Tayland sineması, belki dünyada bize en uzak sinemalardan biri. Öylesine farklı bir kültürden geliyor, öylesine değişik bir duyarlılığı var ki... Bu sinemanın önde gelen adı Apichatpong Weerasethakul'un önceki filmlerini, festivallerde izlediğimiz
Blissfully Yours ve
Tropical Malady'yi seyrederken, hep şunu düşünmüşümdür: Bu sinema bize nasıl gelirdi acaba? Yani genel seyirci kitlesine... Öylesine ağır seyreden, öylesine egzotik bir dram ve cinsellik anlayışı olan bir anlatı biçimi... Oyunculuğundan tekniğine, kurgusundan müziğine ve karakter yaratma biçimine kadar, tümüyle farklı. Çin, Japon vb. sinemaları komşu saydıracak kadar! Bu filmde de durum pek değişmiyor. Filmin ana teması, sanırım gördüğümüzün dışında, daha doğrusu içinde, yanı başında var olan fantastik dünya. Böylece bir ailenin bireylerinin ve dışarıdan (Laos'tan) gelmiş yabancı emekçilerin oluşturduğu bir küçük cemaat, sık sık ölmüş aile bireylerinin aralarına karıştığını görüyor. Bir adam ölüm döşeğindeyken, birden ölmüş karısı ve kızı çıkageliyor. Yaşlı bir prenses, emrindeki genç uşağa ilgi duyarken, birden çirkinliğini fark ediyor, ama bir göldeki aksinde gençliğini bulup bir yayın balığıyla aşk yapıyor! Ve âlemler birbirine karışıyor, gündelik sohbetler gizeme kapı açıyor, insanlar (daha doğrusu sıkılmış ruhları?) birden kendi içlerinden çıkıp gidiyorlar (!). Film yer yer son derece şiirsel. O şelalele bölümü, göldeki gizem, ölülere karışan faniler... Hepsi birden birleşip, tipik Uzakdoğu sinemasına benzeyen, ama giderek onu aşan bir dünya yaratıyor. Film, yer yer bizim
Bal'ı anımsatıyor: bal toplama sahnesine dek... Onun gibi, doğanın içindeki görkemi arıyor, en basit jestlerin anlamını düşünüyor. Ve kimi zaman karanlık gözükmekten korkmuyor. Ama bence
Bal daha iyiydi ve kuşkusuz daha bizdendi! Bu film ise seyirciden hayli çaba ve katılım istiyor. Ama öte yandan şöyle düşünülebilir:
Bal ve bu filmin üst üste gelen Berlin ve Cannes zaferleri, belki şunu hatırlatıyor: Batı, artık kendi sinemasından biraz yorulmuştur ve sinemanın bir sanat olarak kurtuluşunu yeni sinemalarda, özellikle de Doğu'da aramaktadır!
AMCAM ÖNCEKİ HAYATLARINI HATIRLIYOR ***
(Uncle Boonmee who can Recall his Past Lives) Yönetim ve senaryo: Apichatpong Weerasethakul Görüntü: Yukontorn Mingmongkon, Sayombhu Mukdeeprom Oyuncular: Sakda Kaewbuadee, Jenjira Pongpas, Thanapat Saisaymar Tayland filmi
