15 Temmuz 2016'da Fetullahçı Terör Örgütü'nün (FETÖ) hain darbe girişiminin üzerinden 8 yıl geçti. O karanlık gece milletin ferasetiyle önlenirken devletin tüm kurumları da teyakkuzdaydı. Darbe girişiminin 15 Temmuz Cuma gecesi gerçekleşmesi ve hafta sonu piyasaların kapalı olması bir şanstı. Finansal piyasaların etkin işleyişinin sürdürülmesi için ekonomi yönetimi kriz masası kurdu. Peki o gece neler yaşandı? Nasıl önlemler alındı? Piyasaların işleyişinin bozulmaması için hangi kararlar gündeme geldi? Tüm bu soruların cevaplarını o günlerin en önemli tanıklarından biri olan dönemin Türkiye Bankalar Birliği Başkanı ve Ziraat Bankası Genel Müdürü Hüseyin Aydın ile konuştuk…
LOJİSTİK ÜSSÜ OLDU
O gece neler yaşadınız?
Ankara'da evimdeydim. Eşimle birlikte Anıttepe'de yürüyüş yapıp eve geçmiştik. 21:30 sularında darbe girişimi olduğunu öğrenince aile bireyleri, yakın çevremiz ve camiamız ile görüşmeler yaptım. Yöneticilerimizle iletişime geçtim. Olağanüstü bir gece yaşanıyordu. Ülkesini, milletini seven, vatanına bağlı insanlarımıza ve demokrasiyi destekleyen idaremize karşı haince bir kalkışma oluyordu. Çalışma arkadaşlarımla Ulus'taki genel müdürlüğe geçmek üzere yola çıktım. Ziraat Bankası'nda birlikte çalıştığım Taha Çakmak arabasıyla gelip beni evden aldı. Peyami Ömer Özdilek ve Ali Kırbaş ile birlikte 10-15 kişi bankadaydık. Ankara Ulus'taki tarihi binamızı lojistik üssüne çevirdik. Sokağa çıkan vatandaşlardan nefeslenmek isteyenler, çoluk-çocuğunun ihtiyacını karşılamak isteyenler oraya geldi. Meclis'e yürüyenler vardı, bazılarını 'Orası kalabalık, Emniyet Müdürlüğü'nün önü boş, oraya gidin' diye yönlendirdik. Arkadaşlarımız Ziraat Bankası'nın binasına Türk bayrağını astı. Belki de o gece ilk bayrak asılan binalardan birisi bizim bankanın binasıydı. Binanın ışıklarını yaktık. Gün ağarana kadar bankadaydık. Sabah 06:00'da bankadan çıktık.
Siz bankaların patronuydunuz. Finansal piyasaların tedirginliğini önlemek için ne gibi önlemler aldınız?
Arkadaşlarımıza, teşkilatımızın ve gücümüzün bu günler için var olduğunu, hiçbir fedakarlıktan kaçınılmaması gerektiği talimatını verdim. Bankaların genel müdürleriyle iletişim hattı kurduk. Hepsini tek tek arayıp darbe girişimine karşı neler yapmamız gerektiğini konuştuk. Adnan Bali'den Ümit Leblebici ve Hakan Ateş'e kadar bütün banka genel müdürleri arasında dayanışma vardı. Herkes aynı fikirdeydi. Sağduyulu ve sorumluluk bilinci içindeydi. Şokun atlatılması ve kısa dönem etkilerinin sınırlı tutulması ile uzun dönem yapılacaklar konusunda BDDK, Merkez Bankası ve hükümetle sürekli istişarelerde bulunduk. Darbenin cuma gecesi olması piyasalar için bir şanstı. O saatlerde döviz kurlarında alımsatım yoktu. Merkez Bankamız da 15 Temmuz gecesinde sektörün nakit ihtiyaçlarını karşılamak üzere gerekli hazırlıklarını yapmıştı. Merkez Bankası'nın, şubesinin bulunduğu bölgelerde hizmete hazır olduğu bilgisi üyelerimiz ile paylaşıldı. Ancak likidite anlamında bankaların o gece sorunu olmadı. Çünkü darbe girişimi hafta sonuna denk gelmişti ve bankalar cuma günü kasasını bağlamıştı. Ekonominin aktörleri olarak panik yapmadık, kriz yönetimi tecrübemizi kullandık. 15 Temmuz gecesi ATM'ler çalışır vaziyette, internet kanalları kısıntı olmaksızın hizmet görmeye devam etti.
Pazartesi piyasa açılışını herkes merak ediyordu…
Evet pazartesi günü piyasa açısından kritikti. Kamuoyuna 'rahat olun' mesajını vermek için tüm dükkânlarımızı pazartesi sabah açtık. Ne pahasına olursa olsun, dalgalanmalar olsa da dengenin kısa sürede oluşacağına olan inancımızla piyasaların açık kalması gerekiyordu. Piyasaların olağan şekilde çalışması için alınması gereken önlemleri belirledik. Hafta başından itibaren de banka genel müdürleri olarak çeşitli basınyayın organları üzerinden hem piyasalara hem vatandaşlara güven mesajları verdik. Piyasalar zamanında açıldı ve çalışmaya başladı. TL isteyen TL, döviz isteyen döviz aldı. Piyasalarda likidite gerektiği kadar vardı ve olağandışı bir ihtiyaç da görülmedi. Piyasalar rasyonel olarak işledi, rasyonel olmayan hacim ve fiyat oluşmadı. 15 Temmuz gecesi Türk halkı hain darbe girişimine bedeniyle karşı dururken, pazartesi gününden itibaren de döviz varlıklarını TL'ye döndürdü.
NAKİT İHTİYACI SORUNSUZ KARŞILANDI
O gece bazı vatandaşlar ATM'lere koşmuştu…
Biz banka olarak müşterilerimizin ihtiyacı ne ise kesintisiz olarak karşılanması için her türlü çabayı gösterdik. Sabah saat 06:00'da Bankalar Birliği Genel Sekterimiz Ekrem Keskin ile görüştük. Bütün bankalardan ATM'lerine para koymasını istedik. Hafta sonu nakit ihtiyacı zamanında ve sorunsuz karşılandı. Zira, vatandaşın bir tedirginlik duymaması panik olmaması gerekiyordu. Size şunu söyleyeyim, ben yanımda nakit para taşımıyordum. 15 Temmuz gecesinde de üzerimde para yoktu, bankaya giderken eşimden aldım. O geceden sonra artık çantamda bir miktar nakit para bulunduruyorum.
BANKALAR İNİSİYATİF ALDI
Darbeden sonraki süreçte neler yaşandı?
Bize düşen en önemli görevin piyasaların çalıştırılması, pazarın açık tutulması, her alanda alışverişin kesintisiz devam etmesiydi. Bu nedenle, kısa vadede para, sermaye piyasaları açık tutuldu, fiyatlar dalgalansa da her isteyen her istediğini pazarda bulmaya devam etti. Üzerinde durulan en önemli konu likiditenin yeterli olması, kredi kanallarının açık olması ve büyümenin desteklenmesi oldu. Bankalar yaşanan şokun ani bir daralmaya yol açmadan atlatılmasında önemli inisiyatif aldılar.
YURTDIŞINA MESAJ VERDİK
Peki yurtdışına nasıl bir mesaj verdiniz?
Yurtdışındaki muhabir bankalarımıza, ortaklara, Türkiye dostlarına olup bitenleri gece boyunca aktardık. Güvenlikle ilgili endişelenmemelerini söyledik. Darbe girişiminin başarısızlıkla sonuçlandığını, yönetimin duruma hakim olduğunu, herkesin görevinin başında olduğunu anlattık. Bizlerin de olağan bankacılık faaliyetlerimizi sürdürdüğümüzü söyledik. Uluslararası muhattap kuruluşlara Dışişleri Bakanlığımız tarafından hazırlanan ve olup bitenleri anlatan mektuplar gönderildi.
