Karaciğer, yaralanmaya karşı inanılmaz derecede dirençlidir. Hatta yüzde 90 kadarı çıkarıldıktan sonra bile normal boyutuna dönebilir. Bu da kendini yenileyebileceği anlamına gelir.
Karaciğer kendini yenileyebilen bir organ olsa da yine de beslenmemize dikkat etmemiz sağlığını korumada büyük önem taşıyor. Özellikle ilerleyen yaşla birlikte karaciğerin işlevini doğru şekilde yerine getirebilmesi adına bu besinleri tüketmek büyük farklar yaratıyor.
KARACİĞERİN İŞLEVİ NEDİR?
Karaciğer tükettiğimiz her şeyin bekçisi olarak kabul edilebilir. Yemek yediğinizde veya ilaç kullandığınızda, mideden ve bağırsaklardan gelen tüm kan akışı önce karaciğerden süzülür, bu da ilaçları detoksifiye eder, karbonhidratları, lipitleri metabolize eder ve bağırsaktan kaçmış olabilecek bakteriyel ürünleri temizler.
Ayrıca pıhtılaşma faktörleri gibi proteinler yapar ve sağlıklı kan şekeri seviyelerini korur. İnce bağırsaktaki yağları sindirmemize ve emmemize yardımcı olmak için gerekli olan safrayı üretir.
Karaciğer vücudumuzun metabolik güç merkezi olarak adlandırılabilir. Yediğiniz her şey bu kapıdan geçer. Yiyecek gibi iyi şeyler, enerji ve besinlere bölünür, daha sonra vücutta dağıtılır veya daha sonra kullanılmak üzere depolanır. Toksinler gibi kötü şeyler, tuvalet yoluyla atılmak üzere kandan süzülür.
Karaciğer, yaşamı sürdüren yüzlerce işlevden sorumludur, bu nedenle ona iyi bakmak gerçekten önemlidir.
BİR BESİNİN KARACİĞERE İYİ GELMESİNİN NEDENİ NEDİR?
Özellikle iltihap önleyici veya antioksidan özelliği olan besinler karaciğer için faydalıdır. Lif içeriği yüksek olan ve sağlıklı bir kiloda kalmanızı teşvik eden yiyecekler de karaciğere yardımcı olur.
Fruktoz mısır şurubu içeren yüksek oranda işlenmiş gıdalar, karaciğer hücrelerinin sağlıksız lipitler (yağ) yapmasına neden olduklarından karaciğer için kötüdür. Bu yağ biriktikçe karaciğer hasarına ve iltihaplanmasına neden olabilir. Temel olarak, yediğiniz yiyecek ne kadar az işlenmiş ve katkısızsa karaciğeriniz için o kadar iyidir.
Uzmanlar kural olarak kalbe iyi geldiğini düşündüğünüz besinlerin karaciğere de iyi geldiğini söylüyor.Genel olarak, sağlıklı yaşam tarzı seçimleri, sağlıklı karaciğer seçimleridir. Karaciğerinizi korumanın en iyi yolları dengeli bir beslenmeye sahip olmak, egzersiz yapmak ve sağlıklı bir vücut ağırlığını korumaktır. Buna karşın karaciğere iyi geldiği bilinen başlıca gıdalar şunlardır;
KAHVE
Karaciğeriniz üzerinde yararlı bir etkiye sahip olduğuna dair net kanıtların olduğu tek besin kahvedir. Kahve tüketimi, özellikle karaciğer hastalığı riski taşıyan kişilerde karaciğer enzimlerinde iyileşme ile ilişkilidir.
Önceden karaciğer hastalığı olanların, günde üç veya daha fazla fincan kahve verildiğinde fibroz ve siroz (karaciğerde skarlaşma), karaciğer kanseri ve genel ölüm oranlarında azalmalar görülmüştür. İlginç bir şekilde, kahvede çok sayıda bileşik olduğu için bilim insanları, kahvenin tam olarak hangi bileşenlerinin fayda sağladığını tam olarak bilemiyorlar, ancak bunun kombinasyon olduğu düşünülüyor.
Ancak uzmanlar ideal olarak kahve içerken krema ve şekerden gelebilecek fazla kaloriden de kaçınmak gerektiğini söylüyor. Bu noktada karaciğeriniz için sade kahve içmeniz öneriliyor ancak kafeinsiz kahvenin normal kahve ile aynı faydayı sağlamadığını belirtmekte fayda var.
Kahve sevmeyenler için uzmanlar siyah çayın da benzer bir fayda sağlayabileceğini söylüyor.
KURUYEMİŞLER
İşte kalp sağlığıyla ilişkilendirebileceğiniz bir besin de kuruyemişlerdir. İçerdikleri, sağlıklı yağlar ve antioksidanlar sayesinde daha düşük yağlı karaciğer hastalığı prevalansı ile ilişkilendirilmiştir.
ZEYTİNYAĞI
Akdeniz Diyetinin temel gıdalarından biri olan zeytinyağı, karaciğer sağlığınızı nasıl destekleyebileceğinin altını çizmeye değer.
Zeytinyağı, kolesterol ve trigliserit düzeylerini iyileştiren sağlıklı bir yağ olan tekli doymamış yağ için iyi bir kaynaktır. Zeytinyağı ayrıca karaciğer iltihabına ve skarlaşmaya karşı koruduğu bilinen antioksidanlar içerir. Ayrıca, çok yönlülüğü, herhangi bir diyete eklenmesini hızlı ve kolay hale getirir.
Uzmanlar ev yapımı salata sosları için temel olarak zeytinyağı kullanmanızı, kızartmadan önce veya sonra sebzelerin üzerine gezdirmenizi öneriyor.
MANTAR
Mantarlar, yüksek antioksidan içerikleri sayesinde karaciğerinize biraz sevgi göstermek için iyi bir besindir. 2020'de yapılan bir çalışmada, haftada en az dört kez mantar yiyen yetişkinlerin, nadiren yiyenlere göre yağlı karaciğer hastalığına yakalanma olasılığının yüzde 24 daha düşük olduğu belirlendi.
ZERDEÇAL
Hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalarda zerdeçalda bulunan bir polifenol olan kurkuminin karaciğer için yararlı olduğu gösterildi, ancak verilerin insanlar üzerindeki etkileri henüz kesin değil.
Zerdeçal takviyesi almanıza gerek yok, ancak yemeğinize doğal zerdeçal eklemek karaciğere fayda sağlamanın lezzetli bir yolu olabilir.
YOĞURT
Tüm yoğurtlar eşit fayda sağlamazlar. Bazıları tam bir şeker bombasıdır. Ancak etiketlerinizi kontrol etmek için biraz zaman ayırırsanız, karaciğeriniz için faydalı olanı tercih edebilirsiniz. Yapabileceğiniz en iyi seçim canlı, aktif kültürler ve sıfır ilave şeker içeren bir yoğurt tüketmektir.
Yüksek kolesterolün karaciğerde iltihabı ve skarlaşmayı arttırdığı gösterilmiştir. Ancak yoğurt, LDL ('kötü') kolesterolü parçalamaya yardımcı olan probiyotikler sayesinde karaciğer hasarına karşı korunmaya yardımcı olabilir. 2019 yılında yapılan bir çalışmada, probiyotik yoğurdun hafif ila orta derecede yüksek kolesterolü olan yetişkinlerde toplam ve LDL kolesterolü önemli ölçüde azalttığı bulundu.
SU
Su, karaciğer sağlığı için en faydalı içeceklerden biridir. Vücudunuzun filtreleme sisteminin sorunsuz çalışmasına yardımcı olur. 2021'de yapılan büyük bir çalışmada, günde en az sekiz bardak su içen kişilerin yağlı karaciğer hastalığı geliştirme olasılığının, aynı miktarda su içmeyen kişilere göre daha düşük olduğu görüldü.
