Erzurum geçen hafta da SABAH Cumartesi'nin konuğu idi: sevgili Feridun Andaç'ın hemşerisi olduğu bu kent üzerine güzel kitabı nedeniyle... Ben o yazıya kimi ekler yapacak ve bu haşmetli kentten izlenimleri bütünlemeye çalışacağım. Çok uzun yıllar önce gördüğüm bu kentin kendine özgü bir cazibesi var. Elbette öncelikle o görkemli Selçuk ve Osmanlı eserleri: Hepsi yerli-yerinde duruyor. Çifte Minareli Medrese tüm görkemiyle orada. 13. yüzyıl sonlarından gelen bu güzel yapı, kendi adıma taparcasına sevdiğim Selçuk sanatının parlak bir örneği. Türklerin Orta Asya'dan beri taşıdıkları kimi motiflerin, Anadolu'da karşılaştıkları diğer uygarlıklardan ödünç alınmış öğelerle birleşerek eşsiz bir senteze ulaşması. Ve özgün bir yaradışa dönüşmesi. İşte özetle Selçuklu. Aynı şey, onarımda olan, kapısını ancak uzaktan görebildiğimiz eşsiz Yakutiye Medresesi ve Üç Kümbetler için söylenebilir. Kökenleri Bizans'a inen Erzurum kalesi ise özellikle büyük boyutlarıyla etkileyici bir yapı. İçindeki İç Kale Mescidi ve köşede yükselen, Selçuklu kökenlerine 19. yüzyılda eklenen Barok tarzda tepesi ve saatiyle garip bir karışım oluşturan minaresi de görmeye değer yapılar. Sonra Kongre Binası'nı geziyoruz: 23 Temmuz 1919'da Erzurum Kongresi'nin toplandığı ve Cumhuriyet'in temellerinin atıldığı o bina. Mütevazı bir müzeye dönüştürülmüş yapıda özellikle toplantı salonu etkileyici: Duvarlarda tüm katılanların resimleri, onarılmış sıralarda adları ve kürsüde elbette Gazi'nin adı. Ama meraklıyız, pes etmiyoruz. Daha ünlü 'tabyalar' var. 19. yüzyılda özellikle Ruslarla bitmeyen savaşlarda kenti korumak için inşa edilmiş, kesme taştan yapılmış 22 kadar askeri kökenli, kunt yapı. Özellikle de Mecidiye ve Aziziye tabyaları. Erzurum'un unutulmaz gazi kadını, 1877-78 Rus Savaşı'nda büyük kahramanlıklar yapan ve sonra 98 yaşına kadar yaşamayı başaran Nene Hatun'un mezarı da burada.