Lenfatik sistem, kan damarları gibi tüm vücuda yayılmış, ancak çok daha ince bir dolaşım sistemidir. Lenfatik sistemin içinde, kan yerine renksiz berrak bir sıvı dolaşır. Dokulardaki fazla sıvı lenfatik sistem üzerinden toplardamarlara geri döner. Ayrıca lenfatik sistem bağışıklık cevabının önemli bir parçasıdır.

Lenfödem, meme kanserinin cerrahi tedavisi sırasında tumor ile beraber koltukaltı lenf bezleri de çıkartılır. Lenfatik sistemin bütünlüğünün koltukaltında bozulması sonucu o taraf kolda bazen şişme görülebilir. Radyasyon tedavisi ve kemoterapi de koldaki bu şişmeyi tetikler. Kolda lenfatik dolaşım bozukluğuna bağlı ödem ve şişmeye lenfödem denir.

Lenfödem, meme ameliyatını takiben erken dönemde olabildiği gibi aylar hatta yıllar sonra da ortaya çıkabilir. Kural olmamakla beraber, en sık görüldüğü dönem ameliyat sonrası 18-24 aylar arasındadır.

Meme kanseri ameliyatı olan her kadında kolda lenfödem olmaz. Literatürde, meme ameliyatı olan her 4 kadından ancak birinde görüldüğü bildirilmektedir. Meme kanseri tedavisi görmüş hastalar arasında cilt bakımına dikkat eden ve düzenli egzersiz yapanlarda lenfödem görülme oranı çok düşüktür.

Lenfödem teşhisi: Lenfödem teşhisi için özel bir teste ihtiyaç yoktur. Hastanın hikayesinin dikkatle dinlenmesi ve fizik muayene genellikle yeterlidir.

Lenfödemin önemli bulgusu, etkilenen taraf kolda şişmedir. Şişme değişik boyutlarda olabilir. Bazı hastalarda etkilenen kol diğer kolun bir kaç katı boyutlara ulaşırken, bazı hastalarda iki kol arasındaki fark ancak ölçümle anlaşılacak kadar küçüktür.

Lenfödem kolda şişme dışında hastalarda şu yakınmalara neden olur: etkilenen kolda dolgunluk ve sertleşme hissi, kolda ağrı veya acı duyulması, elde ve parmaklarda şişme. (yüzüklerin parmağa küçük gelmesi şeklinde ortaya çıkar), o taraf kolda güçsüzlük.

Lenfödemi önlemek: Bilinen kesin bir tedavisi yoktur. Ancak olmasını engellemek, olduğunda da yakınmaları ortadan kaldırmak için alınacak önlemler vardır ve semptomatik tedaviler vardır. Lenfödemin önlenmesi ve kontrolü için şu hususlara dikkat etmek gerekir.

Lenfödemin tedavisi; Lenfödeme sebep olan etkenleri tamamen ortadan kaldırmak bugün için mümkün değildir. Cerrahi olmayan tedavide (fizyoterapi) asıl amaç lenfödemin gelişmesini engellemek ve ortaya çıkmış olgularda da şişliğin daha fazla artmasının önüne geçebilmektir.

Bu tedavi ile hastanın kolundaki rahatsızlık hissinin azaltılması, kolun hareketlerinin iyileştirilmesi ve psikolojik olumsuzlukların engellenmesi sağlanabilir.

Hastaların büyük bir bölümü, cerrahi tedaviye gerek kalmadan hayatlarını devam ettirebilirler. Ancak lenfödem için gereken kompleks fizyoterapi yöntemi, bu konuda eğitim almış deneyimli fizyoterapistler tarafından yapılmalıdır.