ihtiyacı bir Anayasa yapmayı başarabilse.