Karantina günlerinin üçüncü haftasını geride bıraktığımız bu günlerde açıkçası baştakinden biraz daha aklıselim davrandığımızı, panik halinden uzaklaşıp bu süreci verimli değerlendirmeye odaklandığımızı gözlemliyorum. Karantinanın ilk günlerinde hemen herkesin gıda stokuna, alışverişi planlamadan adeta markette ne var ne yok dercesine ihtiyacın çok üzerinde satın almaya yöneldiğine hepimiz şahit olmuştuk. Bu hafta yapılan taptaze bir araştırmaya göre de gıda stoku krizini kısmi aşmış olsak da farklı gerçeklerin ortaya çıktığını sizlerle paylaşmak isterim.
Bu yapılan yeni araştırma, evlerimize pizza gibi hazır dondurulmuş yemekler, çikolata, bisküvi, kek, kraker tarzı atıştırmalıklar, turşu ve sarımsak gibi koronavirüse engel olmayan yiyecekler ve beyaz makarnanın alışveriş listelerinin başköşesinde yer aldığını gösteriyor. Sonuçlar evde sağlıksız, besleyici değeri düşük, yüksek kalorili besinlere yönelimin arttığına işaret ediyor. Bu sürecin sonunda birçok kişinin kilo artışı ve yağlanmayla başının dertte olacağını söylemek mümkün. Ayrıca hazır besinlere yönelik bir beslenmenin bağışıklığı da olumsuz etkileyeceğini unutmamak gerekiyor. Buna bir de evde doğru pişirme yöntemlerine dikkat de edilmediğinde gıdaların besleyici değerinin düşmesi de eklenirse bedeni dinç ve sağlıklı tutmak daha da zor hale gelebiliyor. Bu nedenle artık durumu daha iyi idrak edebildiğimiz bugünlerde doğru alışverişin içeriği nasıl olmalı, bu dönemde güvenli alışverişi nasıl yapabiliriz, alacağımız besinleri nasıl saklamalıyız, nasıl pişirmeliyiz konularını detaylı olarak paylaşmak ve koronavirüs hakkında bana en çok sorulan soruları en güncel bilimsel bilgiler ile yanıtlamak istiyorum.
GÜVENLİ MARKET ALIŞVERİŞİ
Eve servis seçeneği öncelikli tercih olmalıdır. Eve servis seçeneği mümkün olmadığında ise bazı noktalara dikkat edilmeli.
Alışveriş esnasında diğer tüketiciler ve market çalışanları ile 2 metrelik mesafe korunmalı. Eller ağız, burun veya göze değdirilmemelidir.
Mümkünse temassız ödeme seçeneğinden faydalanılmalı.
Marketten gelen poşet ve ambalajlara dokunduktan sonra eller yıkanmalı.
Marketten geldikten sonra ürünler açık havada bekletilmeli veya plastik, cam, metal ambalajlar çamaşır sulu su ile silinmeli.
Paket servisle gelen ürünler veya yemekler temiz kaplara alınarak poşet ve ambalajları atılmalı.
Açıkta satılan kuru baklagil, tahıllar alınmamalı, açık süt yerine UHT ve pastörize olanlar tercih edilmeli, paketli ürünlerin güvenlik şeridi açma yerlerinin bozulmamış olmasına dikkat edilmeli.
Ekmek el değmeden paketlenmiş olarak güvenilir satış noktalarından alınmalı veya evde yapılmalı.
BEZ TORBA MI POŞET TORBA MI?
Amerika'da 31 Mart'ta New Hampshire'da kısa süre sonra da San Francisco'da yeniden kullanılabilir torbalar pandemi ile mücadele adına yasaklandı. İngiltere de online market alışverişlerinde kullanılan tek kullanımlık poşetler için ücret alınmasını askıya aldı. Bu dönemde tek kullanımlık poşetleri tercih etmek veya yeniden kullanılabilir torbaları her seferinde iyice yıkayıp dezenfekte etmek en akla uygun yöntem diyebilirim.
VİRÜS SUDAN BULAŞIR MI?
COVID-19 virüsü, içme suyunda tespit edilmemiştir. Virüs su içerisinde kısa bir süre aktif kalabiliyor olsa da hem musluk suyu hem de şişe suyuna uygulanan filtreleme ve dezenfeksiyon gibi çeşitli arıtma işlemleri sayesinde COVID-19 virüsü etkisiz hale gelir.
SARIMSAK VE TURŞU KORUYUCU MU?
Sarımsak değerli bir prebiyotiktir yani bağırsak mikrobiyotasını olumlu etkileyerek sağlığa olumlu etkileri olan besinler arasındadır. Turşu ise fermente besinler arasında yerini alır ki yine sağlığa pozitif katkıları bulunmaktadır. Ancak diğer hiçbir besin gibi sarımsak veya turşunun insanları koronavirüs hastalığına karşı koruduğuna dair herhangi bir kanıt yok.
BESİN TAKVİYESİ ALINMALI MI?
ESPEN, COVID-19 virüsü ile ilgili çıkardığı yeni rehberde A, B 6 ve B 12 vitaminleri, C ve D vitamini, demir, selenyum, çinko minerallerinin viral enfeksiyonlarda yarar sağladığını ve daha kötü klinik sonuçları önlediğini söylüyor. Bu nedenle bu dönemde bu vitamin ve mineralleri içeren, içeriği toksik düzeye ulaşmayan, bağışıklık sistemini normal çalışma fonksiyonuna devamını destekleyen, koronavirüse karşı sitokin fırtınası yaratmayan vitamin ve mineralleri içeren çoklu vitamin takviyesinin bu dönemde mutlaka bir doktor veya diyetisyen kontrolünde kullanımını öneriyorum.
BESİNLERİ HAZIRLAMADA HİJYEN KURALLARI
Avrupa Gıda Güvenliği Kurumu (EFSA) koronavirüsün bir besini tüketerek geçtiğine dair bir kanıt olmadığını beyan etmiştir. Virüsün kontamine olan besinlerden bulaşması olası olmasa da besin kökenli hastalık riskini en aza indirmek için besin güvenliğini sağlamak her zaman önem taşır. Besinleri hazırlarken hijyen konusunda özellikle dikkat etmenizi önerdiğim noktalar şunlar:
Yemekleri hazırlamadan veya yemeden önce ve sonra eller 20 saniye yıkanmalı.
Ambalajsız sebze ve meyveler muslukta bol su ile durulanmalı ve kurutulmalıdır. Sirke ve karbonatlı su kullanımı yalnızca pestisitlerden arınmayı sağlamaya katkı sağlar.
Besin hazırlama esnasında öksürürken veya hapşırırken ağız ve burun bir peçete veya ko l ile kapatılmalı ve sonrasında eller iyice yıkanmalı.
Zararlı mikroorganizmaların çiğ besinlerden geçmesini engellemek için çiğ ve pişmiş besinler ayrı tutulmalı, ayrı mutfak gereçleri kullanılmalı.