İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Tevfik Rıfkı Evrenkaya "Yaz mevsimi tatil planlarının yapıldığı, sosyal mesafenin kısaldığı ve dikkatin daha çok dağıldığı bir dönem. Toplumsal aşılanma oranının artışıyla birlikte Covid-19 tedbirleri konusunda biraz daha rahatız, daha serbest hareket ediyoruz. Ancak, Covid-19 salgını hala bir risk ve aslında bu rahatlığa, sosyal mesafelerin kısalmasına da izin vermiyor! Bir yandan Covid-19'un bulaşma riski devam ederken bir yandan da, yaza özgü enfeksiyon hastalıkları hayatımızı zorlaştırıyor, kısıtlıyor. Yaz enfeksiyonlarından korunmak için bazı kurallara mutlaka dikkat edilmesi gerekiyor" diyor.
DİZANTERİ
Dışkıyla, iyi yıkanmamış ellerle ve besinler aracılığıyla bulaşır. Yüksek ateş, kusma, kanlı ishal, iştah kaybı ve kırgınlık vardır. Korunmak için el ve tuvalet hijyenine özen gösterilmeli, meyve ve sebzeler bol sirkeli suyla yıkanmalıdır. Tedavisinde mutlaka bir hekimin düzenlediği antimikrobiyal ilaçlar kullanılmalıdır. Bazen hastanede tedavi gerekebilir.
BESİN ZEHİRLENMESİ
Çoğunlukla stafilokok adındaki bakterilerin toksinleriyle oluşur. Nadiren E.coli ve salmonella da neden olabilir. Stafilokok toksinleri en çok çiğ/pişmiş et, krema, dondurma ve açıkta tutulan yiyeceklerde bulunur. Bulaşık besini yedikten 6-8 saat sonra kusma, ishal, kırıklık başlar. Bu süreç gürültülü olsa da, yaklaşık 12 saat içinde kendiliğinden tamamlanır. Antibiyotik tedavisine ihtiyaç yoktur. Kaybedilen sıvı ve elektrolitler ağız yolu ile ya da damardan takviye edilir.
ROTA VİRÜSÜ
Rota virüsü özellikle 5 yaş altındaki çocuklarda bağırsak iltihabına yol açan bir virüstür. Hastalık şiddetli ateş, ishal ve kusma ile kendini gösterir, dışkı ile bulaşır, her mevsimde görülür. Çok şiddetli sıvı kaybıyla ölüme neden olabilir. Özgül bir ilacı yoktur, korunmak için aşı geliştirilmiştir.
TURİST DİYARESİ
Seyahat, tatil, iş gezisi gibi nedenlerle gezen kişilerde görülür. E.coli ya da giardia adlı mikroplar ile hastalık oluşur. Genellikle az gelişmiş coğrafyalara yapılan gezilerde daha sık görülmektedir. Tedavisinde antimikrobial ilaçlar kullanılır. Temel neden el, tuvalet hijyeni eksikliğidir.
SALMONELLA ENFEKSİYONLARI
En tipik örneği tifo ve paratifodur. Yüksek ateş, kırgınlık, ishal, eklem ağrıları, karın ağrıları sık görülür. Dışkı aracılığı ile bulaşır. Aracıları eller ve besinlerdir. Genellikle hastanede yatırılarak, antibiyotik desteğiyle tedavi gerekir.
EL-AYAK-AĞIZ HASTALIĞI
En sık çocuklarda görülen, yakın temas ile bulaşan ve en sık coxakie ile enterovirüslerin neden olduğu bir hastalıktır. Adından da anlaşılacağı gibi ağızda çok ağrılı yaralar, el ve ayak içlerinde ağrılı şişlikler ile karakterizedir. Özgül bir tedavisi yoktur. Tedavide ağrı kesiciler kullanılır.
KONJONKTİVİT
Göz akını döşeyen konjonktivanın iltihabıdır. Çok ağrılıdır. Genellikle ekovirüsler, enterovirüsler neden olur. Havuzlar, ortak kullanılan havlular, kirli eller ile bulaşır. Üzerine genellikle bakteriyel enfeksiyon eklendiği için, antibiyotikli göz damlaları ile tedavi yapılır.
SUÇİÇEĞİ
Varisella zoster virüsü etkendir, çok bulaşıcı bir hastalıktır. Temas ya da hava yolu ile bulaşır. Özgül bir tedavisi yoktur. 1995 yılından bu yana etkin olarak aşılama yapılmaktadır.
KIRIM KONGO KANAMALI ATEŞİ (KKKA)
Viral bir hastalıktır, özellikle Tokat-Kastamonu illerinde yaşayan kenelerin aracılık ettiği ölümcül bir viral hastalıktır. Özgül bir tedavisi yoktur. Isıran keneyi gelişigüzel çıkartmamak ve mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurmak gerekir.
LYME HASTALIĞI
Çok geniş bir belirti grubu vardır, her sistemi tutar. Borrelia adı verilen bir mikroorganizma ile bulaşır. Antibiyotik tedavisi ile başarılı sonuçlar alınmaktadır.
DIŞ KULAK YOLU HASTALIKLARI
"Eksternal otit ya da "yüzücü kulağı" adı ile bilinirler. Yaz mevsiminde çok sık görülürler. Bakteri ya da mantar enfeksiyonlarıdır. Çok ağrılıdır ve işitme kaybına neden olurlar. Yüzme, suya dalma, kulağı yabancı cisimle karıştırma sonucunda oluşurlar. Ağrı kesici ve antimikrobiyal kulak damlaları ile tedavi edilirler. Yüzerken kulak tıkacı kullanmak, kulak çöplerini dış kulak yoluna sokmaktan kaçınmak gerekir.
İDRAR YOLU ENFEKSİYONLARI
Yaz mevsiminde, özellikle kadınlarda çok sık görülür. Kadınların idrar yollarının kısa olması, onları bu enfeksiyonlara karşı korumasız hale getirir. Havuz/sauna kullanımı ve cinsel ilişki sonrasında sık rastlanır. Alt üriner sistem enfeksiyonları mesane ile sınırlıdır ve "sistit" adını alır. Üst üriner sistem enfeksiyonlarında böbrek iltihabı (pyelonefrit) oluşur. Sistitler daha kolay ve kısa sürede tedavi edilirler. Prof. Dr. Tevfik Rıfkı Evrenkaya "Kişisel hijyene özen göstermek, temizliğinden emin olunan havuz ve tuvalet gibi yerlerden yararlanmak enfeksiyon olasılığını azaltır. Kadınlarda önden arkaya doğru temizlenme vurgulanmalıdır, böylece kendi kendine bulaştırma engellenir. Enfeksiyonlar hangi mevsimde görülürse görülsün, engellemenin yolu kişisel ve çevresel hijyenden geçmektedir. Elleri bol sabunla yıkamakla, bu enfeksiyonları önemli ölçüde azaltmak mümkündür" diyor.
