Önceki gün, güzelliğini paylaştığımız 9 Eylül, "kurtuluşu simgelemekle" birlikte, aynı zamanda "1922 İzmir Yangını" ya da uluslararası kaynaklardaki adıyla Büyük İzmir Yangını'nın (Geat Fire Of Smyrna) 90. yılıydı.
İzmir yangını, bugüne kadar çok tartışma konusu oldu.
Hala yangının kimler tarafından çıkarıldığı, tarihçiler tarafından tartışılmaktadır.
Hiçbir önyargı taşımadan, sadece İzmir yangınıyla ilgili yapılan araştırmaları okuyarak, kendimi daha yakın hissettiğim, belki de dönemin koşulları nedeniyle ortaya konulan belgeler açısından, daha inandırıcı ve akılcı bulduğum görüş, İzmir yangınını Ermeni çetecilerin çıkardığı yönündedir. Ama bu sadece, bir "okur ön izlenimi"dir.
Hassas tartışma zemininde yürüyen İzmir yangını tartışmalarında, özellikle politik kaygılardan arınılmasını çok önemsiyorum. Yine bu tartışmayı esas olarak, tarihçilerin sürdürmesinden, varsa farklı belgelerin de bir an önce ortaya çıkmasından yanayım.
Çünkü ne zaman İzmir yangını ile ilgili yeni bir belge görüp yeni bir araştırmaya tanık olsam, tarihin bu gizemli sayfasında, cayır cayır yanan o İzmir görüntüsünün hayali zihnimde canlanıyor ve içim çok acıyor. Güzelim İzmir'i, acımasızca yakma eylemini kimler hayata geçirmişse, bunun tarih sahnesinde ortaya çıkmasını, bu konuyla yüzleşilmesini çok önemsiyorum.
SAĞDUYULU YAKLAŞIM
İzmir yangınının 90. yılında, sevgili kardeşimiz Duygu Yayman, Egeli Sabah için değerli bilim insanı Prof. Dr. Engin Berber ile bir dizi-röportaj gerçekleştirdi. Engin Berber, konuya sağduyulu yaklaşan, tarihçi titizliğiyle her türlü belgeyi özenle araştıran noktada duruyor. Sevgili Engin Berber hocamızın konuyla ilgili güzel bir yaklaşımı var; "Zemin siyasileştikçe yanıt bulunamıyor" diyor. Ayrıca İzmir yangını konusunda "Türkler'i sorumlu tutanların hiç kaynak arayışında olmadıkları" tespiti, çok dikkat çekici.
Engin Hoca'nın genel yaklaşımını ve görüşlerini, bu köşede özetlemek mümkün değil, merak edenler Egeli Sabah'ta yayınlanmaya devam eden diziröportajı okuyabilir.
Tarihçi Mustafa Armağan yönetiminde 6. sayısı çıkan Derin Tarih Dergisi de, bu ay "İzmir'i Kim Yaktı?" başlığıyla, aynı konuyu bir dosya bütünlüğünde sayfalarına taşımış.
Dosyanın yazarlarından değerli İzmir araştırmacısı Yaşar Aksoy, özetle "İzmir'i Ermeni Çeteciler Yaktı!" başlıklı yazısında, konuya daha derinlikli bakılmasına katkı veriyor.
Değerli tarihçi Doç. Dr. Oktay Gökdemir ise "İzmir'i Yakan Yunanlılar mı?" başlıklı yazısı ile yeni bir pencere açıyor. "İzmir'i Türkler Yakmadı!" diyen Bestami Bilgiç'in yazısı okumaya değer. Sevgili Yaşar Aksoy'un, İzmir'de yayınlanan Dokuz Eylül Gazetesi'nde, dün başlayan yazı dizisi de çok dikkat çekici. Prof. Dr. Engin Berber'in, sevgili Duygu Yayman'ın sorularına verdiği yanıtlar da, İzmir Yangını konusunda doğru bir bakış açısıyla yeni bir kapıyı aralayacak. Biz de toplamından doğru sonuçlara varmak için, İzmir Yangını'na mercek tutmayı sürdüreceğiz.
