Hayır demek her ne kadar zor olsa da, insanlar arası ilişkilerde sağlıklı sınır koyma ve kişinin kendisine olan saygısını artırmanın önemli bir yoludur. Hayır demek birçok kişi için çok zor bir eylem olmaktadır. Hayır demek öğrenilebilen bir davranıştır. Eğer hayır diyememeye devam ederseniz stres, kaygı, öfke, hayal kırıklığı, özgüven eksikliği, suçluluk, kendini suçlama, çeşitli duygusal problemler yaşama riskiniz artar. Hayır demek kişide reddedilme ve kabul edilmeme konusunda korku yaşamanızı sağlayabilir.
Etrafındaki kişilerin her fikrini ve isteğini kabul eden kişilerin yalnız kalması elbette ki çok zordur fakat bu durumun getirisinden çok psikolojik götürüleri olmaktadır. Hayır demenin öğrenilebilir olduğundan bahsetmiştik. Zaten sürekli hayır diyememe hali zarar veren sonuçları itibari ile sürekli sürdürülebilir bir davranış olmaktadır. Hayırı kullanamayan kişi sonunda değişmek zorundadır.
Elbette bunu yapmak kolay olmaz. Bundan ötürü önce neden hayır kelimesini kullanmanız gerektiği konusunda kendinizi ikna etmeniz gereklidir. Hayır dediğimde neler olabilir? Neleri kaybedebilirim? Kaybedeceğim şeyler hakkında gerçekçi mi düşünüyorum? Kaybedeceğim şeyleri başka şeylerle tolere edebilir miyim?
ALANLARINIZI KORUR
Örneğin sevdiğiniz bir dostunuz, istemediğiniz halde size kendi iş sorumluluğunda olan bir işi yaptırmak istiyor. Hayır dediğinizde size alınacağından eminsiniz. Çünkü onu tanıyorsunuz. Bu durumda kendimize şunları sormak ve söylemek gerekli: Bu kişinin arkadaşlığı bizim için ne kadar değerli? Reddettiğimiz için bize alınan biri gerçek bir dost mu? Yoksa ilişkimiz sürekli verme üzerine mi kurulu? Bu soruları düşünüp kendimize gerçekçi yanıtlar sunmak hayır demeyi kolaylaştıracaktır.
HAYIR DİYEBİLMENİN İPUÇLARI
1- Verecek olduğunuz cevabı, tam o anda verin, ertelemeyin
Bazı durumlarda özellikle yakınımız, komşumuz, akrabamız olduğunda sizden talep ettiği bir isteğe hayır demek normalden çok daha zor geliyor olabilir. Fakat verecek olduğunuz cevabı ertelemek belkilerle oyalamak sizin kötü sonuçlarla karşılaşmanıza neden olur. Empati kurulduğunda da karşınızdaki kişiye verecek olduğunuz cevabı erteliyor olmak onu yoracaktır.
2- İstediğini zorla almaya çalışan kişilere karşı dikkatli olun
Bazı insanlar istediğini alamadan asla sizin peşinizi bırakmaz. Sürekli olarak konuşarak ve farklı taktikler uygulayarak sizi yıldırıp istediğini almaya çalışır. Bu durumlarda yılmak yerine kendi istediğinizi tekrar ve tekrar açıklamak yararlı olacaktır. Bu sizin kötü biri olduğunuzu göstermez. Hala o kişiye çok değer veriyorsunuz. Hayır cevabınızın olasılıklı bir belki ye dönüşmesine izin vermeyin. Çünkü belkinin yüzde elli oranında istemediğiniz bir tamam kelimesine dönüşme ihtimali vardır.
3- Reddetmeyi olumlu cümlelerle yapın
Karşınızdaki insanın sizden isteğini reddederken bu durumu olumlu kelimelerle başlatmaya çalışın. Örneğin "İlk olarak bana sorduğun için çok teşekkür ederim, beni de dahil etmeye çalıştığın için çok teşekkür ederim" gibi cümleler karşınızdakini daha kolay reddetmenizi sağlar
4- Sürekli 'hayır ' demek üzerine denemeler önemli
Eğer ki bu kuralları yaşamınıza dökmez, sadece okumakla kalırsanız, bir süre sonra silinmeye mahkum olur. Hayır deme pratiğini ilk kez deneyecekseniz, tartışma riskinizin az olduğu bir insanla başlayabilirsiniz. Örneğin gittiğiniz bir kafede "Bir çay daha ister misiniz?" diyen garsona hayır demekle işe başlayabilirsiniz.
5- Sadece hayır demeyin, sebebini açıklayın
Karşınızdaki kişiye bir sebep sunmadan hayır demek her zaman kolay olmaz. Karşınızdaki kişi de zaten genelde hayır demenize bir sebep bekler. Bu gibi durumlarda hayır demenize birçok sebep sunup açıklamalar yapmak yerine kısaca neden hayır dediğinizi açıklamak yeterlidir. Karşınızdaki insana karşı dürüst olmalı bahaneler uydurmamalısınız. Örneğin "Bugün çok yorgunum, alışverişe gitmem gerek, canım istemedi" gibi.
6- Onun isteğini reddettiğinizi kendinize hatırlatın
Sırf ilişkiniz daha pozitif devam etsin ya da karşınızdaki kırılmasın diye evet demekten vazgeçme zamanınız geldi. Onun sizden talep ettiği şeye hayır demeniz sadece o durumu reddettiğiniz anlamına gelir. Bu karşınızdaki kişiyle alakalı bir durum değil. Hayır derken elbette kaskatı bir tutumla değil bunu kibar şekilde yapabilmek önemli. Duruşunuz da net olmalı. Bu durum olumlu şekilde sınır koymanıza yardımcı olacaktır.
7- Yardımcı olamıyorsanız da onu dinleyin, anlayın
Birine yardımcı olamıyor olsanız da, o kişiyi bu konuda dinlemeli ve anlamaya çalışmalısınız. Karşınızdakini onun duygularını, emeğini anladığınızı söyleyip, iyi sözcükler kullanabilirsiniz. Bu durum hem karşınızdaki kişiyi çok daha iyi hissettirecek, hem de sizin hayır demenizi kolaylaştıracaktır.
8- Çözüm alternatifleri sunun
Karşınızdakine hayır demenin en kolay yolu, birinin sizden talebini reddettiğinizde ona alternatif sunmaktır. Örneğin biri sürekli olarak onun yerine özgeçmiş hazırlamanızı istiyor. Bunun yerine o kişiyi bunu kolayca yapabileceği sitelere yönlendirebilirsiniz. Buradaki durum kişinin sizden istediği yardımı yapmadığınız için hissettiğiniz suçluluk duygusunu hissetmemek adına karşıdakine farklı bir seçenek sunmaktır.
9- Sınırlarınızı koruduğunuzu bilsinler
Hayır diyebilmenin en önemli aşamalarından biri de hayatınızda kişin için nelerin önemli ve önemsiz olduğuna karar verebilmek. Bunu keşfetmek için bir kağıt üzerinde önceliklerinizi sıralayabilirsiniz. Siz nelere önem ve değer verdiğinizi bilmezseniz ne ile vakit geçirmek istediğini bulmanız epey zaman alır. "Acaba benden talep ettiğini yapmalı mı, yapmamalı mıyım?" sorusunda kafanız sürekli karışmaya devam eder.
10- Ne değil, nasıl söylediğiniz kıymetlidir
Hayır diyememe davranışı, hayatımızı birçok yönden zorlaştıran ve fazla yükler taşımamıza sebep olan bir alışkanlık. Bu durumdan vazgeçerken özellikle neden hayır derken zorlandığınızı anlamaya çalışmak, bu durumun altında yatan düşünce ve inançlarınızı kontrol etmek hayır demek için kendinize en uygun yöntemi belirlemeniz gerekiyor. Unutmayın genellikle ne söylediğimiz değil de bunu nasıl söylediğimiz önemlidir. Uygun bir dille söylenen hayır, kişiye zarar değil fayda getirecektir.
