"Twitter başta olmak üzere, sosyal medya sitelerinde istihbarat ve istihbarata karşı koyma faaliyeti yürüten gizli servisler var. Hatta Mossad, bunun için özel ekip kurmuş. Twitter'daki casuslara 'sanal büyükelçi' deniliyor."

8 Nisan 2012'de bu köşede yayınlanan 'Sosyal medyanın sanal büyükelçileri' başlıklı yazı böyle başlıyordu. Sosyal medyanın bugünkü gibi hayatımızın merkezinde olmadığı dönemlerde ulus devletlerin istihbarat servisleri, bu alanın bir açık istihbarat toplama ve giderek bir propaganda merkezi olduğunu gördüğü için 'sanal büyükelçiler' görevlendirmeye başlamıştı. Büyükelçi, trol ordusu mensuplarının İngilizce'de 'ambassador' olarak nitelendirilmesinden ötürü doğrudan tercümeyle verilen bir isimdi.

Şimdi ulus devletler haricinde çok uluslu dev şirketler de Twitter başta olmak üzere sosyal medya platformlarında trol orduları kurmaya başladılar. Son çarpıcı örnek Amazon'un kurucusu Jeff Bezos'un kurduğu sosyal medya ordusu.

Dünya gündemini sarsan bu iddiaya göre Bezos, şirketinin çıkarlarını korumak için Twitter'da bir trol ordusu kurdu. Bezos yararına algı operasyonu başlatan grubun şimdiye dek yaptıklarına ilişkin İngiliz Daily Mail Gazetesi'nde yayınlanan çok gizli belgeler büyük yankı uyandırdı.

2018 yılında 'Veritas' kod adıyla oluşturulan gizli bir grup, Twitter'da Jeff Bezos'a yönelik her eleştiriye cevap vermek ve giderek Bezos'u övmek için işe alındı.

Trol ordusunun mensupları işe alınırken esaslı bir CV taramasından da geçirildiler elbette. İşe alım kriterlerinden başlıcaları şunlardı: Özgün olmak, iyi bir mizah anlayışının bulunması, temiz bir sicil kaydı…

Bezos, tıpkı ulus devletlerin istihbarat servislerinin isimlendirmesinde olduğu gibi bu işi yapacak olanlara 'ambassador' (büyükelçi) unvanını verdi!

SUUD'UN SİNEK ORDUSU

Suudi Arabistan'ın 'müstakbel kralı' Muhammed bin Selman da, arka planda ilişkilerinin iyi olduğu İsrail'in izinden giderek, bir tür propaganda bakanı gibi çalışan Suud El Kâhtani'ye bir trol ordusu kurdurmuştu, hatırlarsınız. Bu orduya 'sinek ordusu' adı verilmişti. 2 Ekim 2018'de Suudi Arabistan'ın İstanbul Başkonsolosluğu'nda vahşice öldürülen gazeteci Cemal Kaşıkçı da MBS'nin bu trol ordusuna karşı kurulacak 'arı ordusu' projesinin içindeydi. Hatta bunun için birlikte çalışacağı Kanada'da yaşayan bir Suudi gence ödeme de yapmıştı. Kaşıkçı'nın öldürülme sebebi olarak pek çok parametre ileri sürülebilir, ama bu 'arı ordusu' projesi, kanımca cinayet nedenlerinin başında geliyor, ki Diplomatik Vahşet adlı kitapta bunu tafsilatıyla yazdık.

KAŞIKÇI'NIN 'ARI ORDUSU' PROJESİ

Kanada'da yaşayan Ömer Abdülaziz adlı genç, Diplomatik Vahşet'te yer alan röportajda şu önemli bilgileri vermişti:

"2018'de MBS bana iki tane temsilci gönderdi. Montreal/Kanada'ya benimle buluşmak ve bazı şeyleri konuşmak için geldiler. Bana MBS'nin geri gelmemi istediğini söylediler. 'Ülkene dön. Suudi Arabistan'da ülkeyi değiştirmemize yardımcı olabilirsin' dediler. Bunları sadece geri dönmem için söylediler. Onlara inanmadım. Bunun bir tuzak olduğunu düşündüm.

***

Bu zaman sürecinde telefonumun hacklendiğinin farkında değildim. Citizen Lab'den bir telefon aldım. Onlar bana telefonumun hacklendiğini söylediler. Hackleyen kişilerin telefonumda olan her şeyden haberdar olduğunu belirttiler. O zaman süresince, yani haziran-temmuz-ağustos ayları boyunca Cemal Kaşıkçı'yla sosyal medyayı kontrol edecek farklı, önemli projeler üzerine çalışıyordum. Trol ordusuna karşı projelerdi bunlar. 2018 Eylül ayının ortalarında bu proje için beş bin dolar göndermişti bana. Cemal Kaşıkçı'ya 'Telefonumu hacklediler' dedim ve dikkatli olması gerektiğini söyledim. 'Şimdi bizim yaptığımız her şeyden haberdarlar' dedim. Cemal 'Bu, büyük bir problem' dedi."

REKABET 'İSTİHBARAT'A TAŞINDI

Küresel sermayenin; ABD, İsrail, Suudi Arabistan gibi ulus devletlerin izinden giderek sosyal medyayı istihbarat amaçlı olarak kullanmaya başlaması, yıllardır gündeme getirdiğimiz 'devletleşme' arayışlarının ilk aşaması. Henüz emekleme safhasındalar ama bu tarihsel sürece girildi. Fransız Devrimi'nde ulus devletlerin kuruluşunda rol alan sermaye, bu kez ulus devletlere karşı örgütleniyor. Hem de onun aygıtlarını kullanarak, onun sistemik unsurlarını taklitle kullanarak…

Bezos'un 'sanal büyükelçileri'ni sızdıran gücün de ulus devlet olduğunu tahmin edersiniz. Haber bir İngiliz gazetesinde yayınlandı, ama kaynak 'Okyanus Ötesi' gibi duruyor. Küresel sermaye-ulus devlet rekabetinin istihbarat âlemindeki yansımaları bununla sınırlı kalmayacak. Bezos sızıntısıyla küresel sermayenin 'sanal büyükelçileri' deşifre edildi. Şimdi karşı hamleyi beklemek gerekecek.