ABD'nin pazartesi gününden itibaren İran ile 2015'te varılan nükleer anlaşmayla kaldırdığı tüm yaptırımlara yeniden başlayacağını açıklaması daha şimdiden küresel reaksiyonla karşılaştı.
AB, İngiltere, Almanya ve Fransa ortak açıklamayla kararı kınadı.
İran petrolünü satın alıp Hazar üzerinden dünyaya ihraç projesi hazırlığında olan Rusya ise bu 'yeni mekanizma'yı hayata geçirerek yaptırımları tanımayacağının işaretini verdi.
Aralarında Türkiye, Çin, Hindistan, Japonya, Güney Kore ve Mısır'ın bulunduğu ülkeler ise bu obsesif yaptırımlardan muaf olacak.
Bu nedenle ABD'nin Rusya ve Türkiye üzerinde etkisiz kalan ekonomik kuşatma silahının İran'da başarılı olması çok zor görünüyor.
Zira dünya artık ABD'nin at koşturduğu o eski dünya değil. Zaten yaptırımların bu kadar muafiyet içermesi ve direnişle karşılanması da bunun açık kanıtı.
***
İran'da rejim değişikliğini hedefleyen bu kapsamlı ambargonun başarıya ulaşması ise çok uzak bir ihtimal.
Aksine daha önce de olduğu gibi bu tarz ekonomik muhasaralar,
Pakistan'dan Akdeniz'e uzanan coğrafyadaki
Şii jeo-politiğinin en güçlü figürü olan İran'daki
'müesses nizam'ın daha da kökleşmesine yol açacak.
Nitekim sessiz yığınlar, yaptırımları hararetle destekleyen
ABD Başkanı Trump, Suudi Kralı Selman ile İsrail Başbakanı Netanyahu'nun İran'daki hayat pahalılığı, yüksek orandaki işsizlik, insan hakları ihlalleri ve demokrasi açığıyla dertlenmediklerinin bilincinde.
İranlıların büyük çoğunluğuna göre ülkelerini
terörün kaynağı ve finansörü diye yaftalayan bu trionun asıl derdi İran'ın nükleer programından vazgeçerek kendini savunmasız bırakması, ABD'nin dayattığı
enerji arzı önünde engel çıkarmaması, İsrail'in rahatı için
bölgeden elini çekmesi ve son olarak Türkiye, Rusya ve
Çin ile kurduğu
ittifak sistemine son vermesidir.
Üstelik marjinalleştirilen yığınlar, İran-Irak savaşında ülkelerini
kan banyosuna çeviren gücün ABD olduğunu hâlâ unutmuş değil.
Bu
tarihsel ve kültürel deneyimden dolayı,
dışarıdan yaptırımları dayatıp
içeriden de halktan isyan etmesini
isteyen ABD'nin her çağrısı
İran halkı tarafından bir felaket
senaryosu olarak görülüyor.
***
Çin, Rusya, AB, Hindistan, Japonya ve Türkiye gibi aktörler ise Hazar Denizi'yle Basra Körfezi arasındaki
zengin petrol ve doğal gaz yatakları üstünde uzanan İran'a yönelik ambargonun jeo-politik amaçlarını gayet iyi biliyor.
ABD, 2001'den sonra enerji kaynaklarını dünya pazarlarına ulaştıran
Afganistan- Pakistan hattı ile
Basra Körfezi ve Doğu Akdeniz'den oluşan üç çıkış kapısını teröre karşı savaş projesiyle kontrol altına almaya çalıştı, ancak bu senaryosu hezimetle sonuçlandı.
Böylece
Orta Asya'dan Aden'e uzanan kaynaklara
muhtaç konumdaki
Asya ve Avrupa ülkelerini enerji vesayetine almayı hedefleyen
proje çöktü.
Haliyle
Atlantik sistemi sarsılırken çok merkezli
Trans- Pasifik çağının önü açıldı.
Bu anlamda Trump'ın tutuşturduğu İran'a yönelik yaptırım ateşi sadece bazı kirli odakların karanlık hesaplarını
'deşifre edip aydınlatmak' dışında bir işlev görmeyecek.
Dolayısıyla ABD'nin askeri mücadele yerine ekonomik savaş ve ambargolara dayalı bu yeni
hibrid hegemonya arayışı da hüsranla sonuçlanacak.
Çünkü
küresel realiteler ve gidişat bunu gösteriyor.